اشنایی با کنتور دیجیتال

اساس كار كنتور چیست ؟

كنتور ها بر اساس نیروی الكترومغناطیس عمل می كنند . می دانیم كه اگر از یك سیم پیچ جریان برق بگذرد در اطراف آن یك میدان مغناطیسس ایجاد می شود كه شدت و جهت این میدان به جریان عبوری از سیم پیچ بستگی دارد . در كنتور های تكفاز دو دسته سیم پیچ وجود دارد كه یكی از آنها دارای تعداد دور كم و قطر بیشتر نسبت به دیگری است . سیم پیچ ضخیمتر با دور كمتر را سیم پیچ جریان و دیگری راسیم پیچ ولتاژ می نامند .

نحوه نصب كنتور تكفاز در مدار چگونه است ؟

سیم فاز را به سر سیم پیچ جریان وصل نموده و از سر دیگر آن فاز را می گیرند . و دو سر سیم پیچ ولتاژ را به فاز و نول وصل می كنند . زمانی كه مصرف كننده ای به كنتور وصل می شود جریان از سیم فاز و نول می گذرد . بعبارت دیگر جریان مصرف كننده از سیم پیچ جریان می گذرد و در آن یك میدان مغناطیسی ایجاد می كند . سیم پیچ ولتاژ كه همیشه به برق وصل است و دارای یك میدان مغناطیسی ثابت است كه مقدار آن هیچ ارتباطی به مصرف كننده متصل شده به كنتور ندارد . این دو میدان مغناطیسی بر هم اثر كرده و سبب ایجاد نیروی حركتی در صفحه آلومینیومی درون كنتور می شود . سرعت حركت این صفحه با جریان مصرف كننده رابطه مستقیم دارد . این حركت توسط یك محور و چرخ دنده به یك شماره انداز یا نمراتور ارتباط دارد و بر اساس گردش آن شماره ها زیاد می شود . این شماره ها بجز رقم اول میزان كاركرد كنتور یا همان مصرف انرژی الكتریكی را بر حسب كیلو وات ساعت نشان میدهند .البته درون كنتور قطعات دیگری هم نظیر : آهنربای سرعت گیر و پیچهای تنظیم و ... وجود دارند .

انواع كنتور كدامند ؟

برای مصارف خانگی دو نوع كنتور تكفاز و سه فاز بطور عام وجود دارندكه در دسته بندی كنتورها به نوع اكتیو معروفند. اما در مصارف صنعتی می توان به كنتورهای راكتیو و كنتورهای دو تعرفه اشاره كرد .

كنتور های پیشرفته چگونه كار می كنند ؟

در كشورهای برخوردار از تكنولوژی كنتور نویسی به مفهوم رایج آن در ایران منسوخ شده است . در این كشورها كه پول الكترونیكی بسیار رایج است از كنتورهای هوشمند كه در بازه های زمانی خاص میزان مصرف را مشخص كرده و به ادارات برق گزارش می دهند استفاده می شود . این كنتورها میزان مصرف را از طریق همان خطوط برقی كه آنرا می رسانند به توزیع كننده اطلاع می دهند و شركتهای فروشنده برق نیز بطور خودكار از حساب مصرف كننده برداشت می كنند . در صورت موجود نبودن حساب و پس از اخطارهای كتبی از طریق فرمان از راه خطوط برق بصورت خودكار كنتور برق مشترك را قطع می كند و مشترك پس از پرداخت هزینه می تواند از خدمات شركت فروشنده استفاده كند .

آیا می توان سر كنتور را كلاه گذاشت ؟

این مساله مانند خرید كالایی است بدون پرداخت وجه آن و درنتیجه نارضایتی صاحب كالارا به دنبال دارد . باید گفت كه می توان شماره انداز كنتور را از كار انداخت كه برای این كار سه راه حل وجود دارد 1 – قطع سیم پیچ جریان 2 – قطع سیم پیچ ولتاژ 3 – از حالت تعادل خارج كردن كنتور

