جزوه روش تحقیق

به نام خداوند جان و خرد

روش تحقیق

تحقیق : به معنای رسیدن است . تحقیق فرایند رسیدن به پاسخ سوال پژوهشی است .

منابعی که بشر در طول تاریخ به واسطه آن مشکلات خودش را حل کرده است :

1- تجربه 2- صاحب نظران – روش مرجع 3 - روش شهودی( intuition )

4- استدلال قیاسی :ا رسطو برای استدلال روشی پیشنهاد کرد که به روش قیاسی معروف است.در این روش، فرد واقعیتهای شناخته شده را در کنار هم قرار میدهد با عنایت به کلیات به جزئیات پی می برد و از قیاس آنها نتیجه گیری می کند .

قیاس منطقی:الف) همه انسانها فانی هستند ( مقدمه کبری ) :قیاس منطقی

ب ) سقراط یک انسان است(مقدمه صغری)

ج) سقراط فانی است ( نتیجه گیری)

5- استدلال استقرائی

فرانسیس بیکن روش استقرایی را پیشنهاد کرد در این روش از مشاهده جزئیات به احکام کلی و اطلاعات جدید می رسند .

مثال : تمامی انسانهای مشاهده شده فانی بودند . ( مشاهده تک تک اجزاء )

6- روش علمی :ازترکیب جنبه های مهم دو روش استقرایی و قیاسی روش علمی شکل گرفت . چارلز داروین اولین کسی بود که این دو روش را ترکیب و روش قیاسی – استقرایی را بوجود آورد .در روش علمی فرد ابتدا به صورت استقرایی و با استفاده از مشاهدات خود فرضیه یا فرضیه های را صورتبندی می کند و با اصول استدلال قیاسی به کاربرد متطقی فرضیه می پردازد و آن را مورد آزمون قرار می دهد .

یکی از این روشها و یا ترکیبی از این روشها مورد استفاده قرار گرفته است

مراحل روش علمی :جان دیویی الگویی را به عنوان چاچوب روش علمی در حل پرسشهای پژوهشی مطرح کرده است که امروزه یکی از روشهای شناخته شده در تحقیق یه کار می رود . به عقیده او حل مساله شامل مراحل زیر است :

1 – شناخت و بیان مساله 2 – ساختن فرضیه 3 – جمع آوری اطلاعات 4 – تجزیه و تحلیل داده ها 5 – استنتاج برای تایید یا رد فرضیه

ویژگیهای مساله تحقیق :

1 - مساله باید محدود و مشخص باشد و متغیرهای آن به گونه عینی قابل تعریف باشند .

مثال : - سوال نامناسب : آیا ویژگیهای شخصیتی زنان و مردان تفاوت دارد ؟

- سوال مناسب : آیا بین زن و مرد از نظر گرایش به منبع کنترل تفاوت وجود دارد ؟

2- در مساله تحقیق باید موضوع مهمی مطرح شده باشد .

3 – مساله تحقیق باید موضوع جدیدی باشد .

4 – مساله مورد تحقیق باید با دانش و زمینه تخصصی محقق و امکانات و شرایط محیطی هماهنگ باشد .

ساختن فرضیه :

فرضیه ها حدسهای سنجیده و بخردانه هستند که بر اساس تجارب قبلی محقق و یا از راه مطالعه تحقیقات دیگران بدست می آیند .

ویژگیهای فرضیه محقق :

1 - فرضیه باید با شواهد غقلی و حقایق علمی شناخته شده هماهنگ باشد .

2- فرضیه باید آزمون پذیر باشد .

3 – فرضیه باید بدون ابهام باشد و با ساده ترین اصطلاحات بیان شود .

4– فرضیه عمدتا رابطه بین دو یا چند پدیده ( متغیر ) را پیش بینی می کند .

مثال سئوال : آیا بین x و y رابطه ای وجود دارد ؟

فرضیه ها : الف ) با بالا رفتن x ، y نیز افزایش می یابد .

ب ) با بالا رفتن x ، y کاهش می یابد .

ج ) با تغییر x ، y نیز تغییر پیدا می کند . ( x با y رابطه دارد )

فرضیه الف و ب از فرضیه ج قویتر است چرا ؟

جمع آوری اطلاعات :

پژوهشگر باید بداند که اطلاعات برای چه گروهی و در چه شرایطی باید جمع آوری گردد .

بدین منظور باید جامعه تحقیق ، نمونه گیری و طرح پژوهشی مشخص باشد . سپس ابزار و وسیله مناسب را انتخاب نماید .

تجزیه و تحلیل داده ها :

تجزیه و تحلیل داده ها مستلزم بکار بستن روشهای آماری است و به دو صورت انجام می شود :

1 – تجزیه و تحلیل توصیفی :محقق داده ها را دسته بندی و جداول توزیع فراوانی آنهارا تنظیم می کند. نمودارهای هر جدول را ترسیم می کند و از شاخصهای آماری توصیفی استفاده می کند .

2 – تجزیه و تحلیل استنباطی :

پس از توصیف ویژگیهای گروه نمونه ، پژوهشگر مایل است این ویژگیها و شاخصها را به جامعه مورد پژوهش تعمیم دهد . با استفاده از آزمونهای آماری مناسب ، فرضیه های تحقیق را آزمون می کند .

استنتاج ( تایید یا رد فرضیه ) :

پژوهشگر با توجه به یافته ها و تجزیه و تحلیل داده ها به تایید و یا رد فرضیه می پردازد .

