« تعلیم و تربیت دختران نوجوان در آینه ی اسلام »

بسمه تعالی

اسلام دین جهانی و ابدی است و احکام و دستورات آن در همه زمان ها و مکان ها قابل اجراست ، چون احکام و معارف الهی متوجه نوع بشر است و فراجنسیتی می باشد ، بنابراین بخشی از احکام نوجوانان دختر از بین احکام کلی که در آیات و روایات نهفته است استخراج می شود .

آیات قرآن :

1- « ومن یعمل من الصالحات من ذکر او انثی وهو مومن فالئک یدخلون الجنه ولایظلمون نقیرا » ( النساء 124)

ترجمه :

( وهرکه از مرد و زن کارهای شایسته کند در حالی که مومن باشد آن ها داخل بهشت می شوند و ذره ای به آن ها ستم نمی رود . )

2- « من عمل صالحا من ذکر او انثی و هو مومن فلنحیینه حیوه طیبه و لنجزینهم اجرهم باحسن ما کانوا یعملون » ( النحل 97)

ترجمه :

( هرکس از مرد یا زن کار شایسته کند – در حالی که مومن باشد – قطعا او را با زندگی پاکیزه ای حیات حقیقی می بخشیم و مسلما اجرشان را بر پایه ی بهترین کاری که می کردند می دهیم .)

3- « من عمل سیئه فلا یجزی الا مثلها و من عمل صالحا من ذکر او انثی و هو مومن فاولئک یدخلون الجنه یرزقون فیها بغیر حساب »

(الغافر 40)

ترجمه :

( هرکه بدی کند ، جز به قدر آن مجازات نمی شود ، و کسانی که کار شایسته کنند – چه مرد و چه زن - و مومن باشند ، آن ها داخل بهشت شده ، در آنجا بی حساب روزی داده می شوند .)

(( این دسته از آیات به طور عموم دختران ، پسران ، زنان و مردان را تشویق به عمل صالح می نماید . که یکی از بهترین عمل ها فراگیری علم خصوصا علم الهی است و بهترین زمان فراگیری آن همان عوان نوجوانیست . ))

4- « و اذ نجیناکم من ءال فرعون یسومونکم سوء العذاب یذبحون ابناءکم و یستحیون نساءکم و فی ذالکم بلاء من ربکم عظیم »

( البقره 49 )

ترجمه :

( و [ یاد کنید ] آنگاه که شما را از فرعونیان نجات دادیم ، که شما را به سختی آزار می دادند ، پسرانتان را سر می بریدند و زنانتان را زنده می گذاشتند و در آن [ مصایب ] آزمونی بزرگ از سوی پروردگارتان بود.)

5- « یا ایها الناس اتقوا ربکم الذی خلقکم من نفس واحده و خلق منها زوجها و بث منهما رجالا کثیرا و نساء واتقوا الله الذی تساءلون به والارحام ان الله کان علیکم رقیبا » ( النساء 1 )

ترجمه :

( ای مردم ! از پروردگارتان ، که شما را از یک تن آفرید و همسرش را از او آفرید و از آن دو ، مردان و زنان بسیاری را منتشر ساخت ، پروا کنید ؛ و از خدایی که با سوگند به او از یکدیگر درخواست می کنید و در مورد ارحام از خدا پروا کنید . همانا خداوند مراقب شماست . )

(( این دسته از آیات عمومیت کلمه نساء نسبت به جوانان و نوجوانان دختر را بیان می کند . یعنی کلمه نساء در آیات زیادی در مورد جوانان و نوجوانان دختر را نیز در بر دارد . ))

6- « ... قل هل یستوی الذین یعلمون والذین لا یعلمون انما یتذکر اولوالالباب » ( الزمر 9 )

ترجمه :

( ... بگو : آیا کسانی که می دانند و کسانی که نمی دانند برابرند ؟ تنها خردمندان متذکر می شوند . )

7- « انما النجوی من الشیطان لیحزن الذین ءامنو و لیس بضارهم شیئا الا باذن الله و علی الله فلیتوکل المومنون » ( المجادله 10 )

تر جمه :

( جز این نیست که نجوا از شیطان است ، تا کسانی را که ایمان آورده اند محزون کند ، ولی جز به اذن خدا هیچ آسیبی به آن ها نمی رساند ، و مومنان باید بر خدا توکل کنند . )

