صندوق سرمایه گذاری مشترک

چكيده

حدود 20 سال است كه صندوق هاي سرمايه گذاري مشترك بصورت گسترده اي معروف و محبوب شده اند. چيزي كه زماني به عنوان يك ابزار مالي گمنام بود الان بخشي از زندگي روزمره مردم شده است. در كشور امريكا حدود 80 ميليون نفر در صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري كرده اند. بعبارت ديگر تنها در كشور امريكا تريليون ها( بله تريليون ها) دلار در صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري شده است.اين يك دانش عمومي شده است كه سرمايه گذاري در صندوق هاي مشترك بهتر از اين است كه پول خود را در حساب هاي پس انداز نگه داريم. صندوق سرمايه گذاري مشترك بعنوان يك ابزار كمكي براي سرمايه گذاران كوچك است تا در بخشي از بازار سهيم باشند و مجبور نباشند كه اوقات گرانبهاي خود را صرف خواندن روزنامه هاي اقتصادي بكنند. البته به همان راحتي هم كه گفته مي شود نيست. صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري در تئوري بسيار جالب و زيبا هستند اما در عمل هميشه آنطور نمي باشد. نه صندوق هاي سرمايه گذاري مشترك يك نوع هستند و نه سرمايه گذاري در آنها به آساني پاسخ دادن به اولين نمايندگي فروش و يا كارگزاري است كه شما را وسوسه مي كند.

در اين مقاله صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري به عنوان يكي از صندوق هاي سرمايه گذاري براي آشنايي بيشتر مورد بررسي قرار گرفت.

مقدمه

صندوق هاي سرمايه گذاري مشترك به عنوان ابزاري در بازار ثانويه شناخته شده اند. اگرچه تاريخ تشكيل صندوق هاي سرمايه گذاري به قرن هجدهم ميلادي در انگلستان بر مي گردد، ولي اولين صندوق سرمايه گذاري به شكل امروزي در سال 1924 در شهر بوستون آمريكا تشكيل گرديد. از آن سال تاكنون، صندوق هاي سرمايه گذاري در جهان به ويژه در آمريكا به صورت موفقيت آميزي فعاليت خود را ادامه داده اند؛ به طوري كه سرمايه آنها از 448 ميليون دلار در سال 1940 به 14 هزار ميليارد دلار در پايان سال 2003 رسيده است . جالب آنكه، تنها در آمريكا تعداد صندوق هاي سرمايه گذاري مشترك از 546 صندوق در سال 1980 به بيش از 8300 صندوق در سال 2001 رسيده است. اين تعداد صندوق سرمايه گذاري مشترك در آمريكا تا سال 2000 حدود 7 هزار ميليارد دلار دارايي را جمع آوري نموده بودند؛ در حالي است كه در سال 1980 مجموع دارايي صندوق هاي سرمايه گذاري مشترك تنها 135 ميليارد دلار بوده است. كشورهاي ديگر نيز با توجه به اهميت اين قـبـيـــل صـنـــدوق هـــا بـــه تـشـكـيـــل و گـسـتــرش صندوق هاي سرمايه گذاري اقدام نموده اند. اما صندوق هاي سرمايه گذاري مشترك با سرمايه باز متغير (Open - End )با شركت هاي سرمايه گذاري با سرمايه بسته ثابت (Close - End )، در زمينه مديريت پرتفوليوي سهام براي سرمايه گذاران مشابه هستند. ولي در شركت هاي سرمايه گذاري با سرمايه بسته، سهامداران جهت خريد و فروش سهام خود بايستي به بورس اوراق بهادار مراجعه كرده و با پرداخت هزينه هاي كارگزاري و ساير هزينه ها، سهام را در بازارمورد نقل و انتقال قرار دهند ولـي در صنـدوق هاي سرمايه گذاري مشترك امكان بازخريد سهام تنها از طريق صندوق وجود دارد و صندوق نيز ملزم به خريد سهم صندوق به قيمت اعـلام شـده در پـايـان روز مي باشد. در خصوص شـركـت هاي سرمايه گذاري با سرمايه بسته ميزان عرضه و تقاضاي سهم در بازار تعيين كننده قيمت سهم مي باشد كه در اغلب موارد قيمت بازار متفاوت با مبناي ارزش خالص دارايي ها ( Net Asset Value) موسوم به NAV مــي بــاشــد؛ در حــالـي كـه در صنـدوق هـاي سرمايه گذاري مشترك، قيمت هر سهم صندوق در پايان هرروز و پس از بسته شدن تالار معاملات بورس اوراق بهادار و تعيين NAV صندوق، قيمت گذاري مي گردد. صندوق هاي سرمايه گذاري مشترك، داراي سرمايه باز هستند و با ميزان تقاضا و يا عرضه سهم صـنـدوق، مـيـزان سـرمـايـه آن مـتـغـيـر اسـت، اما در شركت هاي سرمايه گذاري با سرمايه بسته فقط با طي مراحل قانوني و تأييد اكثريت سهامداران نسبت به افزايش يا كاهش سرمايه اقدام مي شود. بــه هميـن دليـل صنـدوق هـاي سـرمـايـه گـذاري مــشــتـــرك در آمـــريــكـــا نــســبـــت بـــه شـــركــت هــاي سرمايه گذاري با سرمايه بسته از حجم فعاليت و استقبال بيشتري برخوردار بوده اند. براي مثال، در آمريكا مجموع دارايي هاي شركت هاي سرمايه گذاري (با سرمايه بسته ) در سال 2000 بالغ بر135 ميليارد دلار بوده است. در حالي كه در همان سال صندوق هاي سـرمـايـه گـذاري مـعـادل 7000 مـيـليارد دلار دارايي داشـتــه انــد.هـمـچـنـيــن در ايــن ســال 525 شــركـت سرمايه گذاري با سرمايه بسته در مقابل 7000 صندوق سرمايه گذاري مشترك وجود داشته است .

