عناصر برنامه درسی از دیدگاه ژان پیاژه

ژان پیاژه در نهم اوت سال 1896درنیوشاتل واقع در کشور سویس پا به جهان هستی گذاشت.

پیاژه دردوران نوجوانی نسبت به فلسفه و به ویژه شناخت شناسی علاقه مند شد.شناخت شناسی یا دانش شناسی درتمام عمرش پایدار ماند وتقریبا در همه ی آثار نظری او کاملا مشهود است.

پیاژه درجه دکتری خود را در زیست شناسی در سن بیست ویک سالگی دریافت کرد،پس از دریافت درجه دکتری شغل های متفاوتی برگزید که در میان آنها کار در آزمایشگاه آزمون سازی بینه درپاریس را می توان نام برد واو مشغول ساختن آزمون های استاندارد شده هوش بود.

چنین فرض می شد هوش بهر کودکان : به تعداد سوالاتی که یک کودک در یک سن معینی می توانست به آنها پاسخ درست بدهد ، به دست می آمد.

پیاژه هنگامی که به استاندارد کردن آزمون های هوشی اشتغال داشت متوجه چیزی شد که بعد ها تاثیر عمیقی برنظریه تحول ذهنی او گذاشت.او کشف کرد که پاسخ های غلط کودکان به سوال های آزمون بیشتر از پاسخ های درست آنان ،آموزنده اند.

پیاژه روش بالینی را به کار بست که درآن سوال ها نیاز به جواب تشریحی دارند ،در این روش جواب های کودک به سوال های پیاژه جهت می دهند واگرکودک نکته جالبی بگوید پیاژه سوال های بیشتری را طرح می کند تا آن نکته را روشن نماید(سیف،1390،ص352).

نخستین کا رهای اساسی پیاژه درباره روان شناسی تحول پدیدار گشت ،پیاژه در طول دوران تحصیلا تش هیچ درس روان شناسی راپاس نکرده بود ولی به زودی به صورت یک مرجع علمی روان شناسی کودک درآمد (سیف،1390،ص353).

مفاهیم نظری عمده پیاژه:

هوش

طرحوارها

جذب وانطباق

تعادل یابی

درونی سازی

اگر شما در طراحي برنامه ی درسي مبناي روان شناختي برنامه خود را پیاژه انتخاب کنيد در اين صورت هر يک از عناصر برنامه درسي شماچه ويژگي هایي خواهند داشت؟

هوش:به ارگانیسم فرصت برخورد موثر با محیط را می دهد.(ابراهیم قوام،1390،ص95).

استنباط می شودبا توجه به نظریه هوش:

اهداف:باتوجه به نظریه هوش پیاژه اهداف باید فرصت برخورد موثریادگیرنده با محیط را به وجود بیاورند .

محتوا:باید دانش آموزان رابا واقعیت های بیرونی آشنا سازد وچگونگی تعامل بامحیط رابه یادگیرندگان انتقال دهد.

روش تدریس:باتوجه به نظریه هوش پیاژه از روش های تعاملی وفعال در تدریس برای یادگیری وآموزش استفاده می کنیم.

ارزشیابی:فرایند ارزشیابی به شکل تکوینی وتراکمی است که معلم در تکوینی به مشاهده نحوه ی برخورد کودک باتکلیف می پردازد .

معلم:باتوجه به نظریه هوش به عنوان راهنما عمل می کند.نقش معلمان (شکل دادن به تجارب واقعی به وسیله موقعیت های محیطی )ودانستن این که چه در اطراف ما وجود دارد که رهنمودی به سوی کسب تجاربی است که به رشد می انجامد(خلیلی شورینی،1373،ص136).

دانش آموزان:دانش آموز یک عنصر فعال که به طور مستقیم به ساختن تفکر مشغول است.