(( این دسته از آیات اهمیت فراگیری علم در اسلام را به طور مساوی در میان زنان و مردان که شامل دختران و پسران جوان و نوجوان می شود را بیان می کند . ))

روایات :

1- « عن موسی بن جعفر عن آبائه ( علیهم السلام ) قال : قال رسول الله( صلی الله علیه واله ) : اضربوا النساء علی تعلیم الخیر » ( البحار ج103 ص249 ح39)

ترجمه :

( زنانتان را برای آموزش چیزهای خوب وادار نمائید . )

2- « عن عبدالله بن سنان عن ابی عبدالله ( علیه السلام ) قال : الهموهن حب علی (علیه السلام ) و ذروهن بلها » ( الوسائل ج20 ص 177 ح3)

ترجمه :

( به زنان محبت علی (ع) را آموزش دهید و کارهای سبک و ابلهانه را کنار بگذارید . )

3- « قال ابو عبدالله ( علیه السلام ) : دع ابنک یلعب سبع سنین ، والزمه نفسک سبع سنین ، فان افلح و الا فانه من لاخیر فیه .» ( الوسائل ج21ص473ب82ح1 )

ترجمه :

(تا هفت سال کودکت را برای بازی آزاد بگذار ، و هفت سال بعد با تمام وجود از او مواظبت کن ، اگر به قبول دینداری و تربیت تن داد ، تن داده ، ورنه خیری در او نیست . )

4- « قال ابو عبدالله ( علیه السلام ) : الغلام یلعب سبع سنین ، و یتعلم الکتاب سبع سنین ، و یتعلم الحلال و الحرام سبع سنین .» ( الوسائل ج21 ص474ب83ح1)

ترجمه :

( کودک در خانه پدر و مادر هفت سال بازی کند ، هفت سال دیگر قرآن بیاموزد ، هفت سال دیگر زمینه یادگیری حلال و حرام برایش فراهم شود . )

5- « قال الصادق ( علیه السلام ) : دع ابنک یلعب سبع سنین ، و یودب سبع سنین ، و الزمه نفسک سبع سنین ، فان افلح و الا فلاخیر فیه .»

( الوسائل ج21ص475ح4)

ترجمه :

(تا هفت سال کودکت را برای بازی آزاد بگذار ، و هفت سال دوم تربیت شود ، و هفت سال بعد با تمام وجود از او مواظبت کن ، اگر به قبول دینداری و تربیت تن داد ، تن داده ، ورنه خیری در او نیست . )

6- « قال ابو عبدالله ( علیه السلام ) : بادروا احداثکم بالحدیث قبل ان تستبقکم الیهم المرجئه . » ( الوسائل ج21ص476ب84ح1)

بیان :

« بادروا احداثکم » فی بعض النسخ : " اولادکم " ، فی الوافی والمرآه ج21ص82 : ای علموهم فی بدو شبابهم و عند بلوغهم ، التمیز من الحدیث ما یهتدون به الی معرفه الائمه ( علیهم السلام ) ، و مذهب التشیع ، قبل ان یغویهم الخالفون ، و یدخلوهم فی ضلالتهم ، و یتعسر بعد ذلک صرفهم عنه .

ترجمه :

( در آموختن فرزندانتان به احادیث ما قبل از اقدام دیگران ( مرجئه ) مبادرت ورزید . )

(( [ در بعضی از کتاب ها مانند الوافی و المرآه ج21 ص82 به جای احداثکم اولادکم نقل شده است ]

یعنی فرزندان خود را در عوان جوانی ( نوجوانی ) و موقع بلوغ جهت هدایت برای شناخت امامان (علیهم السلام ) و مذهب شیعه احادیث مارا بیاموزید قبل از اینکه دشمنان ، آنان را اغوا نموده و گمراه سازند ، در این صورت بازگرداندن آنان بر شما سخت خواهدشد . ))

7- « عن ابی عبدالله ( علیه السلام ) ( فی حدیث ) قال : قال رسول الله ( صلی الله علیه واله ) : حق الولد علی والده اذا کان ذکرا ان یستفره امه ، و یستحسن اسمه ، و یعلمه کتاب الله ، و یطهره ، و یعلمه السباحه ، و اذا کانت انثی ان یستفره امها ، و یستحسن اسمها ، و یعلمها سوره النور ، و لایعلمها سوره یوسف ، و لاینزلها الغرف ، و یعجل سراحها الی بیت زوجها . ( الوسائل ج21 ص481 ح7 )