فرضیه و نظریه : هدف نهائی علم نیز رسیدن به یک نظریه است وگرنه جمع آوری اطلاعات و بیان واقعیتهایی که صرفا از تایید فرضیه ها به دست می آیند ، به پیشبرد علم کمکی نمی کنند .

مثال : برای پژوهشگری در فرایند یک پژوهش سه فرضیه زیر تایید می شوند :

1 – بین هوش فرزندان و والدینشان همبستگی مثبت وجود دارد .

2 – همبستگی بین هوش همزادان یک تخمکی بیشتر از همزادان دو تخمکی است .

3 – همبستگی بین هوش فرزندان و پدر و مادرانی که آنان را به فرزندی پذیرفته اند کمتر از همبستگی بین هوش همین کودکان و پدران و مادران واقعی آنهاست .

با تایید این سه فرضیه ذهن محقق به این نظریه سوق داده می شود که

« هوش از وراثت بیشترین تاثیر را می پذیرد . » این نظریه اولا واقعیتهای پراکنده (فرضیه های مختلف ) را خلاصه می کند .ثانیا علت روابط بدست آمده را به روشنی بیان می کند . ثالثا به محقق قدرت پیش بینی می دهد.

نظریه بیان کلی و ارتباط بین پدیده هاست و آزمون پذیر نیست بلکه برای تایید آن باید به تایید فرضیه هایی پرداخت که آزمون پذیر هستند و متغیرهای آن به صورت عینی تعریف شده اند

مفهوم متغیر :متغیر صفت یا خصیصه ای است که از شخصی به شخص دیگر و یا از موردی به مورد دیگر تفاوت می کند . در حقیقت ویژگیهای متمایز یک گروه را متغیر می نامند.

مثال : قد ، وزن ، نگرش به یک موضوع در مردم یک شهر متغیر است و لی محل سکونت متغیر نیست . ویژگی مشترک مورد توجه محقق نیست .

- آیا تشویق بیش از تنبیه در تغییر رفتار نامطلوب کودکان موثر است . ؟

- آیا پسران پرخاشگرتر از دخترانند ؟

انواع متغیرها :

1) ازنظر اندازه گیری

2) از نظر امکان دستکاری متغیرها

3) از نظر نقش متغیر در فرایند پژوهش

v طبقه بندی متغیرها از نظر اندازه گیری

- متغیرهای کیفی : به این متغیرها متغیرهای اسمی یا مقوله ای نیز می گویند و گروه مورد مطالعه فقط بر اساس یک متغیر طبقه بندی می شوند و دو گونه است : دو وجهی مانند جنسیت ، چند وجهی مانند گروه خونی a-b- ab و o

- متغیرهای کمی : متغیرهایی که به آنها مقادیر عددی نسبت داده می شود . و حداقل از نظم رتبه ای برخوردار هستند و دو دسته اند : 1) متغیر کمی پیوسته که بین هر دو مقدار متوالی آن مقادیر بی شماری وجود دارد مانند قد و وزن ونمره پیشرفت تحصیلی .

2 ) متغیر کمی گسسته : متغیری که بین دو مقدار متوالی آن مقدار دیگری نمی توان یافت مانند تعداد فرزندان

v طبقه بندی متغیرها از نظر امکان دستکاری :

- متغیر های فعال : پژوهشگر آن را دستکاری می کند و یا امکان دستکاری آن وجود دارد .

- متغیرهای ویژگی : نمی توان آنها را دستکاری کرد .

طبقه بندی متغیرها از نظر نقش آنها در تحقیق :

- متغیر مستقل : متغیری است که پژوهشگر آن را دستکاری یا انتخاب می کند تا تاثیر آن را بر متغیر دیگر مورد بررسی قرار دهد

- متغیر وابسته : متغیری است که تحت تاثیر متغیر مستقل قرار می گیرد و بر اثر تغییر آن تغییر می کند .

- آیا نوع گذران اوقات فراغت بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان موثر است ؟

- در انواع خاصی از پژوهشها ، نامگذاری متغیرهای تحقیق به صورت متغیرهای مستقل و وابسته میسر نیست .

- مثال : بین نمره های درس فارسی و علوم دانش آموزان دبستانی همبستگی مثبت وجود دارد .

v متغیر تعدیل کننده : متغیری است که رابطه بین متغیر مستقل و وابسته را تحت تاثیر قرار می دهد و به آن متغیر مستقل ثانوی نیز می گویند .

- همبستگی بین هوشبهر و نمره های پیشرفت تحصیلی دختران بیشتر از پسران است .

- جنسیت متغیر تعدیل کننده است .

v متغیرهای مداخله گر: متغیری که قابل مشاهده نیست ولی از روی تاثیر متغیر مستقل قابل استنباط است و قابل کنترل نیست .

مثال : علاقه به حل مساله ، مهارت دانش آموز را در حل مسائل افزایش می دهد .

متغیر مداخله گر : کوشش بیشتر درراه تمرین و حل مساله

v متغیر کنترل : متغیرهایی که پژوهشگر با روشهای خاصی اثر آنها را خنثی می کند تا بتواند تغییرات متغیر مستقل را بر متغیر وابسته نسبت دهد متغیر کنترل می گویند .

مثال : اعتماد به نفس فرزندان اول خانواده ها بیش از فرزندان آخر است .