کلاس درس:کلاس درس باید فرصت فراهم آوردن امکان تجربه مستقیم وواکنش متقابل با محیط راداشته باشد.تجارب محیطی کلید نظریه های رشد عقلانی پیاژه هستند(خلیلی شورینی، 1373،ص136).

طرحواره(عنصر شناختی ارگانیسم):

توانایی عمل کردن به طریقی معین، طر حواره تعیین کننده چگونگی پاسخ ارگانیسم به محیط فیزیکی است .که هم در رفتار آشکار مانند بازتاب به چنگ گرفتن وهم به صورت نهان ظاهر می شود جهت تعامل بین محیط وارگانیسم طرحواره های کودک با بزرگتر شدن وتغییر بر خوردش با محیط تغییر می کند(ابراهیم قوام،1390،ص95).

استنباط می شود براساس طرحوارها:

اهداف باید شیو های پاسخگویی دانش آموزان را به محیط یاد بدهد و از روش های درتدریس استفاده شود که تعامل را بامحیط بیرونی را تقویت کند.

استنباط می شود باتوجه به روش بالینی :

درشیوه های تدریس وارزشیابی سوالاتی رابه کار گیریم که نیاز به جواب تشریحی داشته باشند ،چون باتوجه به این روش جواب های کودک ودانش اموزان برای معلم وسوالات بعدی او می تواند جهت دهنده باشند.همچنین از نتایج پاسخ های غلط در یادگیری وآموزش دانش آموزان می توانیم به صورت مفید وآموزنده استفاده کنیم.

با توجه به نظریه تحول ذهنی پیاژه:

اوکشف کرد پاسخ های غلط کودکان به سوالات آزمون بیشتراز پاسخ های درست آموزنده اند.استنباط می شود در ارزشیابی از غلط های مرسوم وتکراری دانش آموزان جهت یادگیری وآموزش مطالب درسی استفاده کنیم.

جذب وانطباق:

فرایند پاسخ دادن ارگانیسم به محیط متناسب باساخت شناختی او جذب(درونی سازی)نامیده می شود.

انطباق(برون سازی)فرا یندی است که از طریق آن ساخت شناختی تغییر می کند.

هرتجربه ای که فرد کسب می کند شامل جذب وانطباق است.

انطباق وسیله مهمی برای تحول ذهنی است.به جذب وانطباق نامتغییرهای کارکردی گفته می شود زیرا در همه سطوح تحول ذهنی یاعقلی رخ می دهد(ابراهیم قوام،1390،ص95).

ازدیدگاه پیاژه فرایند جذب ،ترکیب تجارب جدید باتجارب موجود است ،هرگاه کودک بتواند ساختارهای جدید شناختی رادرزمینه های ساختارهای موجود رشد داده وسازماندهی نماید بدین معنا که اوچگونه فکر می کند ،به این عمل تطابق می گویند(خلیلی شورینی،1373،ص136).

بنابراین استنباط می شود:

اهداف:

براساس نظریه جذب پیا ژه اهداف باید متناسب ساخت شناختی یادگیرندگان باشد.

همچنین براسا س نظریه انطباق اهداف باید بتوانند ساخت شناختی دانش آموزان راتغییر دهند وبتوانند تحول ذهنی در فردرا به وجود آورد.

محتوا:

براساس نظریه جذب محتوا باید متناسب توانایی وساخت شناختی دانش آموزان ودر راستای رسیدن به اهداف باشد ،در ضمن براساس نظریه انطباق محتوا باید ساخت شناختی یادگیرندگان راتغییردهد .

چون توانایی جذب در کودکان متفاوت است موادآموزشی ومحتواباید متناسب باساخت شناختی کودکان متفاوت طراحی گردد که این بیانگر اصل تفاوت های فردی است.

براساس فرایند جذب وانطباق باید محتوا برای یادگیرنده تاحدودی آشنا وتاحدودی ناآشنا تدوین گردد.