ترجمه :

( امام صادق (ع) از رسول خدا (ص) نقل می کند که حضرت فرمودند : حق فرزند نسبت به پدرش اگر پسر باشد آن است که : مادرش را گرامی بدارد ، اسم خوب برای او انتخاب نماید ، کتاب خدا را به او یاد دهد ، اورا ختنه نماید و شناکردن را به او بیاموزد ، و اگر فرزند دختر باشد مادرش را اکرام نماید ، اسم خوب برای او انتخاب نماید ، و سوره ی نور را به او بیاموزد ، و سوره ی یوسف را به او نیاموزد، وتنهایی در جایی قرار ندهد، و در فرستادن او برای خانه ی بخت تعجیل کند . )

8- « قال علی ( علیه السلام ) : ان للولد علی الوالد حقا ، وان للوالد علی الولد حقا ، فحق الوالد علی الولد ؛ ان یطیعه فی کل شیء الا فی معصیه الله سبحانه ، و حق الولد علی الوالد ؛ ان یحسن اسمه ، و یحسن ادبه ، و یعلمه القرآن .» ( نهج البلاغه ص1274 ح391 )

ترجمه :

( همانا برای فرزند حقی است بر پدر ، و همانا برای پدر حقی است بر فرزند ، پس حق پدر بر فرزند آن است که در هر چیزی جز معصیت خدا از او اطاعت کند ، و حق فرزند نسبت به پدرش این است که اسم خوب برای او برگزیند ، وخوب تربیت نماید ، و قرآن به او بیاموزد . )

9- « روی عن النبی ( صلی الله علیه واله ) : انه نظر الی بعض الاطفال ، فقال : و یل لاولاد آخرالزمان من آبائهم ، فقیل : یا رسول الله ، من آبائهم المشرکین ؟ فقال : لا ، من آبائهم المومنین ، لا یعلمونهم شیئا من الفرائض ، و اذا تعلموااو( اولادهم) منعوهم ، ورضوا عنهم بعرض یسیر من الدنیا ، فانا منهم برئ و هم منی براء .» (جامع الخبار ص106 )

ترجمه :

( از نبی خدا روایت شده است اینکه حضرت به بعضی کودکان نگاه کرد و فرمودند : وای برکودکان آخرالزمان از پدرانشان ، پس گفته شد یا رسول الله از پدران مشرک ؟ پس فرمودند : نه ، از پدران مومن . چون چیزی از واجبات به آنان یاد نمی دهند و هنگامی که کودکان چیزی از واجبات را بخواهند یاد بگیرند آن ها را منع کنند و به چیز کمی از مال دنیا راضی می شوند ، و من از آنان بیزارم و ان ها از من بیزار هستند . )

10- « قال رسول الله ( صلی الله علیه واله ) : رحم الله عبدا اعان ولده علی بره بالاحسان الیه ، والتالف له ، و تعلیمه و تادیبه . » ( المستدرک ج15 ص169 ح9 )

ترجمه :

( رسول خدا فرمودند : خدا رحمت کند بنده ای را که فرزندش را بر کارهای خوب به سبب احسان به او و انس و الفت با او و با تعلیم و تربیت او را یاری نماید . )

11- « رسول حق ( صلی الله علیه واله ) فرمود : حق الولد علی والده ان یعلمه الکتابه ، والسباحه ، والرمایه ، و ان لایرزقه الا طیبا » ( میزان الحکمه ، ج10 ، ص720 )

ترجمه :

( بر پدر لازم است به فرزندش نوشتن ، شنا و تیراندازی تعلیم دهد ، و جز روزی پاک و حلال به او ندهد.)