متغیر مستقل : ترتیب تولد

متغیر وابسته : اعتماد به نفس

متغیرهای کنترل : هوشبهر- الگوهای تربیتی خانواده – جنسیت

مراحل اندازه گیری متغیرها :

1) تعریف متغیرها تهیه 2- ابزار یا وسایل اندازه گیری 3 - پیش بینی مقیاس کمی

تعریف عملیاتی و مفهومی :

متغیرها را می توان به دو صورت تعریف کرد :

الف) تعریف مفهومی (نظری) ب) تعریف عملیاتی (عملی)

الف) تعریف مفهومی :

تعریف های مفهومی نشانگر پایه های نظری اندازه گیری متغیرهای مورد مطالعه است ارائه تعریف مفهومی متغیرها قبل از تعریف عملیاتی آن ها در پیشنهاده تحقیق الزامی است .

تعاریف مفهومی عبارات یا کلامی هستند کلی و نظری که واژه یا اصطلاحی گنگ و وسیع را تشریح می نمایند. در تعریف مفهومی، یک واژه با استفاده از واژه های دیگر تعریف می شود

مثلا می توانیم «هوش» را «عمکرد خردمندانه»، «دقت ذهنی» یا «توانایی تفکر انتزاعی» تعریف کنیم .

انواع تعریف عملیاتی:

1 - تعریف عملیاتی آزمایشی:

تعریف عملیاتی آزمایشی چگونگی دستکاری و دخل و تصرف هایی را که در متغیرها به عمل می آید، بیان می کند ، یا به عبارت دیگر نحوه ایجاد شرایط آزمایشی را توضیح می دهد . مثلا چنانچه در یک تحقیق آزمایشی پژوهشگر بخواهد تاثیر روش های مختلف مطالعه را بر یادگیری دانش آموزان مورد مطالعه قرار دهد، ترتیبی می دهد که دانش آموزان در گروه های مختلف از شیوه های گوناگون مطالعه در یادگیری استفاده نمایند . در اینجا روش های مطالعه (متغیر مستقل) را می توان به طور عملیاتی با بیان جزییات لازم در مورد استفاده گروهی از دانش آموزان که از یک روش خاص استفاده می کنند و گروه دیگر که روش دیگری به آنان توصیه می شود ، تعریف کرد .

مثال : گفتن کلمه تشویق آمیز مانند آفرین ، پس از بروز رفتارنامناسب

2- تعریف عملیاتی سنجشی:

در این نوع تعریف عملیاتی ، محقق فعالیتهایی را که لازم است برای اندازه گیری متغیرها صورت گیرد، پیش بینی و مشخص می نماید ، به طور مثال در یک تحقیق توصیفی پژوهشگر معدل قبولی دانش آموزان را به عنوان شاخص پیشرفت تحصیلی قرار می دهد . در اینجا تعریف سنجشی، معدل دانش آموزان است که به عنوان شاخص یادگیری اندازه گیری میشود .

روایی و پایایی ابزارهای اندازه گیری

پژوهشگر برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز تحقیق از ابزار یاابزارهای متفاوتی استفاده می نماید . ابزارهای جمع آوری اطلاعات هر کدام برای اندازه گیری نوع خاصی از متغیرها مناسبند. برای جمع آروی داده های تحقیق به طور کلی دو روش وجود دارد : اول این که محقق از ابزارهای پیش آماده شده استفاده می نماید . دوم آن که محقق خود وسیله اندازه گیری مورد نظر را طراحی و تهیه می کند .

وقتی که سوالها یا مواد تست بصورت «1» و «0» نمره گذاری شود، از فرمول 20 کودر-ریچاردسون (K-R-20 ) برای تعیین ضریب هماهنگی درونی مقیاس استفاده می شود. در صورتی که نمره های اختصاص داده شده در مقیاسی غیراز صفر و یک (مثلا 1و5 ) باشد ، ا زضریب آلفا ی کرونباخ برای تعیین هماهنگی درونی تست استفاده می شود. ضریب پایایی آزمون باید 70 و یا بیشتر باشد

v پیش بینی مقیاس کمی :برای بیان نتیجه اندازه گیری متغیرها ی تحقیق باید مقیاسی در نظر گرفته شود .

v 1) مقیاس اسمی : برحسب صفات و ویژگیهای مشترکشان طبقه بندی و هر طبقه نامگذاری می شود .متغیرهای مانند محل سکونت – وضعیت ازدواج – نوع شغل

v ممکن است به هر یک از طبقات عددی اختصاص یابد اما باید دانست که اعداد اسمی از نظم و ترتیب اعداد طبیعی پیروی نمی کند . و فاقد هرگونه ارزش کمی بوده و تابع قواعد ریاضی نیستند.

2) مقیاس ترتیبی : در مقیاس ترتیبی نه تنها تفاوت کیفی متغیرها مشخص می شود بلکه برتری و کمتری مقدار و درجه صفت مورد بررسی نیز نشان داده می شود . فاصله رتبه ها برابر نیست

3) مقیاس فاصله ای : این مقیاس نه تنها افراد از نظر صفت مورد مطالعه طبقه بندی می شوند و رتبه هر فرد تعیین می گردد ، بلکه تفاوت هر فرد از فرد دیگر را نیز می توان تعیین کرد . و فرض بر این است که اندازه واحد های اندازه گیری در طول مقیاس یکسان و تقریبا ثابت است .

مثال: فردی که نمره 14 گرفته از فردی که نمره 12 گرفته ، 2 نمره بیشتر و از فردی که 16 گرفته 2 نمره کمتر است .

در این مقیاس صفر مطلق وجود ندارد .

عمل ضرب و تقسیم را در مورد داده های آن نمی توان بکار بست .