صندوق سرمايه گذاري مشترك :

نهاد مالي است كه فعاليت اصلي آن سرمايه گذاري در اوراق بهادار است و مالكان آن به نسبت سرمايه گذاري خود ،در سود وزيان صندوق شريكند .

صندوق هاي سرمايه گذاري مشترك چيستند ؟

· شركت يا موسسه اي كه مجموعه اي از وجوه جمع آوري شده سرمايه گذاران را سرمايه گذاري ميكند و امكان مديريت حرفه اي و تنوع سازي مناسب را فراهم ميكند چيزي كه سرمايه گذاران به تنهايي قادر به انجام آن نمی باشند . اصطلاح هاي ديگري نيز مانند شركت هاي سرمايه گذاري يا شركت هاي سرمايه گذاري با سرمايه باز نيز براي صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري استفاده مي شوند.

· يك شركت سرمايه گذاري با سرمايه باز كه سهام خود را به ارزش خالص دارايي ها(NAV ) خريداري مي كند( باز خريد مي كند) و بصورت مدوام سهام جديد به سرمايه گذاران عرضه مي كنند. به سرمايه گذاران كوچك اين امكان را مي دهد كه به صورت غير مستقيم در مجموعه متنوعي از اوراق بهادار مثل سهام و اوراق قرضه سرمايه گذاري كنند. هر سرمايه گذار در سود و زيان صندوق شريك است. NAV صندوق هر روز مشخص مي شود. هر صندوق در سرمايه گذاري خودبه اميد نامه اي كه براي آن تدارك ديده شده است توجه مي كند.

· صندوق مشترك سرمايه گذاري چيزي به جزء مجموعه اي از سهام و اوراق قرضه نمي باشد. فرض كنيد كه يك شركت گروهي از مردم را جمع آوري كرده و پول آنها را درسهام، اوراق قرضه و ساير اوراق بهادار سرمايه گذاري مي كند. هر سرمايه گذار سهام هايي را بدست مي آورد كه نشان دهنده مالكيت بخشي از دارايي هاي صندوق است.

انواع صندوق هاي سرمايه گذاري مشترك

اگر شما سرمايه گذاري از هر نوع سرمايه گذاران باشيد حتما" صندوق مشترك خاصي وجود دارد كه به نيازهاي شما پاسخ بدهد. برطبق آخرين آمار حدود 10 هزار صندوق سرمايه گذاري مشترك فقط درآمريكاي شمالي وجود دارد. اين بدان معني است كه تعداد صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري از تعداد سهام ها ( شركت هاي پذيرفته شده در بورس) بيشتر است.

اين نكته را نيز بايد در نظر داشته باشيد كه هر صندوق مشترك سرمايه گذاري داراي ريسك و بازده مخصوص به خود مي باشد. در حالت كلي بازدهي بالقوه بالا، همراه با ريسك بالقوه بالا مي باشد و بالعكس . اگرچه بعضي از صندوق ها از ديگر صندوق ها كم ريسك تر هستند اما به هر حال هيچ صندوقي بدون ريسك نمي باشد. با هيچ تنوع سازي نمي توان كلا" ريسك را حذف كرد . اين قانون كل سرمايه گذاريها است. هر صندوق اهداف خاصي را دنبال مي كند كه اين اهداف نوع دارايي ها، منطقه هاي سرمايه گذاري و استراتژي سرمايه گذاري را مشخص مي كنند.

در يك طبقه بندي اساسي سه نوع صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري وجود دارد:

1) صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري در سهام شركت ها

2) صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري در اوراق با درآمد ثابت

3) صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري در بازار پول

هر طبقه بندي ديگري در صندوقهاي مشترك سرمايه گذاري به نوعي در طبقه بندي هاي بالا جاي خواهد گرفت. بعنوان مثال آن دسته از صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري در سهام شركت ها كه در شركت هاي درحال رشد سريع سرمايه گذاري مي كنند به صندوق هاي درحال رشد معروف شده اند وهمان صندوق ها اگردرسهام شركت هاي يك منطقه خاص سرمايه گذاري بكنند به نام صندوق هاي مشترك منطقه ای خوانده مي شوند.

دربررسي انواع صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري ازكم ريسك ترين آنها شروع و به مرورپرريسك ترين آنها خواهيم رسيد.

صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري در بازار پول

· بازار پول شامل ابزاركوتاه مدت بدهي نظير اوراق خزانه مي باشد. اينجا براي پارك كردن پول شما مكان امني است . اگر چه ممكن است بازدهي بالايي بدست نياوريد اما هيچ نگراني از بابت از دست دادن اصل پول خود نيز نخواهيد داشت.

صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري در اوراق بهادار با درآمد ثابت

· نامگذاري اين صندوق ها به صندوق هاي درآمدي نامگذاري با مسمايي است. هدف اين صندوق ها ايجاد درآمد پيوسته و ثابت براي سرمايه گذارانشان مي باشد و عمده سرمايه گذاران اين صندوقها سرمايه گذاران محافظه كار و افراد بازنشسته مي باشند. اگرچه اين صندوقها بازدهي بالاتر از گواهي سپرده و سرمايه گذاري در صندوقهاي بازار پول دارند اما بدون ريسك هم نمي باشند. علت ريسك داربودن آنها اينست كه انواع مختلفي از اوراق قرضه وجود دارد كه داراي درجات ريسك مختلفي مي باشند و ريسك آنها به صندوق سرمايه گذاري هم سرايت مي كند. از دلايل ريسك دار بودن اوراق قرضه نوسانات نرخ بهره است كه ارزش آنها را تحت تاثير قرار مي دهد.

صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري متوازن

· هدف اين صندوق ها بوجود آوردن تركيبي از اوراق بهادار بدون ريسك، اوراق بهادار با درآمد ثابت و سهام شركت ها مي باشد. بعنوان نمونه يك صندوق مشترك سرمايه گذاري مي تواند تركيبي از 60 درصد سرمايه گذاري در سهام و 40 درصد سرمايه گذاري در اوراق بهادار با درآمد ثابت باشد. ممكن است مدير شركت در انتخاب استراتژيهاي سرمايه گذاري به درصد هاي حداقل و حداكثري محدود شده باشد ولي دامنه عمل محدودي را در اختيار وي بگذارند تا در شرايط مختلف اقتصادي تغييرات لازم را در درصد هاي سرمايه گذاري انجام بدهد.

صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري در سهام شركت ها

· صندوق هاي مشتركي كه در سهام شركتها سرمايه گذاري مي كنند دامنه وسيعي از صندوق ها را شامل مي شوند. معمولا" هدف عمده اين صندوقهاي سرمايه گذاري بلند مدت براي كسب بازده سرمايه اي و درآمد هاي نقدي اندك مي باشد.

- صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري بين المللي / جهاني

· صندوقهاي مشترك سرمايه گذاري بين المللي تنها در خارج از كشور مربوطه و صندوقهاي مشترك جهاني در خارج و داخل كشور سرمايه گذاري مي كنند. اينكه اين صندوق ها امن تر يا پر ريسك تر از ساير صندوقها هستند مطلب قابل بحثي مي باشد. از يك طرف به اين علت که شامل ريسك سياسي نيز مي شوند پر ريسك ترند ولي از طرف ديگر به علت ايجاد مزيت تنوع سازي گسترده كم ريسك تر و ايمن تر مي باشند و اين نكته را هم بايد در نظر داشت كه با مرور زمان اقتصادهاي كشورهاي مختلف همبستگي بيشتري باهم پيدا مي كنند.

-صندوقهای مشترک سرماِيه گذاری خاص (صنعت يا منطقه خاص )

· این صندوقها از تنوع سازی گسترده چشم پوشی کرده و در يک بخش جغرافيايی خاص و يا يک صنعت خاص متمرکز می شوند . به عنوان مثال اين شرکتها می توانند در بخش تکنولوژی ،داروسازی و يا خدمات متمرکز شوند .همانگونه که احتمال بازدهی بالا برای اين شرکتها وجود دارد احتمال زيان دهی هم بسيار بالاست .

صندوقهای مشترک سرمايه گذاری اخلاق مدار

· اين صندوقها تنها در شرکتهايی سرمايه گذاری می کنند که از معيارهای خاص اخلاقی و يا دينی در فعاليتهايشان پیروی می کنند .اکثر اين صندوقها در در صنعتهايی مثل صنعت تنباکو ،مشروبات الکلی ،اسلحه سازی و نيروی هسته ای سرمايه گذاری نمی کنند.

- صندوقهای مشترک سرمايه گذاری شاخصی

· آخرين اين صندوقها و البته نه کم اهميت ترين آنها صندوقهای مشترک سرمايه گذاری شاخصی می باشد .اين صندوقها به نوعی عملکرد شاخصهای گسترده ای چون S&P 500را منعکس می کنند . صندوقهای مشترک سرمایه گذاری شاخصی منحصرا بازدهی مشابه بازده بازار را برای سرمايه گذارانشان بدست می آورند البته با هزينه کمتر.

عايدي صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري

شما از سه طريق مي توانيد با سرمايه گذاري در صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري درآمد كسب كنيد:

1) درآمد هايي كه از طريق سود نقدي سهام هاي صندوق و بهره اوراق قرضه موجود در صندوق بدست مي آيد. اين درآمد ها هر ساله توسط صندوق به سرمايه گذاران بعنوان سود نقدي توزيع مي شود.

