جدول برنامه ریزی

مقدمه:

در این نوشتار بر آنیم تا شما را با یکی از مؤثرترین روش های علمی و روان شناختی در برنامه ریزی درسیمبتنی بر اصول رفتارگرایی بی.اف.اسکینر (B.F.Skinner) آشنا کنیم. تمام تلاش خود را خواهم نمود تا بیشتر به جنبه های کاربردی این روش بپردازم لکن برای عده ای از خوانندگان از قبیل مشاوران، معلمان،برنامه ریزان درسی و کلیه کسانی که به مباحث روان شناسی و تعلیم و تربیت علاقه مندند؛ ذکر پاره ای از مبانی علمی این مقوله خالی از لطف نمی باشد. امیدوارم که از حوصله داوطلبان عزیز کنکور که مخاطب اصلی این یادداشت می‌باشند فراتر نرود.

این روش برگرفته از روشهایی است که برای سنجش و درمان بسیاری از اختلالات رفتاری در برنامه های تغییر رفتار درمانی استفاده می‌گردد. در روش نظارت شخصی (self-monitoring) یا ثبت شخصی (self-recording) یا خود کنترلی (self-control) درمان جو – که در اینجا همان دانش آموز است- به مشاهده و ثبت رفتار خود می‌پردازد. در واقع این روش نوعی روش سنجش مستقیم رفتار توسط شخص رفتار کننده است. (در اینجا منظور از رفتار، مطالعهاست.) با این حال علت اینکه آن را در زمره روش های سنجش غیرمستقیم قرار می‌دهند این است که در آن درمانگر یا یک مشاهده گر آموزش دیده به مشاهده و ثبت رفتار مددجو نمی پردازد . هنگامی که نتایج به دست آمده رضایت بخش نیست می‌توان از تدابیری برای بهبود آن استفاده کرد. مثلاً به مددجو گفته شود کار ثبت رفتارش- در اینجا جدول برنامه ریزی هفتگی _ گاه به گاه بررسی خواهد شد.یا اینکه به وی برای ثبت دقیق رفتارش پاداش داد. در این صورت دقت مشاهدات و ثبت رفتار در او افزایش می‌یابد. یکی از ویژگی های این روش سنجش رفتاری این است که به خودی خود موجب بهبود رفتار می‌شود. در اینجا بهبود رفتار افزایش ساعات مطالعه و تقسیم درست فراوانی آن میان دروس مختلف است. همان طور که اگر شخص فربهی مرتباً میزان مصرف کالری های روزانه خود را زیر نظر بگیرد، این عمل به خودی خود در کاهش وزن او مؤثر خواهد بود. به این پدیده واکنش پذیری (reactivity) می‌گوئیم. یعنی ابزار سنجش ،خود باعث بهبود رفتار گشته است. (برای مطالعه بیشتر به کتاب تغییر رفتار و رفتار درمانی: نظریه‌ها و روش ها،تالیف دکتر علی اکبر سیف ،نشر دوران مراجعه کنید.)

چگونگی استفاده از جدول:

همانطور که نمونه ای از جدول را در ذیل مشاهده می‌کنید.سطر های این جدول شامل دروس عمومی و اختصاصی شما و ستونها شامل ستون پیش بینی، روزهای هفته و ستون های جمع می‌باشد. شما می‌توانید نمونه قابل چاپ جدول را از اینجا بردارید.

اکنون به شرح بخش های مختلف جدول خواهم پرداخت:

ستون دروس:

این ستونی است که شما نام دروس مورد مطالعه در رشته خودتان را خواهید نوشت برای نمونه من دروس مر بوط به رشته ریاضی را نوشته ام.

ستون پیش بینی:

در ابتدا ی هفته با توجه به شناختی که از خود در هفته های گذشته کسب کرده اید و برنامه ای که پیش رو دارید پیش بینی می‌کنید که هر درس را چقدر بخوانید. توجه داشته باشید که این عدد نه زیاد آرمانی باشد که دست نایافتنی باشد و نه خیلی دست پائین که شما را برای بهبود رفتار مطالعه تحریک نکند.

ستون های ایام هفته:

در این خانه‌ها شما میزان مطالعه خود را پس از پایان آن یادداشت می‌کنید.مثلاً اگر شنبه ۱:۳۰ ساعت شیمی خوانده اید، ۳ ساعت حسابان و ۲ ساعت زبان آنها را مانند نمونه یادداشت کنید. این اعداد را می‌توانید با دورنگ به تفکیک نوع مطالعه (تستی / تشریحی) یادداشت کنید.