به عنوان مثال نمی توان گفت پیشرفت ریاضی کسی که در یک آزمون ریاضی 20 گرفته است دو برابر کسی است که در همان آزمون نمره 10 گرفته است و یا کسیکه نمره 5 گرفته یک سوم کسی معلومات دارد که نمره وی در همان امتحان 15 است .

مقیاس نسبی : این مقیاس همه خصایص مقیاسهای سه گانه بالا را دارد و چون دارای صفر مطلق است تمامی اعمال ریاضی را می توان در باره آن انجام داد. بنابرین دقیقترین مقیاس اندازه گیری است .

مثل یک خط کش مدرج

روش تهیه و تنظیم پیشنهاده

پژوهشگران آموزشی با بهره گیری از روش های منظم علمی ، پدیده های آموزشی را در سطوح مختلف تحلیل ، تبیین و قابل پیش بینی می سازند و از این مسیر اطلاعات معتبری را برای تصمیم آموزشی تولید می کنند . به این ترتیب وظایف و ماموریت های دشوار و حساس آموزش و پرورش در پرتو فعالیت های پژوهشی فرصت مناسب تری برای تحقق می یابند .
پیشنهاده پژوهشی مجموعه ای قالب بندی شده از تدابیر علمی لازم و مشخصی است که قسمت ها و مراحل مختلف پژوهش را به طور منسجم و مرتبط با هم معرفی و تشریح می نماید.
پیشنهاده پژوهشی در واقع نقشه و راهنمای شمار درانجام تحقیق است . همانطور که شما در احداث یک ساختمان نیازمند به نقشه یا نقشه های ساختمانی هستید ، در اینجا نیزپیشنهاده پژوهشی همان حکم را دارد .

تفاوت پیشنهاده با طرح

در برخی ازموارد پژوهشگران از واژه « طرح » برای

« پیشنهاده » تحقیق استفاده می نمایند .

پیشنهاده ترجمه واژه ( Proposal ) و طرح ترجمه واژه ( Design ) است . طرح تحقیق یکی از اجزای پیشنهاده است که پژوهشگران در این قسمت ، برنامه و شیوه اجرای پژوهش، چارچوب گردآوری اطلاعات بوسیله ابزارهای سنجش را با همکاری شرکت کنندگان در تحقیق بیان می کند . همچنین پژوهشگر در طرح تحقیق نشان می دهد که چگونه عوامل تاثیرگذار بر داده ها و یافته ها را پیش بینی می کند و از چه راههایی آن ها را کنترل می نماید. بنابراین این دو واژه راباید برای دو منظور متفاوت به کار ببریم .

پیشنهاده های پژوهشی به طور غالب در سه بخش کلی تدوین می شود :

الف) اطلاعات مربوط به پیشنهاد دهنده و همکاران وی

ب) اطلاعات مربوط به پیشنهاده پژوهش .

ج) اطلاعات مربوط به هزینه های اجرای پژوهش .

ب) اطلاعات مربوط به پیشنهاده پژوهش :

1)عنوان طرح : ( به فارسی و انگلیسی )

2)مقدمه

3)بیان مسئله ( مسئله تحقیق باید با یافته های حاصل از حداقل پنج تحقیق مرتبط با مسئله تنظیم شده و چهارچوب نظری آن تبیین شود )

4)اهمیت و ضرورت انجام موضوع تحقیق ( تشریح کاربردها و استفاده کنندگان از نتایج تحقیق )

5)اهداف تحقیق

6)سوالها یا فرضیه های تحقیق

7)تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای مطرح شده در سوالها یا فرضیه های تحقیق

8)انواع متغیرها از لحاظ نقش آنها در تحقیق و چگونگی کنترل متغیرهای تحقیق

9)ابزارهای اندازه گیری و شرح ویژگیهای آن ( ویژگیها ، روایی ، پایایی و در صورت امکان ابزار و یا نمونه ای از آن ضمیمه شود )

10)چکیده تحقیقات انجام شده در ایران و خارج از کشور پیرامون مساله مورد نظر ( حداقل 5 چکیده (داخلی و خارجی ) ، ترجیحا 5 سال اخیر که مستقیما به عنوان تحقیق مربوط است ، در صورت نبود تحقیقات مستقیم ، تحقیقاتی که به یکی از متغیرهای عنوان تحقیق مربوط باشد )

11)روش تحقیق ( ذکر نوع تحقیق و روش مورد استفاده همراه با دلایل منطقی )

12)شرح روش های کمی و کیفی تحلیل سئوالها یا فرضیه های تحقیق ( روش های آماری متناسب با سئوالها و فرضیه های پژوهشی و سطوح اندازه گیری متغیرها دقیقا توضیح داده شود )

13)جامعه آماری ، برآورد حجم نمونه و روش های نمونه گیری ( مشخـصات جامعه آماری و تعداد آن ، حجـم نمـونه و روش هـای نمونه گیری دقیقا بیان گردد )

14)مراحل و چگونگی اجرای پژوهش

15)منابع

*مقدمه

مقدمه به منظور ایجاد فضاسازی ذهنی صورت میگردد . اطلاعات ارائه شده در مقدمه فضای ذهنی لازم را بوجود آورده و به تدریج فرد را برای دریافت مطلب اصلی و مورد نظر آماده می سازد .