روش های تدریس:

روش های تدریس ویادگیری ما باید شامل فرایند جذب وانطباق دریادگیرندگان باشد،به این معنا روش های تدریس زمینه های پاسخ دادن به محیط راباید فراهم آوردواین روش هادرساخت شناختی دانش آموزان تغییرات لازم رااعمال کند .

روش های تدریس به صورت انفرادی ومتناسب بااستعدادهای بالقوه وباالفعل اجرا می شود.

ارزشیابی:

ارزشیابی باید به صورت تشخیصی ومرحله به مرحله انجام گیرد به دلیل اینکه فرایند ارزشیابی باید زمینه پاسخ دادن ارگانیسم به محیط رافراهم آورد وباعث تغییرات ساخت شناختی گردد.

معلم:

براساس نظریه جذب وانطباق معلم بایدسطح کارکرد شناختی هریک از دانش آموزان بداند ودرضمن دانش قبلی فراگیران رادرنظر بگیرد وبه محیط یادگیری نظم وسامان می بخشد.

کلاس درس:

کلاس درس باید سطح رشد دانش آموزان سازگاری وهماهنگی داشته باشد وبتواند امکان تجربه مستقیم وواکنش متقابل بامحیط در فرد رابه وجود آورد.

دانش آموزان:

بر عنایت به اصل جذب وانطباق دانش آموزیک عنصر فعال است که به طور مستمربه ساختن تفکر وشناخت وتغییر وتحول در آن مشغول است.

تعادل یابی مهمترین مفهوم انگیزشی پیاژه:

تمایل ذاتی در همه ی ارگانیسم ها وجود دارد تا یک رابطه هماهنگ بین خود و محیط شان برقرار نمایند.به سخن دیگر : همه ی جنبه های ارگانیسم در جهت سازگاری بهینه عمل می کنند.کشش مداوم به سوی تعادل است.مکانیسم دوگانه جذب و انطباق ، همراه با نیروی رانش تعادل یابی ، شرایط رشد ذهنی کند اما با ثبات را فراهم می آورد( سیف ، 1390 ، ص 356 ).

استنباط می شود :

با توجه به نظریه ی تعادل یابی : اهداف باید فراگیران را به تعادل و سازگاری برساند و همچنین به تبعیت از اهداف ، محتوا نیز باید در ارگانیسم زمینه تعادل را فراهم آورد.روش های تدریس باید فعالانه باشند چون ارگانیسم تا رسیدن به تعادل فعال نگه داشته شود ارزشیابی باید ارگانیسم را با موقعیتی روبرو کند که تعادل او را بر هم زند و مجموعه ای از فعالیت های متنوع برای کشف و ایجاد فرصت یادگیری را تدارک ببیند.

درونی سازی :

کاهش تدریجی وابستگی به محیط فیزیکی و استفاده فزاینده از ساخت درونی سازی نام دارد.پیاژه این اعمال درونی را عملیات می نامد و آن را تقریباً معادل با تفکر به شمار می آورد.ویژگی عمده ی همه ی عملیات ها برگشت پذیری آن هاست.برگشت پذیری یعنی وقتی عملیاتی انجام شد می توان عکس آن را نیز انجام داد ( ابراهیم قوام ، 1390 ، ص 96 )

استنباط می شود :

با توجه به درونی سازی اهداف باید یادگیرنده را به تفکر وا دارند و به تدریج وابستگی دانش آموزان را به محیط فیزیکی کاهش داد.محتوا هم باید طوری طراحی و تدوین شود که زمینه های تفکر و درونی سازی را فراگیران به وجود آورد.روش های تدریس به اساس عملیات برگشت پذیری باید به شیوه ای اعمال شوند که دانش آموزان بتوانند به شیوه های مختلف و برعکس روش های قبلی فعالیت را انجام دهند.بر اساس درونی سازی فرایند ارزشیابی باید ساخت شناختی دانش آموزان را مورد ارزشیابی قرار دهد.