2) اگر صندوق اوراق بهاداري را كه قيمت آنها افزايش يافته پيدا كرده است، بفروشد بازده سرمايه اي بدست خواهد آورد. بيشتر صندوق ها اين عايدي ها را هم بعنوان سود بين سرمايه گذاران تقسيم مي كنند.

3) اگر ارزش اوراق بهادار موجود در صندوق افزايش پيدا كند اما مديران صندوق آنها را براي شناسايي بازده سرمايه اي نفروشند ارزش سهام صندوق افزايش پيدا خواهد كرد. در اين صورت شما مي توانيد سهام خود را با سود بيشتر بفروش برسانيد. معمولا" صندوق ها اين امكان را به شما خواهند داد كه بجاي دريافت سود هاي خود آنها را مجددا" در صندوق سرمايه گذاري كرده و سهام بيشتري دريافت كنيد.

مزاياي صندوق سرمايه گذاري مشترك

الف) مديريت حرفه اي

اولين مزيت صندوق سرمايه گذاري مشترك(حداقل در تئوري) مديريت حرفه اي پول شما مي باشد. سرمايه گذاران به اين دليل در صندوق سرمايه گذاري مي كنند كه وقت و تخصص لازم براي سرمايه گذاري بصورت انفرادي را ندارند. صندوق مشترك سرمايه گذاري راهي ارزان براي سرمايه گذاران كوچك است كه فردي را براي سرمايه گذاري و نظارت بر سرمايه گذاري خودشان استخدام كنند.

ب) تنوع سازي

با سهامدار شدن در صندوق بجاي خريد سهام بصورت انفرادي در بازار، ريسك سرمايه گذاري شما پخش مي شود. فلسفه تنوع سازي اين است كه سرمايه گذاری در مجموعه زيادي از اوراق بهادار باعث ميشود كه زيان هاي ناشي از سرمايه گذاري در چنداوراق بهادار با سود هاي حاصل از سرمايه گذاري در ساير اوراق بهادار حداقل شود.بعبارت ديگر هر چه تعداد سهام و اوراق قرضه شما زياد باشد قدرت آسيب پذيري هر كدام از آنها به سرمايه گذاري شما حداقل مي شود. صندوق هاي بزرگ شامل صد ها سهم از سهم هاي مختلف مي باشند و امكان ايجاد چنين تنوعي هرگز براي يك سرمايه گذار كوچك ميسر نمي باشد.

ج) صرفه جويي در مقياس

به خاطر اينكه صندوق ها مقدار زيادي از سهام و اوراق بهادار را در هر معامله خريد و فروش مي كنند هزينه هاي معاملاتي آنها بسيار پايين تر از مواردي است كه فرد خود اقدام به معامله مي كند.

د) نقدينگي

صندوق اين امكان را به شما مي دهدكه در سريعترين زمان ممكن پول خود را نقد كنيد و براي فروش سهام خود با هيچ مشكلي مواجه نشويد.

ه) آساني و سهولت

خريد و فروش سهام صندوق به آساني صورت ميگيرد. با مبلغ بسيار كمي هم مي توان در اين صندوق ها سرمايه گذاري كرد و بعضا" بانكها هم با تنوع و گستردگي كه دارند امكان خريد و فروش سهام صندوق را در اختيار مشتريان خود قرار مي دهند. بسياري از شركت ها هم سيستم خريد اتوماتيك سهام را براه انداخته اند بدينصورت كه مثلا" هر ماه مبلغ 100 دلار بصورت خود كار در صندوقی خاص سرمايه گذاري مي شود.

معايب صندوق مشترك سرمايه گذاري

الف) مديريت حرفه اي

توجه داشته باشيد كه در زمان ذكر مزاياي صندوق، عامل مديريت حرفه اي را با قيد حداقل در تئوري آورديم. عده اي از سرمايه گذاران در اين مورد كه مديران صندوقها بهتر از ما اواق بهادار مناسب را تشخيص مي دهند تشكيك مي كنند. مديران لغزش ناپذير نمي باشند و در صورتي هم كه صندوق زيان مي كند حقوق خود را دريافت مي كنند(و يا بگونه اي ديگر مي توانند مزاياي لازم را كسب كرده باشند)

ب) هزينه ها

صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري تنها به اين علت بوجود نيامده اند كه زندگي شما را آسانتر كنند.هر صندوقي بدنبال كسب سود براي موسسان آن نيز مي باشد.صنعت صندوق هاي مشترك سرمايه گذاري در مخفي كردن هزينه ها در لابلاي عبارات پيچيده استادي تمام دارند.

ج) رقيق سازي

بعلت تنوع سازي زيادي كه صورت گرفته است بازده هاي عالي شركت هاي مختلف صندوق در ميان انبوه شركت ها گم مي شود و اثر كمي بر عايدي كل صندوق دارد. رقيق سازي ممكن است حاصل فرايند بزرگ شدن صندوق هاي موفق نيز باشد. به اين صورت كه مديريت با پولهاي زياد و جديد سرازير شده به صندوق مواجه مي شود ولي نمي تواند زمينه هاي سرمايه گذاري هاي موفق قبلي را پيدا كند و همان بازدهي را از پولهاي جديد بدست آورد.