مقدمه می تواند شامل نکات زیر بشود :

v احساسات ، تجارب و نگرش شخصی پژوهشگر نسبت به موضوع پژوهش .

v وقایع ، رویدادها و یا هر موردی در جهت نشان دادن حساسیت موضوع .

v انگیزه شخصی پژوهشگر برای کشیده شدن به طرف موضوع پژوهش .

v بیان ارتباط موضوع پژوهش باشغل ، تجربه ، یا هدف وانگیزه پژوهشگر .

v ذکر مواردی از سوابق موضوع

ساختار ارائه مقدمه را می توان مانند پیش سازمان دهنده ها به شکل هرمی تصور نمود که در بالاترین جای آن کلی ترین و انتزاعی ترین مطالب مربوطه به موضوع تحقیق قرار دارند و در پایین ترین نقطه آن ، مطالب و اطلاعات جزیی هستند ، که هدف و منظور اصلی محقق را به طور صریح مشخص می نماید . شکل زیرارائه مطالب مقدمه را که کلی ترین مطالب ، از راس هرم آغاز و به عینی ترین و جزیی ترین اطلاعات در قاعده هرم می رسد ، نشان می دهد .

مطالب آغازین (کلی ترین مطالب)

مطالب میانی (از کلیات مطالب بتدریج کاسته می شود

مطالب پایانی}(اشاره به جزیی ترین و عینی ترین اطلاعات ) ( هدف تحقیق )}

چگونگی ارائه مطالب در مقدمه :

همانطور که در شکل مشاهده می شود طرح مقدمه به این صورت است که از کلی ترین و انتزاعی ترین مفاهیم مربوط شروع گردیده و پایان آن به مطلب موردنظر اشاره می شود . و این سیر از ابتدا تا انتها باید به گونه ای باشد که هر اندازه از ابتدای مطالب مقدمه به طرف انتهای آن پیش میرویم ، از کلیت آن کاسته می شود و مطالب پایانی مقدمه بیان کننده هدف مورد نظر نویسنده است .

برای مثال ، پژوهشی را که تحت عنوان « بررسی مشکلات و موانع استفاده از روش های فعال تدریس در دوره های مختلف تحصیلی آموزش و پرورش استان بوشهر در سال تحصیلی 84-83 » انجام شده است ، در نظر بگیرید . اگر سلسله مراتبی را از نظر چگونگی ارائه کلیت موضوعات مقدمه در نظر بگیریم ، محتوای مقدمه این پژوهش می تواند مطالب را بترتیب شامل شود : اشاره به زندگی بشر نخستین ، نقش تکنولوژی در تحولات جوامع بشری و بهره مندی آن ها از دست آوردهای علمی ، مسئله انحصاری گری علمی و عقب افتادگی جوامع ، نقش آموزش و پرورش در تربیت افراد مولد و خلاق ، تاثیر مثبت روش های فعال تدریس و ناکارآمدی روش سنتی و اشاره به موضوع و هدف تحقی ق.در اینجا به مقدمه ای که برای پژوهش مذکور تهیه شده ، توجه نمایید

بیان مسئله پژوهش

بیان مسئله که گاهی به آن شرح مسئله یا شرح موضوع پژوهش گفته می شود ، در واقع توضیح و بیان جزئیات مربوط به عنوان پژوهش است .

برای تدوین و بیان یک مسئله پژوهشی اطلاعات زیادی برای مسئله ، مورد نیاز است که محقق باید با صبر و حوصله ، دقت و ریزبینی تمام به بررسی و جمع آوری آن ها اقدام نماید ، از جمله این اطلاعات می توان به این مورد اشاره کرد :

1)نظریه ها و دیدگاه های مربوط به مسئله

2)وضعیت فعلی مسئله و آمارهای مربوطه

3)علل احتمالی مرتبط با مسئله

4)راه حل های بکار گرفته شده و نتایج آنها

5)پژوهش های انجام یافته

محقق پس از مقدمه ای کوتاه برای ورود به مسئله ، باید مسئله پژوهش را چنان توضیح دهد ، به صورتی که شناخت کاملی نسبت به آن حاصل شود . در اینجا فضایی که مسئله تحقیق در آن قرار دارد ، با حدود و وسعت آن توضیح داده می شود ، چگونگی روابط بین متغیرها بررسی و پژوهشهایی که در این رابطه انجام شده اند باید مورد استناد قرار گیرند . همچنین باید به ناکافی بودن این پژوهش ها برای شناخت مسئله تحقیق اشاره شود و لزوم نیاز به تحقیقات بیشتر بیان گردد . این بیان باید اهمیت بالقوه این بررسی را نشان دهد .

محقق در این قسمت باید معین نماید که چه جنبه یا جنبه هایی از مسئله مورد نظر را در چه زمان و مکانی و با چه شیوه ای و در باره چه کسانی مورد بررسی قرار می دهد . این مطلب را می توان در پایان بخش «بیان مسئله» به شکل یک یا چند سوال که به وضوح هدف از تحقیق را بیان می کند ، آورد .

ساختار بیان مسئله:

مقدمه کوتاه برای ورود به مسئله

تعریف و تبیین روشن و دقیق مسئله

تعیین حدود و وسعت مسئله

(در صورت لزوم با ارائه آمار)

بیان ویژگیهای متغیرها و شرایط محیطی و عوامل مرتبط با مسئله

اشاره به تحقیقات انجام شده و نیاز

به بررسیهای بیشتر

بیان مسئله پژوهشی در قالب

یک یا چند سوال

اهمیت و ضرورت پژوهش

در بیان ضرورت تحقیق می توان ابتدا اهمیت اصل موضوع را جدا از استفاده های عمل ان تشریح کرد ( اهمیت بنیادی) و سپس به ذکر موارد کاربرد آن پرداخت ( اهمیت کاربردی) .