اگر چه تحول شناختی در طول دوره ی کودکی جریانی پیوسته است ، پیاژه برای آن مراحلی قائل است ، او چهار مرحله عمده را شرح می دهد :

1) مرحله ی حسی – حرکتی ( تولد تا دو ساگی )

کودکان از طریق کاربرد بازتاب های ذاتی خود مستقیماً بر میط عمل می کند.کودک ثبات وپایداری رادر اشیا می فهمد وبین اشیا ارتباط برقرار می کند(یار محمدیان،1389،ص66).

۲) مرحله پیش عملیاتی ( دو تا هفت سالگی )

کودکان مفاهیم اساسی را می آموزند وبرای بعضی ازاشیا وپدیده هامفهوم سمبولیک راایجاد می کند .برای مثال لباس برای پوشیدن است(یارمحمدیان،1389،ص66).

3) مرحله عملیات عینی ( هفت تا یازده سالگی )

در آن با استفاده از اعمال درونی و افکار برای حل کردن مسائل مربوط به تجربه ی مستقیم خود استفاده می کنند.کودک به درک روابط مکانی –مفاهیم بازگشت پذیری ونگهداری ذهنی نایل می شود(یارمحمدیان،1389،ص66).

4) مرحله عملیات صوری ( 11 سالگی به بعد )

در این مرحله کودکان درباره ی موقعیت های کاملاً فرضی می اندیشند ( سیف ، 1389 ، ص 365)

فرد می تواند درباره داده هاومفاهیم ذهنی فکر کند،تجزیه وتحلیل ونقادی وارزشیابی کند(یار محمدیان ،1389،ص66).

این مرحله با رشدعملیات صوری و انتزاعی مشخص می شود.نوجوان قادر به تحلیل اندیشه ها و نظرات و درک روابط مکانی و زمانی است( ابراهیم قوام،1390، ص97)

مرحله عملیات عینی(7تا 11سالگی) :

اهداف : را می توان طوری تدوین کرد که دانش آموزان از طریق افکار خود در تعامل با تجربه ی مستقیم خود به آن اهداف مورد نظر برسند.

محتوا : باید دانش آموزان را به سوی تجربه های عینی و مستقیم سوق دهد.

روش های تدریس :

در این مرحله باید به صورت عینی و قابل مشاهده باشد و از روش ها استفاده گردد.در ان اعمال درونی و افکار درگیری و تعامل با محیط و تجربه های مستقیم فرد را به وجود بیاورد.

ارزشیابی : باید به صورت عینی ومحسوس باشد.دراین مرحله دانش آموزان باید قدرت تجزیه وتحلیل درپاسخگویی به سوالات باتوجه به تجارب قبلی را داشته باشند.

دانش آموزان : دانش آموز در این مرحله می تواند فرضیه تدوین کند و نتایج آن ها را استنتاج کرده و او می تواند تئوری های جدید را بسازد.

معلم :

آنچه از نظر تربیتی بسیارحائز اهمیت است ، آن است که این معلم است که بایستی که کلیه امور را مورد توجه قرار داده و تأکید لازم به هر مرحله از مراحل رشد عقلانی پیاژه وفرایندهای شناختی او را به عمل آورد.توانایی های هماهنگ نمودن تجارب ، یادگیری مناسب با چهارمرحله رشد عقلانی پیاژه ، برای معلمان دبستان بسیار حائز اهمیت است.( خلیل شورینی ، 1373 ، ص 139 ).

کلاس :

محیط کلاس درس یک بخش جدایی ناپذیر از فرایند یادگیری است وبه نحوی برتمام معلمان ودانش آموزان تاثیر دارد.درواقع محیط یادگیری هم به معلم وهم به دانش آموزان اشاره دارد(اسدیان،1389،ص163).

باید فرصت ها و موقعیت هایی را به وجود بیاوریم که از طریق آن افکار درونی شاگردان را به سوی تجربه های مستقیم و کاربردی سوق دهیم.