12- « رسول حق ( صلی الله علیه واله ) فرمود : حق الولد علی والده ان یحسن اسمه ، و یزوجه اذا ادرک ، و یعلمه الکتابه » ( میزان الحکمه ، ج10 ، ص720 )

ترجمه :

( حق فرزند بر پدر این است که برای او نام نیکو انتخاب کند ، و اگر زمانش رسیده زمینه ی ازدواج او را فراهم نماید ، و به او نوشتن یاد دهد . )

13- « امیرالمومنین ( علیه السلام ) فرمود : حق الولد علی والد ان یحسن اسمه ، و یحسن ادبه ، و یعلمه القرآن » . ( میزان الحکمه ، ج10 ، ص720 )

ترجمه :

( حق فرزند بر پدر سه چیز است : انتخاب نام نیکو ، تربیت خوب ، و تعلیم قرآن . )

14- « رسول حق ( صلی الله علیه واله ) فرمود : ادبوا اولادکم علی ثلاث خصال : حب نبیکم ، و حب اهل بیته ، و قراءه القرآن . » ( میزان الحکمه ، ج10 ، ص721 )

ترجمه :

( فرزندان خود را به سه خصلت بیارائید ، عشق به پیغمبرتان ، عشق به اهل بیت ، و قرائت قرآن . )

15- « امیرالمومنین ( علیه السلام ) فرمود : مروا اولادکم بطلب العلم . » ( میزان الحکمه ، ج10 ، ص222 )

ترجمه :

( از فرزندان خود بخواهید به دنبال علم و دانش بروند . )

16- « امیرالمومنین ( علیه السلام ) فرمود : علموا اولادکم الصلاه و خذوهم بها اذا بلغوا الحلم . » ( میزان الحکمه ، ج10 ، ص222 )

ترجمه :

( به فرزندانتان نماز بیاموزید ، و به هنگام رسیدنشان به تکلیف مسئله نماز را جدی بگیرید . )

17- « رسول حق ( صلی الله علیه واله ) فرمود : من کانت له ابنه فادبها ، و احسن ادبها ، و علمها فاحسن تعلیمها فاوسع علیها من نعم الله التی اسبع علیه ، کانت له منعه و سترا من النار . » ( میزان الحکمه ، ج10 ، ص 705-707 )

ترجمه :

( کسی که دختر دارد ، او را به نیکی مودب به آداب نماید ، و به نیکی باسوادش کند ، و از نعمتی که خدا به او داده ، بر دختر بریزد و نسبت به او گشایش دهد ، برای خود مانع و حجابی از آتش دوزخ فراهم آورده . )

18- « رسول حق ( صلی الله علیه واله ) فرمود : من قبل ولده کتب الله له حسنه ، و من فرحه فرحه الله یوم القیامه ، و من علمه القرآن دعی بالابوین فیکسیان حلتین یضیئ من نورهما وجوه اهل الجنه . » ( فروع کافی ، ج6 ، ص49 )

ترجمه :

( کسی که فرزندش را ببوسد ، حسنه ای برای او ثبت می شود ، و هرکه اولادش را خوشحال کند ، خداوند اورا قیامت خوشحال می کند ، و هرکس به فرزندش قرآن تعلیم دهد ، پدر و مادرش را در قیامت می خوانند ، و به آنان دو لباس می پوشانند که از نور آن دو چهره ، اهل بهشت روشن می گردد . )

19- « رسول حق ( صلی الله علیه واله ) فرمود : نعم الولد البنات ، ملطفات ، مجهزات ، مونسات ، مبارکات ، مفلیات . » ( وسائل ، ج21 ، ص362 )

ترجمه :

( دختران چه خوبند ، مهربان و نرمخو ، مددکار وآماده به کار ، انیس انسان ، با برکت ، و علاقه مند به پاکیزگی . )

20- « رسول حق ( صلی الله علیه واله ) فرمود : من دخل السوق فاشتری تحفه فحملها الی عیاله کان کحامل صدقه الی قوم محاویج ولیبداوا بالاناث قبل الذکور فان من فرح ابنته فکانما اعتق رقبه من ولد اسماعیل . » ( بحار ، ج104 ، ص69 )

ترجمه :

( کسی که به بازار برود ، و چیزی بخرد و آن را به خانه برای زن و فرزند ببرد ، مانند کسی است که بار مستمندان را به دوش کشیده ، او در خانه دختران را در گرفتن تحفه مقدم بدارد ، همانا کسی که دختر را خوشحال کند به مانند این است که برده ای از اولاد اسماعیل در راه خدا آزاد کرده !! )