در هر صورت محقق در این بخش از پیشنهاده با بیان هدف نهایی پژوهش می تواند ارزش و اهمیت کار خود را بیشتر توجیه نماید .

در تحقیقات کاربردی ارزش تحقیق بیشتر زمانی مشخص می شود که محقق بتواند استدلال های لازم را از نظر صرفه جویی مالی در صورت حل مشکل و عدم اتلاف سرمایه های مالی در وضعیت حاضر ، تشریح نماید .

سوالات تبیین کننده ضرورت پژوهش:

q از نتایج این تحقیق در چه مواردی می توان استفاده نمود ؟

q کدام دستگاه ، موسسه و جامعه ( و بخش های مربوط به آنها ) ذیربط می توانند از نتایج این تحقیق بهره مند شوند ؟

q نتایج این تحقیق را چگونه می توان در رفع مشکلات وتنگناهای موجود بکار گرفت ؟

q اگرتحقیق شما جنبه علمی محض (بنیادی) دارد چه دست آوردی برای جامعه علم به ارمغان می آورد ؟

q آیا این تحقیق موجب فراهم سازی دانش دریک زمینه خاص می گردد ؟

q استفاده از نتایج تحقیق چقدر از اتلاف سرمایه های مادی و انسانی جلوگیری می نماید ؟

q نتایج تحقیق در کدام زمینه تخصصی و غیر تخصصی قابل استفاده است و چگونه تاثیر در این زمینه های خواهد داشت ؟

q آیا تحقیق شما اطلاعات مهم و جدیدی ارائه می نماید ؟

q نتایج تحقیق حاضر چقدر به تعمیم پذیری یافته های تحقیقات پیشین کمک می کند ؟

q آیا اصولا تحقیق شما نقشی در پیشبرد روش شناسی تحقیق دارد ؟

q آیا بودجه ای که صرف تحقیق می شود نسبت به فایده و نتیجه کار ارزش دارد ؟

پیشینه پژوهش

در مطالعه پژوهش های گذشته ، توصیه می کنند پژوهش های پنج سال قبل بررسی شوند .

مطالعه پیشینه پژوهش یکی از نخستین گام ها در فرآیند پژوهش است تمام بخش ها و مراحل پژوهش تحت تاثیر پیشینه قرار می گیرند

در مطالعه پیشینه پژوهشی اهداف ، سوال ها ، و فرضیه های تحقیق مبنا قرار می گیرند .

در صورت عدم وجود پیشینه پژوهشی باید مطالبی با ماهیت نظریه ای به عنوان پیشینه آورده شود .

ذکر عناوین پژوهش در پیشنهاده کافی نیست . بلکه باید خلاصه مهمترین نتایج بازگو شود .

اهداف پژوهش

در واقع هدف پژوهش ، همان قصدی است که برای آن در نظر گرفته می شود . محقق در بخش « اهداف پژوهش » باید مشخص نماید در پی دست یافتن به چه مواردی است و چه چیزی را در تحقیق مورد نظر قرارداده است . معمولا اهداف تحقیق به دو دسته زیر تقسیم می شوند :

الف) هدف ( اهداف )کلی

در بیان هدف کلی عنوان تحقیق مد نظر قرار می گیرد و تمام متغیرها و ابعاد مورد نظر در عنوان را در بر میگیرد

ب) اهداف جزیی ( اختصاصی یا ویژه )

اهداف جزیی از شکستن و تجزیه هدف کلی بدست می اید که هر کدام بر جنبه ای خاص از هدف کلی تاکید دارد .

برای مثال چنانچه تحقیقی تحت عنوان « بررسی موانع و مشکلات مربوط به مشارکت معلمان کشور در طراحی برنامه های درسی دوره های مختلف در سال ... » پیشنهاد می دهند ، انواع هدف های آن را می توان به صورت زیر بیان نمود.

الف) هدف کلی :

« شناخت مسایل و مشکلاتی که موجب عدم مشارکت یا مشارکت کم معلمان سراسر کشور در طراحی برنامه ها درسی دردوره های مختلف تحصیلی می شود. »

ب) اهدف جزیی :

شناخت مشکلات و موانع آموزشگاهی مرتبط با مشارکت معلمان در ...

شناخت مشکلات و موانع اقتصادی- اجتماعی مرتبط با مشارکت معلمان در ...

شناخت مشکلات وموانع اداری و سازمانی مرتبط با مشارکت معلمان در ...

فرضیه ها و سولات پژوهش:

فرضیه به بیان ساده پاسخ موقتی به مسئله تحقیق است .

فرضیه جمله ای است خبری که رابطه بین دو یا چند متغیر را با یکدیگر پیش بینی می نماید .

انواع فرضیه بر حسب روابط بین متغیرها

معمولا روابط متغیرها به سه نوع خاص تقسیم میشوند و بر این اساس فرضیه ها تدوین می گردند :

الف) بررسی رابطه علت و معلولی ( اثر متغیرها بر یکدیگر ) .

ب) بررسی تفاوت و مقایسه بین متغیرها .

پ) بررسی همبستگی و شدت بین متغیرها (رابطه بین متغیرها ) .

ملاک های تدوین فرضیه

q فرضیه باید آزمون پذیر بوده و آزمودن درستی با نادرستی آن به طور کامل امکان پذیر باشد .

q فرضیه باید رابطه مورد انتظار بین متغیرها را بیان کند .