چگونه با لمس كنتور به برق دار بودن آن پی ببریم ؟

زمانی كه برق به كنتور وصل می شود در سیم پیچ ولتاژ آن جریان ایجاد می شود . این جریان همانطور كه قبلا گفتم ارتباطی به مصرف كننده ندارد . این جریان میدان مغناطیسی را در كنتور ایجاد میكند كه سبب لرزش خفیف آن می شود . پس اگر كف دست را روی شیشه كنتور بگذاریم با احساس این لرزش متوجه برقدار بودن آن می شویم .
در كنار بعضی از كنتورها صدای «وزوز» ناشی از چیست ؟

این صدا كه شبیه جلیز و ولیز است ارتباطی به خود كنتور ندارد بلكه مربوط به فیوز است كه معمولا در كنار كنتور نصب می شود . اگر اتصال فیوز از نظر الكتریكی درست نباشد ( وجود فاصله هوایی در محل تماس ) و جریان زیادی از فیوز كشیده شود در این حالت قوسهای الكتریكی كوچكی در محل تماس ایجاد می شود كه باعث ایجاد این صدا می شود . این قوسها سبب ذوب سطحی محل تماس شده و مقاومت و حرارت محل تماس را افزایش میدهد . در نتیجه باعث افت ولتاژ و در نهایت قطع و وصل جریان می شود . برای از بین بردن این ایراد باید فیوز را محكم كرد ( برای فیوزهای پیچی ) یا در نوع مینیاتوری پیچهایی را كه سیم زیر آن قرار دارد سفت نمود . در آخر اگر رفع نشد فیوز را عوض كرد .

نحوه محاسبه تعرفه

قیمت برق مصرفی علاوه بر میزان مصرف برق (بر حسب کیلو وات ساعت) به عامل مهم دیگری ارتباط دارد :

این عامل قیمت واحد انرژی الکتریکی است که تعرفه نامیده می شود . کنتورهای دیجیتالی دارای دقتی به مراتب بیشتر از نتورهای معمولی بوده و قادر به محاسبه میزان برق مصرفی بر اساس زمان مصرف به صورت جداگانه است .این کنتورها با توجه به شرایط کشور و میانگین مصرف کل جامعه در زمان های مختلف ، بر اساس سه تعرفه تنظیم شده است و برق مصرفی را در سه زمان کم باری ، میان باری و اوج باری محاسبه می کند .

الف) کم باری : منظور از اصطلاح کم باری زمانی از مصرف برق در طول ساعت های شبانه روز است که مصرف برق در شبکه سراسری حداقل میزان بوده و به مشترکان توصیه می شود در این ساعت ها از وسایل پر مصرف به ضرورت استفاده کنند .بر اساسبررسی های انجام شده این زمان در فصل تابستان و ایام گرم سال بین ساعت 12 نیمه شب تا 8 صبح و در زمستان و ماه های سرد سال معمولاً بین ساعت 9 شب تا 5 صبح تعیین شده است .

ب) میان باری : ساعت هایی است که مصرف برق در شبکه سراسری به وضعیت تعادل رسیده و تولید و مصرف سر به سر می شود .توصیه کارشناسان رعایت اعتدال در مصرف برق در این ساعت ها است .

در ایام گرم سال بین ساعت 8 صبح تا 20 شب و در ایام سرد بین ساعت 5 صبح تا 17 بعد از ظهر به عنوان زمان میان باری تعیین و اعلام شده است .

ج) اوج باری : در طول شبانه روز معمولاً در ساعت هایی ، میزان مصرف انرژی برق در شبکه سراسری به حداکثر میزان خود می رسد که در اصطلاح به این زمان ها اوج باری گفته می شود .

بررسی ها نشان می دهد که در ایران و در طول فصول گرم از ساعت 20 تا 24 شب و در زمستان از ساعت 17 بعد از ظهر تا 21 شب مشترکان بیشترین میزان مصرف برق را تجربه می کند . این کنتورها (دیجیتالی) بر اساس برنامه ریزی انجام شده هزینه برق را بر اساس کیلو وات ساعت برق مصرف شده در زمان های مختلف کم ، میان و یا اوج باری محاسبه می کند .