جدول برنامه ریزی خود کنترل اسکینری

ستون جمع تفکیکی:

در این ستون کل مطالعه یک درس در طول هفته به تفکیک نوع مطالعه یادداشت می‌شود. اکنون که ۹ ماه تا کنکور مانده است نسبت مطالعه تشریحی به تستی باید حدوداً ۳ به ۱ باشد و هرچه به کنکور نزدیکتر می‌شویم این نسبت به نسبت ۱ به ۱ نزدیک تر گردد.

ستون جمع کل:

این ستون حاصل جمع ساعات مطالعه تستی و مطالعه تشریحی است که در ستون قبل نوشته اید.

ستون معلم و کلاس:

در این ستون ساعات شرکت در کلاس های آموزشگاه و یا تدریس خصوصی خود را بنویسید. البته توصیه می‌گردد که بیش از دو نیم روز خود را برای این کار اختصاص ندهید.

ستون نمره تراز:

برای داوطلبانی که در آزمون های آزمایشی شرکت می‌کنند لازم است تا نمره تراز خود را در دروس مختلف پس از گرفتن کارنامه مربوط به آن هفته یادداشت کنند.این به شما کمک می‌کند تا بفهمید که در چه درسی باید بیشتر مطالعه کنید و نقاط ضعف و قوتتان کجاست. معمولاً داوطلبان به درسی بیشتر علاقهدارند و بیشتر مطالعه می‌کنند لذا نمره بهتری می‌گیرند و باز چنین نتیجه می‌گیرند که در این درس امکان پیشرفت بیشتری دارند.اما واقعیت چنین است که ستون نمره تراز و جمع کل است که مبنای تصمیم گیری شما برای هفته آینده خواهد بود.

سطر جمع کل:

این سطر نشان می‌دهد که در چه روزی چه میزان مطالعه داشته اید مسلماً ساعات مطالعه در روزهای تعطیل برای دانش آموزان باید بیشتر از روزهایی باشد که به مدرسه می‌روند.

سطر فوق برنامه:

ما به هیچ وجه اعتقاد نداریم که داوطلبان کنکور باید زندگی خود را تعطیل کرده و فقط درس بخوانند؛ بلکه این مهم است که بدانند هدف آنها قبولی در کنکور است و هر چه در این راستا به آنها کمک نماید به همین دلیل بقیه فعالیت‌ها فرعی است و باید کنترل شود. لذا در این ستون ساعات رفتن به باشگاه،کلاس موسیقی و… را یادداشت کنید.به مرور خواهید دید که چه رابطه ای بین این عدد و پیشرفت درسی شما وجود دارد.

سطر خواب :

ساعات خواب خود را نیز بنویسید.باز هم می‌گویم این توصیه ناشیانه است که بگوئیم از خواب خود کم کنید تا بیشتر مطالعه کنید چرا که کیفیت مطالعه شما نیز افت خواهد کرد.برای افرادی در سنین شما با فعالیت متوسط ،روزانه ۶-۸ ساعت خواب کفایت می‌کند که می‌تواند خواب شب یا خواب وسط روز باشد. سعی کنید به جای اینکه شب بیدار بمانید و درس بخوانید صبح‌ها زودتر بیدار شوید.

سطر تلویزیون:

این سطر شامل ساعات تماشای تلویزیون و استفاده از رایانه می‌گردد.به هیچ وجه جمع کل هفته در این ستون نباید دورقمی شود.این را بدانید که هر یک ساعت مشاهده تلویزیون یا مونیتور نه تنها یک ساعت از وقت مفید شما را هدر می‌دهد بلکه به اندازه نیم ساعت هم شما را خسته می‌کند. توصیه ما این است که برنامه‌ها را به کمک جداول موجود در روزنامه جام جم یا سایت صدا و سیما انتخاب کرده و یک یا دو برنامه را مشاهده کنید.مثلاً یکشنبه‌ها ساعت ۲۳:۱۵ شبکه سه فوتبال سری A باشگاه های ایتالیا و یا هرشب اخبار ساعت ۲۱ شبکه یک و یا… .

خانه قرمز رنگ:

این خانه مجموع ساعات مطالعه و به عبارتی خلاصه کار هفتگی شما را نشان می‌دهد.عدد مندرج در این خانه خوب است بین ۴۰ تا ۶۰ ساعت باشد. در یادداشت های آینده در مورد ویژگی های این جدول بیشتر خواهم نوشت.

منبع: تبیان

جدول برنامه ریزی

مطالب مشابه :