مرحله ی عملیات صوری ( 11 سالگی به بعد ) :

استنباط می شود :

در مرحله ی عملیات صوری اهداف برنامه ی درسی باید به صورت انتزاعی تدوین گردد چون در این مرحله دانش آموزان قدرت تجزیه و تحلیل داده ها و مفاهیم ذهنی را دارند و اهداف برنامه ی درسی می توانند بر اساس همین ویژگی ها طراحی و تدوین شوند.

محتوا :

در مرحله ی عملیات صوری چون هدف رسیدن به مراحل انتزاعی تفکر و اندیشه در دانش آموزان است به تبعیت از اهداف ، محتوای برنامه های درسی باید به صورتی طراحی گردند که بتوانند در راستای رسیدن به اهداف مد نظر ما را یاری دهند.محتوا باید قدرت تجزیه و تحلیل و ارزشیابی و قضاوت کردن در یادگیرندگان را پرورش دهد.

روش های تدریس :

در مرحله ی عملیات صوری چون اهدف و محتوای برنامه ی درسی ما مشخص است ، استنباط می شود که از روش هایی در فرایند تدریس و یادگیری استفاده شود که سطوح بالای شناختی یادگیری زمینه های قضاوت و ارزشیابی فراگیران و قدرت تجزیه و تحلیل مطالب را فراهم بیاورد.

ارزشیابی :

ارزشیابی در مرحله ی عملیات صوری صرفاً نباید متکی بر روش های ارزشیابی سنتی و قدیمی باشد.در این مرحله میزان پردازش اطلاعات توسط دانش آموزان خیلی مهم است.هر اندازه ارزشیابی بتواند توانایی تحلیل و مفاهیم انتزاعی و صوری فراگیران مورد آزمایش قرار دهد بهتر توانسته ایم به اهداف مورد نظر در برنامه درسی برسیم.

دانش آموز :

در مرحله ی عملیات صوری دانش آموزان با توجه به مراحل رشد شناختی پیاژه وارد مرحله ی نوجوانی و جوانی می گردتد در این مرحله دانش آموزان باید امور مختلف را مورد نقادی و بررسی و کاوشگری قرار دهند و به تحلیل اند یشه ها و نظریات دیگران بپردازند.

کلاس درس :

موقعیت یادگیری در این مرحله فضای کاملاً بسته و محدود نیست ، کلاس درس باید پاسخگوی نیاز های دانش آموزان با توجه به مرحله ی رشد شناختی آن ها باشد.کارگاهی برای تفکر و اندیشیدن است ، کلاس درس باید تفکرات ذهنی و شناختی فراگیران را به چالش بکشد.

معلّم :

معلم پیرو نظریه رشد شناختی پیاژه در مرحله عملیات صوری زمینه های آزاد اندیشی و تفکرات صوری و انتزاعی را برای فراگیران آماده و مهیا می سازد و در این مسیر تحولات فکری و ذهنی دانش آموزان را هدایت می کند.از ابزارها و روش هایی در یادگیری بهره می گیرد که مراحل سیر تفکر صوری و انتزاعی فراگیران را تقویت می کند.

منابع:

1)مقدمه ای بر نظریه های یادگیری / تألیف متیواچ.السون، بی .آر.هرگنهان

ترجمه : علی اکبر سیف. – [ ویرایش 8 ] . – تهران : نشر دوران ، 1390.

2) کاربرد تئوری های یادگیری در برنامه ی درسی/تألیف : دکتر ابراهیم قوام

چاپ و تکثیر سایت 3 ، 1390.

3)مفاهیم اساسی برنامه درسی/کالین.ج مارش):مترجم : سیروس اسدیان

تهران : دانشگاه آزاد اسلامی ، سازمان چاپ و انتشارات ، 1389.