21- « رسول حق ( صلی الله علیه واله ) فرمود : من کان له انثی فلم ینبذها و لم یهنها و لم یوثر ولده علیها ادخله الله الجنه . » ( ازدواج در اسلام، ص136 )

ترجمه :

( آنکه دارای دختر است ، او را از خود نراند ، اهانتش نکند ، پسران را بر او مقدم ندارد ، خداوند وی را وارد بهشت می کند . )

22- « قال الصادق ( علیه السلام ) فرمود :طلب العلم فریضه علی کل مسلم و مسلمه . » ) مصباح الشریعه ، ص13 )

ترجمه :

( طلب علم بر هر زن و مرد مسلمانی واجب است . )

23- « رسول اکرم ( صلی الله علیه واله ) فرمود : یفرق بین الصبیان و النساء فی المضاجع اذا بلغوا عشر سنین . » ( وسائل ، ج21 ، ص 361 )

ترجمه :

( جایگاه خواب دختر و پسر را به سن ده سالگی از هم جدا کنید . )

24- « رسول اکرم ( صلی الله علیه واله ) فرمود : الصبی والصبی ، والصبی والصبیه ، والصبیه والصبیه یفرق بینهم فی المضاجع لعشر سنین . »

( وسائل ، ج21 ، ص460 )

ترجمه :

( محل خواب پسر و پسر ، پسر و دختر ، دختر و دختر را به هنگام ده سالگی از هم جدا کنید . )

با توجه به آیات و روایات فوق الذکر نکاتی چند به عنوان نتیجه بیان می گردد :

1- در دین مبین اسلام به تعلیم و تربیت اهمیت زیادی داده شده است .

2- تعلیم و تربیت از عوان کودکی شروع می شود که بهترین زمان تعلیم و تربیت زمان نوجوانی است .

3- در دین اسلام بین تعلیم و تربیت تفاوتی قائل شده اند ، که برای تعلیم زمان خاصی تعریف شده است ولی برای تربیت زمان خاصی تعریف نشده است . در اسلام روز اول فرزند به گوش راست او اذان و به گوش چپ او اقامه خوانده می شود ، این جنبه تربیتی دارد نه تعلمی .

4- در دین اسلام اهمیت تربیت بیش تر از تعلیم می باشد ، ولی تعلیم بدون تربیت را حجاب اکبر می داند .

5- در اسلام تعلیم و تربیت بین کودکان فرق چندانی ندارد بلکه توصیه می کند کودکان خود را با علوم روز آشنا سازید .

6- در اسلام به نکات ظریف تعلیم و تربیت اشاره دارد ، که از بین احکام استخراج می شود . از جمله این که احکام نماز نسبت به مردان و زنان فرق های جزئی دارد که بیش تر جنبه اخلاقی و تربیتی دارد . مانند : زنان هنگام نماز باید تمام بدن را بپوشانند الا صورت ، دست ها و روی پا ها .

خداوندا ، به درگاهت شکوه و گله دارم از نفسم که به بدی کشانده مرا . دوشنبه ها و پنج شنبه ها وقتی امام زمان (عج) اعمالم را بررسی می کند ، بر آن ها می گرید . معبودا ، از این نفسی که دل امام زمان (عج) را می شکند ، به تنگ آمده ام . مهربانا ، تو از روح خود در من دمیدی و مرا جانشین خود در زمین قرار دادی اما من با آن روح چه کردم ؟؟

عزیزا ، تو را می خوانم تا مرا توانی دهی که بتوانم افسار نفس اماره ام را بدست گیرم و نورانیت روحم را بازیابم ، آن روز است که

می توانم به خود اجازه دهم ، امام زمان (عج) را پدر بدانم و آنگاه چه زیبا معنا می گیرد ابا صالح گفتنهایم ...

« تعلیم و تربیت دختران نوجوان در آینه ی اسلام »

مطالب مشابه :

هنر قلاب بافي و بافتني

برگزاری دوره آموزش مهارت فرش بافی و تابلو فرش

نمونه سوالات میانترم عربی هفتم

فیتیله جمعه تعطیله تمام شد ؟!

« تعلیم و تربیت دختران نوجوان در آینه ی اسلام »

صائبین یا منداییان -قوم فراموش شده تاریخ

متن کامل خطبه غدیر خم با ترجمه فارسی