اهداف صندوق هاي سرمايه گذاري مشترك

صندوق هاي سرمايه گذاري داراي دو گروه اهداف مشترك واختصاصي مي باشند.

اهداف عمومي ومشترك اين شركت ها را مي توان در چهار هدف زير خلاصه كرد :

1. ايجاد تنوع در سرمايه گاري وحداقل كردن مخاطره.

2. استفاده از مديريت با تجربه وحرفه اي.

3. پايين آمدن هزينه هاي اجرايي.

4. بالا بردن نقدينگي در سرمايه گذاري.

صندوق هاي سرمايه گذاري را مي توان بر مبناي اهداف اختصاصي به شرح زير تقسيم بندي كرد:

1. صندوق هاي سرمايه گذاري سهام عادي :

اين صندوق ها ي سرمايه گذاري ،در سهام عادي انواع شركتها ، سرمايه گذاري مي كنند، مديران اين شركتها از سياستهاي جسورانه اي پيروي مي كنند وحدود 60 درصد مبالغي كه وارد اين صندوق ها مي شود براي خريد سهام عادي به كارمي رود.

2. صندوق سرمايه گذاري متوازن :

اين صندوق ها در سهام عادي وممتاز واوراق قرضه شركت هاي توليدي سرمايه گذاري مي كند وبراي كاهش مخاطره تلاش ميكنند بين اوراق بهادار تحصيل شده توازن برقرار شود . به عنوان مثال نيمي از منابع مالي خود را دراوراق قرضه ومابقي را در سهام عادي شركتهاي مختلف ،سرمايه گذاري مي نمايند؛ درنتيجه اين صندوق ها هم از ثبات درامد وسود و هم از رشد بالقوه قيمت سهام برخوردار مي شوند.

3. صندوق سرمايه گذاري اوراق قرضه يا سهام ممتاز :

اين صندوق ها صرفاٌ در اوراق بهاداري كه درآمد ثابت دارند ، سرمايه گذاري مي كنند، سرمايه گذاران در سهام اين صندوقها ، از امنيت نسبي برخوردارند وبا مخاطره كمتري روبه رو مي شوند ، قابل ذكر است اين صندوق هاي سرمايه گذاري نتوانسته اند به رشد قابل توجهي دست يابند .

4. صندوق هاي سرمايه گذاري تخصصي :

فعاليت اين صندوق ها همانند شركتها يا صندوق هايي است كه در سهام عادي شركتهاي صنعتي سرمايه گذاري مي كنند .اين نوع صندوق ها معمولا در صنايع ويژه اي مثل الكترونيك ، فعال و داراي درجه اعتبار بالايي هستند . اين صندوق ها مورد توجه سرمايه گذاراني هستند كه علاقه مند به سرمايه گذاري در سهام شركتهاي فعال در يك صنعت خاص ، مي باشند .

5. صندوق هاي سرمايه گذاري با هدف دو گانه :

اين صندوق هاي سرمايه گذاري در سال 1967 در امريكا پديد آمدند . سياست اين صندوق ها به گونه اي است كه اهداف گروه هاي مختلف سرمايه گذار برآورده شود. اين صندوق ها دو نوع سهام منتشر مي كنند . سهام نوع الف و سهام نوع ب ، وجوه حاصل از اين دو نوع سهم در يك پرتفوي معيني از سهام عادي سرمايه گذاري مي شود . اين صندوق ها براي مدت معيني مثلا 5 سال تشكيل مي شود وپس از 5سال منحل مي شوند. كل سود سهامي كه صندوق هر ساله دريافت مي كند به سهامداران طبقه الف پرداخت مي شود وبه سهامداران طبقه ب هيچ سودي پرداخت نمي شود . درپايان سال پنجم كل سهام موجود در پرتفوي فروخته شده وارزش اسمي سهام طبقه الف به دارندگان آن سهام و مابقي كلا به دارندگان سهام طبقه ب پرداخت مي شود؛ بنابراين كل سود به سهامداران الف وكل منفعت سرمايه به سهامداران ب تعلق مي گيرد.

6. صندوق هاي بازار پول :

اين صندوق ها ،شركتهايي هستند كه فقط روي اوراق بهادار كم مخاطره و با سررسيد كوتاه مدت فعاليت دارند . ازجمله اوراق بهادار به اوراق خزانه، گواهي سپرده بانكي و اوراق تجاري مي توان اشاره كرد.

7. صندوق هاي رشد و توسعه :

اين صندوقها ،نوعي ديگر از صندوق ها ي سرمايه گذاري هستند كه سياست آنها برمبناي خريد سهام شركتهايي است كه دريك صنعت روبه رشد وبا فرصت هاي سرمايه گذاري فراوان قراردارد. لذا قيمت هاي سهام آنها به تناسب فرصت هاي سرمايه گذاري و ميزان رشدي كه در فروش دارند ، افزايش مي يابد . اين نوع صندوق ها از مخاطره بسيار بالايي برخوردارند.