4) اصول برنامه ریزی درسی:ماهیت برنامه ریزی درسی-مبانی فلسفی.روانشناختی وجامعه شناختی برنامه.../تالیف یار محمدیان-[تهران]:موسسه چاپ وانتشارات یادواره کتاب ،1377.

5) مبانی فلسفی ، روانشناختی و اجتماعی برنامه ی درسی – آلن سی . اَرنشتاین و فرانسیس پی . هانکینس . ترجمه : دکتر سیاوش خلیلی شورینی .تهران: یادواره کتاب،1373.

عناصر برنامه درسی از دیدگاه ژان پیاژه

مفاهیم نظری عمده پیاژه:

هوش

طرحوارها

جذب وانطباق

تعادل یابی

درونی سازی

اگر شما در طراحي برنامه ی درسي مبناي روان شناختي برنامه خود را پیاژه انتخاب کنيد در اين صورت هر يک از عناصر برنامه درسي شماچه ويژگي هایي خواهند داشت؟

طرحواره(عنصر شناختی ارگانیسم):

استنباط می شود براساس طرحوارها:

اهداف باید شیو های پاسخگویی دانش آموزان را به محیط یاد بدهد و از روش های درتدریس استفاده شود که تعامل را بامحیط بیرونی را تقویت کند.

استنباط می شود باتوجه به روش بالینی :

با توجه به نظریه تحول ذهنی پیاژه:

جذب وانطباق:

فرایند پاسخ دادن ارگانیسم به محیط متناسب باساخت شناختی او جذب(درونی سازی)نامیده می شود.

انطباق(برون سازی)فرا یندی است که از طریق آن ساخت شناختی تغییر می کند.

هرتجربه ای که فرد کسب می کند شامل جذب وانطباق است.

انطباق وسیله مهمی برای تحول ذهنی است.به جذب وانطباق نامتغییرهای کارکردی گفته می شود زیرا در همه سطوح تحول ذهنی یاعقلی رخ می دهد(ابراهیم قوام،1390،ص95).

بنابراین استنباط می شود:

اهداف:

براساس نظریه جذب پیا ژه اهداف باید متناسب ساخت شناختی یادگیرندگان باشد.

همچنین براسا س نظریه انطباق اهداف باید بتوانند ساخت شناختی دانش آموزان راتغییر دهند وبتوانند تحول ذهنی در فردرا به وجود آورد.

محتوا:

چون توانایی جذب در کودکان متفاوت است موادآموزشی ومحتواباید متناسب باساخت شناختی کودکان متفاوت طراحی گردد که این بیانگر اصل تفاوت های فردی است.

براساس فرایند جذب وانطباق باید محتوا برای یادگیرنده تاحدودی آشنا وتاحدودی ناآشنا تدوین گردد.

روش های تدریس:

روش های تدریس به صورت انفرادی ومتناسب بااستعدادهای بالقوه وباالفعل اجرا می شود.

ارزشیابی:

معلم:

براساس نظریه جذب وانطباق معلم بایدسطح کارکرد شناختی هریک از دانش آموزان بداند ودرضمن دانش قبلی فراگیران رادرنظر بگیرد وبه محیط یادگیری نظم وسامان می بخشد.

کلاس درس:

کلاس درس باید سطح رشد دانش آموزان سازگاری وهماهنگی داشته باشد وبتواند امکان تجربه مستقیم وواکنش متقابل بامحیط در فرد رابه وجود آورد.

دانش آموزان:

بر عنایت به اصل جذب وانطباق دانش آموزیک عنصر فعال است که به طور مستمربه ساختن تفکر وشناخت وتغییر وتحول در آن مشغول است.

درونی سازی :

استنباط می شود :

اگر چه تحول شناختی در طول دوره ی کودکی جریانی پیوسته است ، پیاژه برای آن مراحلی قائل است ، او چهار مرحله عمده را شرح می دهد :

1) مرحله ی حسی – حرکتی ( تولد تا دو ساگی )

کودکان از طریق کاربرد بازتاب های ذاتی خود مستقیماً بر میط عمل می کند.کودک ثبات وپایداری رادر اشیا می فهمد وبین اشیا ارتباط برقرار می کند(یار محمدیان،1389،ص66).