با توجه به این که تعرفه بهای برق در هر یک از این زمان ها دارای تفاوتی چشمگیر است لذا برنامه ریزی برای استفاده بیشتر از انرژی برق در ساعت های کم باری تأمین کننده منافع مشترک خواهد بود .براساس قانون بهای برق مصرفی در ساعت های معمولی (میان باری) به صورت معمولی و منطبق بر مصوبات اعلام شده محاسبه می شود اما بهای برق مصرفی در ساعت های کم باری با (25/0) قیمت در ساعت های میان باری و در ساعت های اوج مصرف با 5/2 برابر قیمت در ساعت های میان باری محاسبه می گردد. به عنوان مثال اگر یک مشترک در 24 ساعت شبانه روز 20 کیلو وات ساعت برق مصرف کند و دارای کنتور دیجیتال باشد :

مصرف برق فوق را فرضاً به سه بخش تقسیم می کند : (با فرض هر کیلو وات ساعت 200 ریال)

مصرف ساعت های میان باری (روز) = 10 کیلو وات ساعت

مصرف ساعت های اوج بار (اول شب) = 3 کیلو وات ساعت

مصرف ساعت های کم باری (آخرشب) = 7 کیلو وات ساعت

ضریب × نرخ × مصرف = بهای مصرفی با کنتور دیجیتالی

اما در کنتورهای مکانیکی (معمولی) تعیین میزان مصرف برق از طریق نمراتور (چرخ دنده ای که بر روی آن ها شماره های 0 تا 9 نوشته می شود و مقدار عددی مصرف برق را نشان می دهد) و با کسر عدد فعلی از قبلی به دست می آید و مصرف بدست آمده را کلاً مطابق با یک نرخ (ساعت میانه باری روز) محاسبه و برق مشترک بدست می آید .

نحوه محاسبه تعرفه برق در کنتورهای مکانیکی:

1 ـ در کنتورهای مکانیکی تعین میزان مصرف برق از طریق نمراتور کنتور و با کسر عدد فعلی از قبلی به دست می آید و مصرف به دست آمده را کلا مطابق با یک نرخ (ساعات میان باری روز ) محاسبه و بهای برق مشترک بدست میاید :

به طور مثال اگر مشترک در 24 ساعت شبانه روزی 20 کیلو وات ساعت برق مصرف کند (با فرض هر کیلو وات ساعت 200 ریال) مبلغ (400=20×20) ریال می شود.

(كنتور مكانيكى)

عمده ترین برتری های کنتور دیجیتالی نسبت به نوع مکانیکی (معمولی)

در صد خطای بسیار پایین – عدم نیاز به بازرسی و تست سالیانه – عدم دستکاری در شمارنده توسط مشترک – قابلیت تعریف 2 یا 3 تعرفه جداگانه – قابلیت عبور جریان بالاتر در صورت در خواست مشترک برای افزایش جریان .

نتیجه گیری :

کسانی که از کنتورهای دیجیتالی استفاده می کنند به عنوان مثال اگر بهای هر کیلو وات ساعت برق مصرفی 40 ریال باشد مبنای محاسبه برق مصرف شده در ساعت های اوج مصرف 100 و در زمان های کم باری 10 ریال خواهد بود . پس باید برنامه خود را طوری تنظیم کنند که در ساعت های اوج بار که بهای برق مصرفی 5/2 برابر ساعت های معمولی حساب می شود از وسایل برقی پر مصرف استفاده نکنند البته می توانند در ساعت های میان باری در مواقع خیلی کم از وسایل برقی پر مصرف استفاده کنند . اما بدیهی است مشترکی که کنتور دیجیتالی داشته باشد و قصد داشته باشد که در استفاده از انرژی برق صرفه جویی کند و بهای برق مصرفی کمی پرداخت کند باید در ساعت های کم باری از وسایل پر مصرف برقی استفاده کنند .

اما اگر در ساعت های اوج بار از وسایل پر مصرف برقی استفاده کند بهای برق مصرفی افزایش پیذا خواهد کرد چون 5/2 برابر حساب می شود .

اشنایی با کنتور دیجیتال

مطالب مشابه :

اساس کار کنتور چیست ؟

کنتور چیست؟

انرژی میتر (کنتور انرژی)

اشنایی با کنتور دیجیتال

نمونه سوالات درس اصول اندازه گیری الکتریکی - برای دانش آموزان رشته الکترونیک

کنتور هوشمند آب و برق

کنتور اکتیو

آموزش برق به زبان ساده

سیستم اندازه­گیری هوشمند (AMI) چیست؟

سیستم اندازهگیری هوشمند (AMI) چیست؟