8. صندوق هاي شاخص :

اين صندوق ها ، صندوق هاي سرمايه گذاري هستند كه عملكرد آنها مبتني و برابر با شاخص قيمت سهام است. مهمترين ويژگي اين صندوق ها ، ماليات ، هزينه وكارمزد كمتر نسبت به صندوق هاي با مديريت فعال است.

9. صندوق هاي قابل معامله در بورس :

اين صندوق ها بسيار شبيه به صندوق هاي شاخصي هستند وهمانند آنها در سهام زير مجموعه ي يك شاخص يا سبد انتخابي از آن سرمايه گذاري ميكنند. اين صندوق ها سهام خود را به طورمستقيم به سرمايه گذاران انفرادي نمي فروشند ؛ بلكه درگروه هاي بزرگ كه اصطلاحاً به « يونيت ايجاد و انتشار» معروفند منتشر مي كنند.

10. صندوق هاي اوراق قرضه شهرداري ها :

اين شركتهاي سرمايه گذاري ، سرمايه خود را روي اوراق قرضه بدون ماليات كه توسط شهرداري ها ي ايالتي و شهري منتشر مي شود ؛ تخصيص مي دهند.

11. صندوق هاي سرمايه گذاري بين المللي :

قبلا ً توضيح داده شده است .

شروط موفقیت

رشد چشمگیر صندوقهای سرمایه گذاری مشترک در سالهای اخیر جدا از عملکرد مطلوب مدیران در اداره سبد سهام ، مرهون شرایط خاص اقتصادی حاکم بر کشورها نیز بوده است . بدیهی است که تغییر در وضعیت یک متغیر یا واحد اقتصادی علاوه بر عوامل درون زا به عوامل برون زا نیز وابسته است . اگرچه در یک عبارت کلی می توان موفقیت شرکتهای سرمایه گذاری را به وجود زیرساختهای مناسب اقتصادی ، حقوقی و فرهنگی مربوط دانست ، در یک معرفی جزیی تر عواملی نظیر وجود قابلیتها و توانمندیها در اقتصاد ملی ، مهار تورم ، نرخ سود بانکی پایین ، سود دهی مطلوب شرکتها ، نرخ بازدهی قابل قبول سهام ، پیشرفت فناوری اطلاع رسانی ، نوآوری در ابزارهای مالی ، افزایش سطح درآمد و پس انداز جامعه ، ارتقای سطح دانش سرمایه گذاری و متنوع نمودن حوزه فعالیت شرکتهای سرمایه گذاری به رونق و پیشرفت این شرکتها کمک مینماید .

به رغم وجود موارد ذکر شده ، برای اینکه یک صندوق سرمایه گذاری مشترک بتواند به خوبی به فعالیت خود ادامه دهد ، باید شرایط و امکانات زیر را در محدوده بازار سرمایه مهیا ببیند :

1- وجود تقاضای کافی برای سهام شرکت و به تبع آن وجود سرمایه کافی

2- عرضه کافی داراییهای با کیفیت

3- وجود چارچوب قانونی و نظارتی مناسب

4- وجود ظرفیت لازم برای اجرای مؤثر قوانین

5- وجود زیرساختهای عملیاتی کارآمد نظیر بورسهای اوراق بهادار ، کارگزاران ، مؤسسات امین ، شبکه های توزیع کننده و نظایر آن

6- وجود معیارهای مناسب حسابداری و حسابرسی

7- بهره بردن از یک سازوکار کارآمد افشای اطلاعات

8- استفاده از معافیتها و مزیتهای مالیاتی

ساختار اجرایی

صندوقهای سرمایه گذاری مشترک به موجب قانون و به صورت شرکتی مستقل تأسیس می شوند که مالکیت آن متعلق به سهامداران است . پس از راه اندازی صندوق توسط مؤسسان ، وظایف عمده آن به وسیله نهادهای دیگری از قبیل شرکت مدیریت عملیات ، مشاور سرمایه گذاری ، توزیع کننده و مؤسسه امین انجام می شود . نهادهای نظارتی نیز وظیفه نظارت بر فعالیتهای صندوق را به عهده دارند . جایگاه و وظایف سهامداران ، مؤسسان و نهادهای مرتبط با صندوق سرمایه گذاری مشترک ، در نمودار زیر نشان داده شده است .

سازو کار قیمت گذاری

قیمت گذاری سهام صندوق سرمایه گذاری مشترک از مهمترین موارد مورد بحث در این صندوقهاست . ارزش سهام صندوق، بر خلاف روشهای متداول تعیین قیمت ( سازوکار بازار و تاثیر تقاضا بر قیمت ) بر اساس ارزش بازار سرمایه گذاریهای انجام شده صورت می گیرد. در اغلب صندوقهای سرمایه گذاری مشترک، این قیمت گذاری به صورت روزانه انجام می شود . ارزش خالص دارائیهای صندوق که از نسبت ارزش دارائیهای صندوق منهای بدهیها به تعداد سهام صندوق به دست می آید ، مهمترین معیار تعیین ارزش سهام صندوق است . در ارتباط بین شرکت مدیریتی با مؤسسه امین و سرمایه گذاران چهار نوع قیمت قابل شناسایی است. قیمت اولیه قیمتی است که در آن مؤسسه امین سهام را به شرکت مدیریتی می فروشد، قیمت تحویل که بر اساس آن شرکت مدیریتی سهام را به مؤسسه امین می فروشد ، قیمت پیشنهاد فروش که قیمت فروش سهام به سرمایه گذاران است و قیمت پیشنهاد خرید نیز قیمتی است که در آن سهام از سرمایه گذاران باز خرید می شود . در صندوقهای مختلف بسته به نوع خدمات ، کارمزدها ، هزینه ها ، مالیاتها و غیره تعیین این قیمت متفاوت است و برای مدیران شرکتها در هنگام خرید و فروش اختیاراتی وجود دارد .

