قانون مرخصی ها

عدم حضور مستخدم در محل کار مي تواند با مجوز (موجه) و يا اينکه بدون مجوز(غير موجه) باشد ما در اين نوشته ابتدا بحث عدم حضور در محل کار با مجوز که تحت عناوين مرخصي استحقاقي، استعلاجي، بدون حقوق و مرخصي ساعتي (کمتر از يک روز)مطرح مي شود را مورد بررسي قرار خواهيم داد و در پايان وضعيت غيبت غير موجه را از لحاظ مقررات و قوانين موجود مطرح مي کنيم.

*مرخصي استحقاقي و شرايط نحوه** **و مدت استفاده از آن*

الف)مبناي قانوني
1)بر اساس مفاد ماده 47 قانون استخدام کشوري و ماده 24 مقررات استخدامي
شرکتهاي دولتي مستخدمين رسمي يا ثابت سالي يک ماه حق مرخصي با استفاده از
حقوق و مزاياي شغل و فوق العاده هاي مربوط را دارند.
2)به موجب ماده 2 قانون جذب نيروي انساني به مناطق محروم و دورافتاده و
مناطق جنگي مصوب 7/12/1367 مجلس شوراي اسلامي و آيين نامه اجرايي مربوط به
مستخدميني که در مناطق موضوع اين قانون در دستگاههاي مشمول قانون استخدام
کشوري و مقررات استخدامي شرکتهاي دولتي خدمت مي نمايند، علاوه بر مرخصي
استحقاقي روزانه موضوع ماده 47 قانون استخدام کشوري و ماده 24 مقررات
استخدامي شرکتهاي دولتي به نسبت مدت خدمت در نقاط مذکور حق استفاده از يک
ماه مرخصي در ازاي هر سال خدمت در دستگاه ذيربط دارد و در صورتي که مستخدم
از تمام يا قسمتي از اين مرخصي استفاده ننمايد، حقوق و فوق العاده هاي
مربوط در خاتمه سال تقويمي به وي پرداخت خواهد شد و مستخدميني که در مشاغل
آموزشي خدمت مي کنند به ازاي خدمت در يک سال تحصيلي براي استفاده از مرخصي
موضوع ماده فوق از حقوق و فوق العاده هاي مربوط استفاده مي نمايد. اين
مرخصي قابل ذخيره نمي باشد.
3)به موجب تبصره 1 ماده 3 قانون ترويج تغذيه با شير مادر و حمايت از مادران
در دوران شيردهي مصوب 22/9/1374 مجلس شوراي اسلامي، مادران شيرده پس از
شروع به کار مجدد در صورت ادامه شيردهي تا 3 فرزند مي توانند حداکثر تا
بيست ماهگي کودک روزانه يک ساعت از مرخصي استحقاقي (بدون کسر از مرخصي
استحقاقي) استفاده کنند.
4)بر اساس مفاد ماده 17 آيين نامه مرخصيها تعطيلات فصلي مستخدمين رسته
آموزشي و يا ديگر مستخدميني که از اين نوع تعطيلات استفاده مي کنند تا
ميزان يک ماه در سال به حساب مرخصي آنان در همان سال منظور مي شود.

