صرفه جویی در انرژی به وسیله معماری
طراحي ساختمان با توجه به بهينه سازي مصرف انرژي به شما كمك مي كند كه در هزينه هاي انرژي به ميزان قابل توجهي صرفه جويي نمائيد و در تابستان و زمستان دماي مطلوبي در منزل احساس كنيد.
همچنين منابع محيط زيستي نيز به ميزان قابل ملاحظه اي با كاهش ميزان گازهاي گلخانه اي حفاظت مي شوند.
طراحي ساختمان با توجه به بهينه سازي مصرف انرژي از نور و گرماي خورشيد كمك مي گيرد و با اين خصيصه منزل شما را در تابستان خنك و در زمستان گرم و روشن نگه مي دارد.
شاید اگر نگاهی به معماری سنتی ایران و معماری که سال ها ی پیش و نه سال های خیلی دور در این سرزمین انجام می شد بیندازیم بهترین نمونه طراحی محیط اطراف ساختمان را بتوانیم بیابیم که این نمونه در خانه های سنتی ایران به وفور یافت می شود که متاستفانه امروزه این مقوله در معماری به دست فراموشی سپرده شده است و با ساختن ساختمان های جدید دیگر رنگ و بوی آن معماری به مرور زمان در حال فراموش شدن است و حال لازم است حتی در ساختمان های جدید ساز شیوه هایی را تعریف کنیم تا از انرژی به طور مطلوب استفاده کنیم و از هدر رفتن انرژی در ساختمان های خود به طور قابل ملاحضه ای جلوگیری کنیم .
انتخاب زمین:
زمینی که دسترسی خوبی به آفتاب زمستانی دارد زمین خوبی است چون در زمستان آفتاب مایل تر از تابستان به ساختمان می خورد و نور آفتاب به داخل فضاهایی که پنجره دارند راه پیدا می کند اما در تابستان آفتاب مستقیما بر و عمود تر به ساختمان می تابد و باعث گرم شدن ساختمان می شود و لذا لازم است در انتخاب زمین زمینی را برای ساخت انتخاب کنیم که دارای نور جنوب است چون در زمستان خورشید به سمت جنوب مایل می شود و نور آن از سمت جنوب ساختمان را تغذیه می کند .
مصالح ساختمانی:
ديوار‌ها و كف ( ديوارهاي آجري و كف موزائيك يا سنگ ) مي توانند دما را ثابت نگه دارند. اين حالت براي ساختمانهايي كه پنجره هاي جنوبي دارند بسيار بهتر است .
مصالح سبك مانند ديوارهاي چوبي و پلاستيكي ( مصالح پيش ساخته ) فرصت سريع گرم و سرد شدن را به اتاقها مي دهند. اين ويژگي براي مكانهايي كه گاهاً استفاده مي شود مناسب است .
در نما های ساختمان در مناطقی که هوا گرم است و جزء اقلیم گرم وخشک به حساب می آید بهتر است از مصالح با رنگ روشن در نما استفاده شود تا نور خورشید را منعکس کند و برعکس اگر اقلیم سرد است باید از مصالحی استفاده شود که نور را جذب کند و نمای ساختمان به صورت تیره پوشش داده شود
طراحی داخلی ساختمان و محل قرارگیری اتاق ها
قسمتهايي از منزل كه زياد از آنها استفاده مي كنيد مانند اتاق ناهار خوري و اتاق نشيمن را در قسمت جنوبي ساختمان قرار دهيد.
اگر فضاي كافي براي تمام موارد بالا وجود نداشت اتاق نشيمن را حتماً در جنوب ساختمان قرار دهيد .
چون تعدادی از فضا ها در داخل ساختمان هستند که لازم است از نور طبیعی و درجه یک و یا نوری که برای ساختمان جزء نورهای عالی به حساب می آید استفاده کنند لذا لازم است این فضا ها رو به جنوب که نور بهتری نسبت به نور شمال دارد قرار گیرد . همچنین تعدادی از فضاهای مثل اتاق خواب ، اتاق مطالعه و اتاق پذیرایی اگرچه داشتن یک منظر خوب برای آنها ضرورت دارد اما اگر به آنها نور درجه دو نیز برسد این نور برای این فضاهای کافی به نظر می رسد چون فضاهایی نیستند که بیشتر کار افراد خانه در آنها صورت پذیرد و درجه اهمیت آنها بعد از آشپزخانه و اتاق نشیمن است و بیشتر برای زمان های خاص مثل زمان خوابیدن(اتاق خواب) و یا زمانی که می خواهیم از یک میهمان استقبال کنیم (اتاق پذیرایی) به کار می آیند .
سعي كنيد تا آنجا كه امكان دارد فضاي قسمت نشيمن كوچكتر باشد و همچنين سقف آنرا كوتاهتر بسازيد, بهتر است ارتفاع سقف در اين قسمت حدود 7/2 متر باشد. اين كار به منظور كاهش مصرف سوختي كه براي گرمايش استفاده مي شود پيشنهاد مي شود.