از سوی دیگر قیمت گذاری ممکن است بر مبنای قیمت گذاری تاریخی یا آتی انجام گیرد . قیمت گذاری تاریخی بر اساس ارزش معامله قبلی ( بدون فاصله زمانی ) صورت می گیرد و مبنای قیمت گذاری آتی، ارزش آینده است . در حالت اخیر همه مبادلات تا زمان محاسبه ارزش آینده متوقف می شود و پس از آن معامله در قیمت محاسبه شده انجام می شود . مدیر می تواند تصمیم بگیرد که روش قیمت گذاری سهام صندوق بر اساس روش تاریخی یا روش آتی باشد ؛ اما در هر حال تداوم استفاده از یک روش ضروری است .

راه اندازی و قیمت گذاری

در ابتدای کار صندوق ، بر اساس ارزش موجود سبد مالی صندوق مشاع ، واحدهای 1000 ريالی منتشر و در دوره کوتاهی ( معمولا چند روز) با همین قیمت به عموم عرضه خواهد شد . با پایان یافتن دوره مذکور، و از روز بعد، قیمت گذاری واحدها (گواهی ها) بر اساس ارزش خالص دارائیهای صندوق انجام می گیرد . در صورتی که تعدادی از واحدهای منتشر شده به فروش نرسد ، نزد بانک و صندوق نگهداری خواهد شد و منافع یا زیان آن به دارندگان تعلق خواهد گرفت .

عملیات توزیع و باز خرید واحدها از طریق یکی از شعب بانکی انجام می شود. مدیران صندوق مشاع ، به طور روزانه پس از خاتمه معاملات بورس اوراق بهادار ، کل دارائیهای صندوق را ارزشیابی می کنند و با در نظر گرفتن سودهای انباشته ، هزینه های عملکرد و تعداد واحدهای در گردش ، قیمت هر واحد را مشخص می نمایند . پس از اعلام قیمت به شعب بانک طرف قرارداد، فروش واحدها بر اساس آن صورت می گیرد و سهامداران می توانند هر زمان که نیاز به وجه نقد داشته باشند اوراق را به بانک ارائه و به قیمت روز وجه آن را دریافت نمایند .

چشم انداز
هر صندوق سرمايه گذاري مشترك مي بايستي اميدنامه (چشم انداز(صندوق شامل اهداف و اشكال سرمايه گذاري، هزينه ها، نحوه فروش و بازخريد سهام صندوق و ساير موارد را به سرمايه گذاران بالقوه و عموم ارايه نمايد. كليه عمليات صندوق در چارچوب اميدنامه به انجام خواهد رسيد. به علاوه، صندوق بـايستـي گـزارش عملكـرد و وضعيـت خود را دردوره هاي زماني مشخص كه دراميدنامه قيد نموده است، به سهامداران ارايه نمايد.

ويژگي هاي صندوق هاي سرمايه گذاري مشترك
اقبـال عمـومـي در جهـان و بـه ويـژه آمريكا به صندوق هاي سرمايه گذاري مشترك، به دليل وجود خصوصيات زيردراين قبيل صندوق ها ست :
(1 سادگي : يكي از خصوصيات صندوق هاي سرمايه گذاري مشترك، سادگي درســرمــايــه گــذاري بــراي ســرمــايـه گـذاران جـزء مي باشد. با توجه به امكان واجباربازخريد سهام توسط صندوق، سهامداران درهر لحظه قادرند سهـام خـود را بـه فـروش بـرسـانند. همچنين سرمايه گذاران درهرروز مي توانند از قيمت واقعي سهم صندوق مطلع گردند.
(2 تنوع در سرمايه گذاري : با توجه به قـــوانـيـــن، ايـــن قـبـيــل صـنــدوق هــا مـجــاز بــه ســرمــايــه گــذاري مـحــدودي در هـر شـركـت مي باشند. لذا پرتفوليوي صندوقهاي سرمايه گذاري مشترك داراي تركيب متنوعي است و اين مطلب ريسك سرمايه گذاري در صندوق را به نحو چشم گيري كاهش مي دهد.
3) مديريت حرفه اي: با عنايت به توانايي مالي صندوق هاي سرمايه گذاري مشترك، اين صندوق ها قادر به جذب و استخدام مديران حرفه اي در زمينه بورس اوراق بهادارو بازارسرمايه واستفاده ازبهترين نرم افزارهاي موجود مي باشند. بنابراين دراكثر موارد، پرتفوليوي آنان بهترين وضعيت تركيب سهام را نشان مي دهد.
(4 هزينه هاي معقول: هزينه هاي خريد و فروش سهام صندوق هاي سرمايه گذاري مشترك ، به نسبت نوسانات احتمالي و غير قابل پيش بيني در خريد و فروش مستقيم سهام، به مراتب پايين تر است.