« بین اضطراب دانش آموزان درامتحانات شفاهی و عصبانیت معلم رابطه مستقیم وجود دارد . »

q فرضیه باید با یک نظریه مرتبط باشد .

q فرضیه باید روشن و تا حدالامکان ساده و مختصر باشد .

q فرضیه باید دقیق و اختصاصی باشد .

« مثلا این فرضیه کلی را که « بین وضعیت اقتصادی- اجتماعی خانواده و رفتارهای فرزندان رابطه مثبت وجود دارد » ، می توان متغیر کلی « اقتصادی- اجتماعی خانواده » را به عوامل جزیی تر مانند وضعیت شغلی والدین ، میزان درآمد ، تحصیلات هر یک از اعضای خانواده و ... تبدیل کرده و برای هر یک از آن ها فرضیه ای جداگانه تدوین نمود .

سوال های پژوهشی

اگر چه صاحبنظران به ارائه فرضیه درپژوهش های علمی توصیه می نمایند ، با اینحال استفاده از فرضیه در تمام پژوهش ها الزامی نیست . بدون داشتن فرضیه نیز امکان راهبری پژوهش وجود دارد .

پژوهش های اکتشافی و پیمایش های عمومی مانند سرشماری ها که هدف آن ها شناخت واقعیت ها و وضعیت موجود است، چنین وضعیتی دارند . در این پژوهش ها سوال های تحقیقی جایگزین فرضیه می شودو با وجود سوال ، نیازی به ارائه فرضیه نمی باشد . در برخی از پژوهش ها نیز از پژوهشگر انتظار می رود که هم به ارائه سوال و هم فرضیه پژوهشی بپردازد .

فرضیه و سوال هر کدام در موارد خاصی کابرد دارند : در صورتی که شواهد منطقی و علمی و دلایل تجربی حاکی از وجود رابطه مشخصی بین متغیرهای مورد نظر باشد . به نحوی که بتواینم نوع رابطه بین متغیرها را پیش بینی نماییم ، به طرح فرضیه اقدام می کنیم

انواع سوالهای پژوهشی :

v سوال های توصیفی

این دسته از سوال ها صرفا در پی توصیف یک پدیده ، وضعیت و رویداد است .دراین گونه سوال ها معمولا از کلمات «چگونه است ؟» ، «چه می باشد؟» ، «چیست» و «چقدر است؟» استفاده می شود . به این مثال ها توجه نمایید : « میزان علاقه مندی معلمان به شرکت در برنامه معلم پژوهنده چقدر است ؟ » « نگرش دانش آموزان دوره متوسطه نسبت به نماز چیست ؟» همچنین « ویژگی ها ی فردی و خانوادگی این دانش آموزان چگونه است ؟»

v سوال های رابطه ای

در این نوع سوال ها وجود رابطه ای بین متغیرهای تحت مطالعه مورد سوال قرار میگیرد . مانند : « آیا بین میزان حافظه سالمندان و عادات غذایی آنها رابطه ای وجود دارد ؟ » یا «چه» رابطه ای بین خلاقیت و قیافه افراد وجود دارد؟»

v سوال های تفاوتی

گاهی تفاوت ها سطوح یا طبقه های متغیرها مورد مطالعه قرار می گیرند . این دسته از سوال ها به این منظور بکار می روند تا مشخص نمایند آیا بین دو یا چند سطح یا طبقه ای از متغیر، از نظر دیگر (وابسته) اختلافی وجود دارد یا نه ؟ مثال : « آیا میزان پای بندی و تقید به رفتارهای مذهبی والدین دانش آموزان مناطق مرکزی و شمال کشور یکسان است ؟ » یا «آیا بین میزان سرعت حل مسئله دختران و پسران در دوره راهنایی تفاوت وجود دارد ؟» .

تعریف عملیاتی و مفهومی :

متغیرها را می توان به دو صورت تعریف کرد :

الف) تعریف مفهومی (نظری) ب) تعریف عملیاتی (عملی)

الف) تعریف مفهومی :

تعاریف مفهومی عبارات یا کلامی هستند ، کلی و نظری که واژه یا اصطلاحی گنگ و وسیع را تشریح می نمایند. در تعریف مفهومی، یک واژه با استفاده از واژه های دیگر تعریف می شود .

مثلا می توانیم «هوش» را «عمکرد خردمندانه»، «دقت ذهنی» یا «توانایی تفکر انتزاعی» تعریف کنیم .

ب)تعریف عملیاتی

تعریف عملیاتی تعریفی است که بر ویژگی ها و رفتارهای قابل مشاهده استوار است . همانطور که واژه « عملیاتی» پیدا است پژوهشگر دراین تعریف باید مشخص نماید که متغیرها را در عمل چگونه مورد اندازه گیری یا آزمایش قرار می دهد .

انواع تعریف عملیاتی:

1- تعریف عملیاتی آزمایشی:

- تعریف عملیاتی سنجشی:

در این نوع تعریف عملیاتی ، محقق فعالیتهایی را که لازم است برای اندازهگیری متغیرها صورت گیرد، پیش بینی و مشخص می نماید ، به طور مثال در یک تحقیق توصیفی پژوهشگر معدل قبولی دانش آموزان را به عنوان شاخص پیشرفت تحصیلی قرار می دهد . در اینجا تعریف سنجشی، معدل دانش آموزان است که به عنوان شاخص یادگیری اندازه گیری میشود .