چون اتاق نشیمن به فضاهای مختلفی راه دارد و لذا درب ها و پنجره های زیادی به سبب اهمیت این فضا در آن قرار دارد و باز و بسته شدن هر کدام از این درب ها باعث تخلیه انرژی از فضای اتاق نشیمن می گردد لذا لازم است این فضا بر حسب نیاز افراد خانواده طراحی شود تا به هنگام خنک کردن و یا گرم کردن آن نیاز نباشد از وسایل برودتی و حرارتی زیادی استفاده کنیم . همچنین لازم به ذکر است که کوتاهی سقف این فضا باعث می شود که هوا در محدوده ای که انسان به فعالیت و زندگی مشغول است در جریان باشد و اگر سقف این فضا ها بلند در نظر گرفته شود بسیاری از انرژی های تولید شده صرف گرم کردن و یا سرد کردن قسمت هایی خواهد شد که انسان کمتر با آنها در ارتباط است و یا به عبارتی قسمتی است که در نزدیکی سقف است و جزء فضاهایی به حساب می آید که کمترین استفاده را برای انسان دارد اما از لحاظ گرمایش و سرمایش بیشترین انرژی تولید شده را نیاز دارد .
اندازه و محل قراگیری پنجره
اندازه و محل قرارگيري پنجره ها بايد با توجه به محل قرارگيري زمين ساختمان و نوع مصالح ساختماني, طراحي و نصب شوند .
سرمايش مناسب در تابستانها با استفاده از پنجره هاي باز شو قابل حصول است. استفاده از سايه بان نيز در مقابل پنجره پيشنهاد مي شود .
در طراحی پنجره برای ساختمان حتما باید پنجره ها از نوع پنجره های دو جداره طراحی شود تا چه از لحاظ صوتی و چه از لحاظ حرارتی انرژی تولید شده در داخل ساختمان را فقط برای خود ساختمان محفوظ نگاه دارد و از ورود صداهای بیهوده به داخل ساختمان جلوگیری کند . لازم است بدانید که پنجره های معمولی تا نسبت 10 برابر از پنجره های دوجداره بیشتر اتلاف حرارتی دارند که این میزان بسیار قابل توجه است . پنجره هایی که در سمت شمال قرار می گیرند حد الا مکان باید نسبت به پنجره های جنوبی کوچکتر طراحی گردد تا از ورود نور مضر به داخل ساختمان جلوگیری شود و همچنین پنجره های جنوب باید بزرگتر در نظر گرفته شوند تا سهم بسزایی در جذب انرژی خورشیدی مناسب در زمستان داشته باشند . سایه بان که بر روی پنجره های قرار می گیرد می تواند باعث یک عقب رفتگی در پنجره های شود و از ورود نور به طور مستقیم جلوگیری کند و همچنین نور را با شکست وارد فضاهای ساختمان کند تا نور مستقیما به فضا نتابد و با یک حریم مخصوص وارد ساختمان ما شود ، همچنین یکی از عواملی که باعث حفظ انرژی در داخل ساختمان و جلوگیری از ورود نور مضر به داخل ساختمان می شود پرده است که امروزه در انواع و اقسام مختلفی برای ساختمان ها تهیه می شود و از ورود نور مضر می تواند به خوبی جلوگیری کند و علاوه بر حفظ انرژی در داخل ساختمان بر جنبه زیبایی ساختمان می افزاید و باعث ایجاد یک حریم مناسب در داخل اتاق ها می شود .
عایقکاری
تمام کف ها ، سقف ها ، و دیواره های منزلتان را حتما عایقکاری کنید تا از اتلاف انرژی جلوگیری نمائید . عایقکاری کاراترین تکنیک به منظور استفاده هوشمندانه از انرژی است ، یک منزل عایقکاری شده به طوری که این عایق کاری به صورت اصولی و دقیق انجام شده باشد هوا را در زمستان 5 درجه گرمتر و در تابستان هوا را 10 درجه خنک تر نگه می دارد . گاهی عایق کاری برای جلوگیری از به هدر رفتن انرژی است مثل دو جداره کردن پنجره های و گاهی عایق کاری برای جلوگیری از نفوذ یک ماده به داخل ساختمان می باشد مانند نفوذ رطوبت که رطوبت خود رطوبت به دو نوع صعودی (رطوبتی که از کف ساختمان به ساختمان آسیب می زند)
و رطوبت نزولی (رطوبتی که ناشی از نزولات جوی است مثل آب باران) است می باشد . به هر حال برای جلوگیری از به هدر رفتن انرژی باید حتما ساختمان داری عایقکاری باشد و این می تواند چه در انتخاب مصالح عایق و چه در اجرای روش های ساخت که نهایتا منجر به عایق شدن ساختمان می شود رعایت گردد .