هزينه های صندوقهای مشترک سرمايه گذاری

هزينه ها بزرگترين مشکل صندوقهای مشترک سرمايه گذاری هستند . بخش بزرگی از بازدهی ها بوسيله هزينه ها خورده می شوند و در بيشتر موارد علت نا مناسب بودن عملکرد صندوقها همان هزينه های آنها می باشد .

مطلب مورد توجه در اين مقوله اين است که صنعت صندوقهای مشترک سرمايه گذاری اين هزينه ها را در لابلای پيچيدگيهای مالی و کلمات نامبهم مخفی می کنند . بعضی از منقدان بر اين باور هستند که بسياری از هزينه ها به اين علت به اين صندوقها تحميل می شود که بیشتر سرمايه گذاران متوسط به چرايی پرداختهای خود آگاهی ندارند .

حق الزحمه های دريافتی صندوقها را در دو بخش می توان خلاصه کرد .

1. هزينه های ساليانه ای که برای عمليات صندوق خرج می شود.

2.-هزينه های معاملاتی که در هنگام خريد و فروش سهام صندوق پرداخت می شود .

نسبت هزينه

هزينه های جاری صندوق با نسبت هزينه نشان داده می شود و بعضا به نام نسبت هزينه مديريت نيز خوانده می شود .اين نسبت از موارد ير تشکيل شده است .

هزينه استخدام مدير صندوق

اين هزينه که به هزينه مديريت نطز معروف است چيزی در حدود نيم تا يک درصد متوسط داراييهای صندوق است . اگرچه به ظاهردرآمد بالايی نمی باشد اما همين درآمد است که مدطران اين صندوقها را درشمارپردرآمد ترينهای کشور قرار خواهد داد . چند لحظه فکر کنید . يک صندوق کوچک متوسط دارايی معادل 250 ميليون دلار دارد و يک درصد آن مبلغ 5/2 ميليون دلار خواهد شد .شما نگران گرسنگی مدير صندوق نباشيد! این مطلب درستی است که هزينه کردن برای مديريت امری ضروری است اما اينگونه نيست که پرداختی بالا به مديريت باعث عملکرد بالای صندوق نيز خواهد شد .

هزينه های اداری

هزينه های اداری شامل هزينه های ضروری مثل هزينه های پست ، دفترداری ،سرويس دهی به مشتریان ،تکثيرو غيره می باشد . بعضی از صندوقها در حداقل کردن اين هزينه ها مهارت ويژه ای دارند .به هرحال نسبت هزينه از دو در هزار (برای صندوقهای مشترک سرمايه گذاری شاخصی ) تا دو در صد نوسان دارد . صندوقهای مشترک سرمايه گذاری سهام نسبت هزيه ای در دامنه 3/1 درصد تا5/1 درصد دارند . هزينه صندوقهای مشترک سرمايه گذاری صنعت خاص ،منطقه ای و بين المللی که نيز به مديريتهای با تخصص بيشتری دارند معمولا بالاتر نيز می باشد .مطالعات انجام شده هيچ گونه همبستگی ميان نسبت هزينه بالا و بازدهی خوب صندوق نشان نداده است . اين يک حقيقت است .

هزينه های دلالی (Loads)

هزينه های که صندوق به واسطه های فروش سهام صندوق پرداخت می کند. آنچه که شما در اين مورد نياز داريد که بدانيد اين است که سراغ صندوقهای مشترک سرمايه گذاری که واسطه های فروش دارند نرويد(Don't buy funds with loads )

هزينه های دلالی افتتاحی (Front-End Loads )

اين نوع هزينه ها از ساده ترین نوع هزينه های دلالی می باشند . شما اين هزينه را هنگام خريد سهام صندوقهای مشترک سرمايه گذاری پرداخت می کنید . به عنوان مثال اگر شمامبلغ 1000 دلار در یک صندوق مشترک سرمایه گذاری که هزینه های دلالی اوليه آن 5 درصد است سرمایه گذاری کنيد 50 دلار از پول شما به دلال فروش داده خواهد شد و 950 دلار آن سرمايه گذاری خواهد شد.

هزينه های دلالی اختتامی (Back-End Loads )

اين هزينه ها به هزينه های فروش عقب افتاده نيز معروف می باشد . ماهيت اين هزينه ها مقداری پيچيده می باشد . شما در صورتی اين هزينه ها را پرداخت خواهيد کرد که سهام خود را در طول يک دوره زمانی مشخص بفروشيد . يک مثال ساده از اين نوع

صندوق سرمایه گذاری مشترک

مطالب مشابه :

دانلود مجموعه نمونه قرارداد های پیمانکاری و ساختمانی

نمونه قرارداد مشاركت در ساخت و ساز و بنای احداثی

انتقال دانش در سرمایه گذاری مشترک بین المللی تجربه چین

بیمه عمر و سرمایه گذاری کارآفرین

نمونه قراردادها

صندوق سرمایه گذاری مشترک

دانلود نمونه قراردادها