۲) مرحله پیش عملیاتی ( دو تا هفت سالگی )

کودکان مفاهیم اساسی را می آموزند وبرای بعضی ازاشیا وپدیده هامفهوم سمبولیک راایجاد می کند .برای مثال لباس برای پوشیدن است(یارمحمدیان،1389،ص66).

3) مرحله عملیات عینی ( هفت تا یازده سالگی )

4) مرحله عملیات صوری ( 11 سالگی به بعد )

در این مرحله کودکان درباره ی موقعیت های کاملاً فرضی می اندیشند ( سیف ، 1389 ، ص 365)

مرحله عملیات عینی(7تا 11سالگی) :

اهداف : را می توان طوری تدوین کرد که دانش آموزان از طریق افکار خود در تعامل با تجربه ی مستقیم خود به آن اهداف مورد نظر برسند.

محتوا : باید دانش آموزان را به سوی تجربه های عینی و مستقیم سوق دهد.

روش های تدریس :

در این مرحله باید به صورت عینی و قابل مشاهده باشد و از روش ها استفاده گردد.در ان اعمال درونی و افکار درگیری و تعامل با محیط و تجربه های مستقیم فرد را به وجود بیاورد.

ارزشیابی : باید به صورت عینی ومحسوس باشد.دراین مرحله دانش آموزان باید قدرت تجزیه وتحلیل درپاسخگویی به سوالات باتوجه به تجارب قبلی را داشته باشند.

دانش آموزان : دانش آموز در این مرحله می تواند فرضیه تدوین کند و نتایج آن ها را استنتاج کرده و او می تواند تئوری های جدید را بسازد.

معلم :

کلاس :

باید فرصت ها و موقعیت هایی را به وجود بیاوریم که از طریق آن افکار درونی شاگردان را به سوی تجربه های مستقیم و کاربردی سوق دهیم.

1)مقدمه ای بر نظریه های یادگیری / تألیف متیواچ.السون، بی .آر.هرگنهان

ترجمه : علی اکبر سیف. – [ ویرایش 8 ] . – تهران : نشر دوران ، 1390.

2) کاربرد تئوری های یادگیری در برنامه ی درسی/تألیف : دکتر ابراهیم قوام

چاپ و تکثیر سایت 3 ، 1390.

3)مفاهیم اساسی برنامه درسی/کالین.ج مارش):مترجم : سیروس اسدیان

تهران : دانشگاه آزاد اسلامی ، سازمان چاپ و انتشارات ، 1389.

4) اصول برنامه ریزی درسی:ماهیت برنامه ریزی درسی-مبانی فلسفی.روانشناختی وجامعه شناختی برنامه.../تالیف یار محمدیان-[تهران]:موسسه چاپ وانتشارات یادواره کتاب ،1377.

5) مبانی فلسفی ، روانشناختی و اجتماعی برنامه ی درسی – آلن سی . اَرنشتاین و فرانسیس پی . هانکینس . ترجمه : دکتر سیاوش خلیلی شورینی .تهران: یادواره کتاب،1373.

مطالب مشابه :

سخنان بزرگان درباره‌ی دانایی و نادانی

سخنان بزرگان درباره‌ی دانایی و نادانی

جدول توزیع مهارت ها و فعالیت های کتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه ی ششم ابتدایی

برنامه ی هفتگی

آگاهی جنسی چیست: به بهانه ی انتشار شماره ی جدید سپیده ی دانایی

موجودات باارزش

برنامه پیدا کردن بزرگترین عدد در بین اعدا یکی ارایه...

عناصر برنامه درسی از دیدگاه ژان پیاژه

انیمیشن چرخه ی آب