ابزارهای اندازه گیری وروایی(validity )وپایایی(relieblity)آن:

* وقتی که سوالها یا مواد تست بصورت «1» و «0» نمره گذاری شود، از فرمول 20 کودر-ریچاردسن (K-R-20 ) برای تعیین ضریب هماهنگی درونی مقیاس استفاده می شود. در صورتی که نمره های اختصاص داده شده در مقیاسی غیراز صفر و یک (مثلا 1و5 ) باشد ، ا زضریب آلفا ی کرونباخ برای تعیین هماهنگی درونی تست استفاده می شود. ضریب پایایی آزمون باید 70 و یا بیشتر باشد.

داده های مورد نیاز:

محقق باید داده های مورد نیاز تحقیق را که عمدتا بر اساس اهداف جزیی تحقیق تعیین می شود،مشخص نماید. داده های مورد نیاز همان اطلاعاتی است که محقق بوسیله شیوه ها و ابزارهای مورد استفاده در تحقیق، آن ها را جمع آوری می نماید .

فرض نمایید پرسش نامه مذکور دیدگاه های آزمودنی ها را در مورد مسائل فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و مذهبی مورد آزمون قرار می دهد . می توان داده های مورد نیاز را چنین بیان کرد :

داده های مورد نیاز دراین تحقیق عبارتند از :

ویژگی های (مشخصات) جمعیت شناختی، شامل : جنسیت، مدرک، شغل، سطح سواد و...

پاسخ های آزمودنی ها به سوال های پرسشنامه شامل :

الف) پاسخ های آزمودنی ها به سوال های : 1 و3 و 6 و ... پرسشنامه در خصوص مسائل فرهنگی

ب) پاسخ های آزمودنی ها به سوال های : 4 و 2 و 10 و .... پرسشنامه در خصوص مسائل اقتصادی

پ) پاسخ آزمودنی ها به سوال های : ................ پرسشنامه در خصوص مسائل سیاسی

ت) پاسخ آزمودنی ها به سوال های : ............... پرسشنامه در خصوص مسائل مذهب

جامعه، نمونه آماری و روش های نمونه گیری:

به این مثال توجه نمایید : « جامعه آماری این تحقیق، کلیه معلمان رسمی و مدیران مدارس : ابتدایی، راهنمایی و متوسطه دولتی آموزش و پرورش استان بوشهر در سال تحصیلی 84-83 می باشد .»

بعدازتعریف جامعه آماری باید روشهای نمونه گیری خلاصه بیان شود و توضیح دهید که این روش را چگونه بکار خواهید بست روش انتخابی شما باید توجیه پذیر بوده و دلایل و مزایای انتخاب آن را بر سایرروشها توضیح دهید.

تعیین حجم نمونه مستلزم مبنای مشخص است و برای برآورد آن از فرمول تعیین حجم نمونه می توان استفاده کرد.

روش تحقیق : در این بخش از پیشنهاده شما باید روش مورد نظر را به اختصار توضیح دهید و دلایل منطقی در انتخاب آن را بیان نمایید

در انتخاب روش تحقیق باید به این شاخصها توجه داشته باشید :ماهیت موضوع ، اهداف ، فرضیه یا سئوالهای تدوین شده ، ملاحظات اخلاقی و انسانی ناظر برموضوع تحقیق، اختیارات و امکانات اجرایی

طرح پژوهش (نحوه وچگونگی اجرای پژوهش):

منظور از طرح دراینجا این است که محقق برنامه اجرایی کار خود را در جمع آوری اطلاعات مشخص سازد. در این برنامه چارچوب گردآوری داده ها با بکارگیری ابزارها و چگونگی شرکت آزمودنی ها در تحقیق مشخص میشود . طرح پژوهش که به مثابه نقشه و راهنمایی برای انجام پژوهش است .چارچوبی را برایمطالعه روابط بین متغیرهاو آزمون فرضیه ها فراهم می نماید.

روشهای تجزیه و تحلیل آماری:

برای پاسخ به سوال ها و بررسی فرضیه های تحقیق ، این اطلاعات باید مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گیرند .

عوامل موثر در انتخاب روش ها و فنون آماری

برای این که بتوانید مناسبترین روش را از بین روش های مختلف آماری برگزینید ، باید به عوامل تعیین کننده که نقش مستقیم دراین زمینه دارند ، شناخت کافی پیدا نمایید . این موارد که فنون و روش های آماری به آن ها بستگی دارد ، عبارتند از :

1- نوع داده های مورد مطالعه

متغیرهای مورد مطالعه در تحقیق را می توان به دو دسته گسسته و پیوسته تقسیم نمود.

متغیرهای گسسته به متغیرهایی گفته می شود که هیچ ارزش یا مقدار عددی بین آن ها نباشد . مانند کتب موجود در کتابخانه مدرسه ، نوع رنگ اتومبیل های تولید شده در یک کارخانه . منظوراز

مطالب مشابه :

جزوه روش تحقیق
ارشد حسابداری دانشگاه آزاد واحد تبریز - جزوه روش تحقیق - مطالب کلاسی

جزوه روش تحقیق
علوم تربیتی - جزوه روش تحقیق - مطالب مربوط به رشته های علوم تربیتی، روانشناسی،امور تربیتی

جزوه : روش تحقیق در حسابداری---مقطع کارشناسی
جزوه : روش تحقیق در حسابداری . دیدگاه ها ی شناختی : 1- دیدگاه های تجربه گرایی : برپایه حواس 5

برچسب :
جزوه روش تحقیق