سیستم های گرمایشی و سرمایشی
طبقه بندي كردن قسمتهاي مختلف منزل و استفاده از بخاريهاي كم مصرف ( راندمان بالا ) بهترين و راحت ترين راه بهينه سازي مصرف سوخت است، یعنی هر قسمت از ساختمان ما برای خود سیستم سرمایش و گرمایش داشته باشد و وظیفه گرم کردن و سرد کردن هر قسمت به عهده سیستمی که در آن قسمت تعبیه شده باشد زیرا اگر بخواهیم وظیفه گرم کردن و سرد کردن کلیه قسمت های ساختمان را به عهده یک قسمت از ساختمان بگذاریم سیستمی که در آن قسمت تعبیه شده نه می تواند فضای اختصاصی خود را گرم یا سرد نماید و نه می تواند به قسمت های دیگر را به خوبی پوشش دهد پس لذا بهتر است که هر قسمت از ساختمان جداگانه به سیستم سرمایش یا گرمایش وصل باشد و از قسمت های دیگر تغذیه نشود .
روشنایی ساختمان
روشنایی در ساختمان و چگونگی نحوه تامین روشنایی قسمت های مختلف ساختمان از نکات بسیار مهمی است که در طراحی ساختمان باید لحاظ گردد یک معمار لازم است به این قضیه فکر کند که فضاهایی که او برای یک ساختمان طراحی کرده از چه راهی روشنایشان تامین می شود آیا از راه طبیعی این روشنایی به دست می آید یا باید از روشنایی های مصنوعی استفاده کرد و اگر از روشنایی طبیعی یا مصنوعی استفاده می کنیم آیا به صرفه جویی در انرژی می انجامد یا خیر .
اگر از روشنایی طبیعی استفاده می کنیم (نور خورشید) این فضاهایی را پوشش دهد که نیاز به نور طبیعی دارند مانند آشپزخانه اتاق نشیمن و اگر از نور مصنوعی(لامپ) استفاده می کنیم فضاهایی را پوشش دهد که به نور مصنوعی احتیاج دارد مانند اتاق مطالعه اتاق پذیرایی و این نور از طریق لامپ ها و وسایلی تامین شود که خود منجر به گرم کردن محیط نشوند و از گرم کردن محیط توسط وسایل روشنایی جلوگیری شود . لازم است که برای هر لامپ از کلیدی جداگانه استفاده کنیم و اینکه چندین لامپ را به یک کلید متصل می کنند کاری اشتباه است و باعث به هدر رفتن مقدار بسیار زیادی از انرژی می گردد .
فضا سازی اطراف ساختمان
استفاده از درختهاي بلند در فضاي اطراف ساختمان اجازه استفاده از نور خورشيد در زمستان و سايه در تابستانها را به شما مي دهند ، زیرا در زمستان برگ درختان می ریزد و این امکان تابش مستقیم به ساختمان را به خورشید می دهد و در تابستان به دلیل سر سبز بودن درختان با تابش خورشید سایه ای از آنها بر روی ساختمان ایجاد می گردد .
شاید بتوان یکی از بهترین فضاسازی های اطراف ساختمان و بهینه سازی مصرف انرژی را مربوط به خانه های سنتی ایرانی که اکنون در کاشان و یزد به وفور یافت می شود دید که در این خانه های با استفاده از حیاط گودال باغچه ای و قرارگیری حوض در وسط حیاط و باغچه ها در کنار آن و تقسیم نمودن ساختمان به دو قسمت تابستان نشین و زمستان نشین بهترین نمونه بهینه سازی مصرف انرژی را در معماری ایجاد نموده اند . در آن روزگار قدیم به وسیله ترفند های زیبای معماری که توسط معماران مختلف ابداع می شد از انرژی در ساختمان به نحو احسن استفاده می کردند اما متاستفانه امروزه با وسایلی که هیچ رابطه ای با معماری ما ندارد و بیشتر خود باعث به هدر رفتن انرژی (انرژی برق ، آب ، گاز و...) می شود استفاده می گردد که اینها بیشتر وسیله آسایش اند اما در زمان قدیم معماری عامل آسایش مردم بوده است .
در این مقاله سعی شده که در مورد شیوه هایی صحبت شود که لااقل امروزه در معماری ما مورد استفاده قرار گیرد و از هدر رفتن انرژی در ساختمان هایی که دیگر آن رنگ و بوی سابق را ندارد و کمتر در مورد اقلیم آنها فکر می شود جلوگیری به عمل آید .
محمد حسن سرائی
مطالب مشابه :
بررسی انواع مختلف کاروانسرا ها در ایران
شب ها درب کاروانسرا را می بندند عده ای پاسبان مشغول نگهبانی هستند . دستگیره های بهریزان;
صرفه جویی در انرژی به وسیله معماری
چون اتاق نشیمن به فضاهای مختلفی راه دارد و لذا درب ها و پنجره های زیادی دستگیره های بهریزان;
تحلیل و بررسی معیارهای طراحی فضاهای آموزشی
تازه کلاس معمولا باید از سیستم های تهویه استفاده شود و باز کردن درب دستگیره های بهریزان;
برچسب :
دستگیره درب بهریزان