ب)نحوه درخواست مرخصي و شرايط استفاده
1)استفاده از مرخصي استحقاقي موکول به تقاضاي کتبي مستخدم و موافقت کتبي
رئيس واحد مربوط و در صورت غياب، معاون وي مي باشد(منظور از رئيس واحد مدير
واحدي است که اختيار اخذ تصميم در اين خصوص از طرف وزير يا رئيس موسسه به
وي تفويض گرديده است).
2)هر کارمند موظف است از مرخصي خود در هر سال استفاده نمايد و دستگاه نيز
بايد ترتيبي اتخاذ نمايد که امکان استفاده از مرخصي استحقاقي مستخدم فراهم
گردد.
3)هرگاه رئيس اداره بنا به مصالح اداري با تقاضاي مرخصي مستخدم از جهت مدت
يا زمان موافقت نکند اعطاي آن بايد به زمان ديگري که از تاريخ مورد تقاضاي
اوليه وي پيش از شش ماه فاصله نداشته باشد موکول گردد.
4)پس ازموافقت با مرخصي،مستخدم بايد از آن استفاده نمايد مگر اينکه حسب
ضرورت رئيس واحد مربوط وي را بکار دعوت نمايد.
5)تمديد مرخصي با درخواست کتبي مستخدم وموافقت کتبي رئيس ذيربط صورت گيرد.
که دراين صورت تاريخ شروع مرخصي بلافا صله بعد از انقضاي مرخصي قبلي خواهد
بود و مستخدم مکلف است در پايان مرخصي در پست خود حاضر شود .
6)مدت ونحوه استفاده مرخصي بانوان که از طريق نيمه وقت استفاده
ميکنندهمانند کارمندان تمام وقت ميباشد .
7)در صورتيکه مستخدم در زمان مرخصي دچار بيماري شود مي تواند از مرخصي
استعلاجي استفاده نمايدو دراين صورت باقي مانده مرخصي استحقاقي در خواستي
ذخيره ميشود.
8)مرخصي استحقاقي از نخستين ماه خدمت وبه نسبت مدت خدمت به مستخدم تعلق ميگيرد.
9)مرخصي کمتر از يک روز (ساعتي)جز مرخصي استحقاقي محسوب مي گردد.
10)مرخصي کمتر از يک روز نمي تواند کمتر از يک ساعت و از مجموع دوازده روز
در سال تجاوز نمايد، به استثناي بانوان شيرده که فرزندان آنان از شير مادر
استفاده مي کنند. ايشان مي توانند تا هنگام دو سالگي فرزند شيرخوار خود، از
مرخصي ساعتي تا سقف مرخصي استحقاقي ساليانه به اضافه مرخصي ذخيره استفاده
نمايند.
11)در اعطاي مرخصي استحقاقي روزانه بايد حداقل يک روز غير تعطيل وجود داشته
باشد.
12)مرخصي کمتر از يک روز با توجه به ساعات کار روزانه ورزاتخانه يا موسسه
دولتي مربوط محاسبه مي گردد.
13)در احتساب مرخصي روز، ماه، سال مطابق تقويم رسمي است.
14)در مرخصي روزانه ماه 30 روز حساب مي گردد.
15)روزهاي تعطيل که بين مدت مرخصي استحقاقي واقع مي گردد جز مدت مرخصي
محسوب مي‌شود.
16)پرداخت حقوق و فوق العاده هاي مدت مرخصي قبل از مرخصي ممنوع است.
17)عدم حضور(غيبت) مستخدم در پست خود به نحوي که مدت آن از سه روز تجاوز
ننمايد. با ارايه مدارک مثبته و تشخيص صحت و سقم ادعا توسط رئيس اداره، حسب
موارد زير مي تواند مرخصي استعلاجي يا مرخصي استحقاقي تلقي گردد و در اين
ارتباط حکم مرخصي مربوط صادر گردد.
17-1)بيماري مستخدم
17-2)صدمات ناشي از حوادث که بر او يا پدر يا مادر يا همسر يا فرزندان او
وارد آمده باشد.
17-3)بيماري شديد پدر يا مادر يا همسر يا فرزندان
17-4)فوت همسر يا اقرباي نسبي و سببي تا طبقه سوم
17-5)دارا شدن فرزند
17-6)ازدواج او و فرزندانش
17-7)احضار مستخدم توسط مراجع قضايي براي اداي شهادت و انجام تحقيقات
18)کارگزيني دستگاهها مکلفند در فروردين ماه هر سال مدت مرخصي استحقاقي
ذخيره شده مستخدمين را از طريق واحد مربوط به آنان اعلام نمايند.

ج)ذخيره مرخصي استحقاقي
مقررات مربوط به ذخيره مرخصي استحقاقي به شرح زير مي باشد:
1)در صورت قطع مرخصي استحقاقي در حال استفاده از طرف دستگاه، مدت مرخصي لغو
شده ذخيره مي گردد.
2)مرخصي استحقاقي خاص که مستخدميني که در حال استفاده بوده ولي به علت
بيماري از مرخصي استعلاجي استفاده مي نمايند، ذخيره مي گردد.
3)بر اساس تبصره ماده هشت(8)قانون حمايت از آزادگان(اسراي آزاد شده)بعد از
ورود به کشور مصوب13/9/1368 مجلس شوراي اسلامي، کليه مرخصيهاي استحقاقي
ساليانه آزادگان به نسبت مدت اسارت آنان ذخيره مي شود و در صورت تمايل و
درخواست فرد آزاده، معادل حقوق و مزاياي مدت مذکور به وي پرداخت مي گردد.
4)مانده مرخصي مستخدميني که به عللي در طول سال به ميزان کمتر از 30 روز از
تعطيلات فصلي استفاده نمايند تا 30 روز ذخيره مي شود.
5)به موجب مفاد تصويب نامه 19990/ت228 مورخ 29/3/68 هيات وزيران، مرخصي
استحقاقي استفاده نشده مقامات موضوع ماده 32 قانون استخدام کشوري و تبصره 2
ماده يک قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت مصوب سال 1370 مجلس شوراي
اسلامي و مقاماتي که طبق قوانين و مقررات مربوط، کمتر شناخته شده اند در
مدت تصدي مقامات مذکور،کلاً قابل ذخيره شدن مي‌باشد.
6)افرادي که به موجب ماده 67 قانون استخدام کشوري مجدداً استخدام مي شوند مي
توانند از مرخصي ذخيره قبلي استفاده نمايند.
7)مرخصي استحقاقي کارکنان غير رسمي دستگاههاي دولتي که طبق مقررات مربوط حق
استفاده از مرخصي استحقاقي را داشته و اين مرخصي را طبق همان مقررات ذخيره
شده باشد، پس از تبديل وضعيت مستخدم با رعايت ساير مقررات مربوط قابل
استفاده است.

د)شرايطي که مرخصي استحقاقي به مستخدم تعلق نخواهد گرفت
1)مازاد بر چهار ماه مرخصي استعلاجي در دوازده ماه متوالي خدمت بر اساس
تصويب نامه شماره 23553/ ت 15888 هـ مورخ 20/3/1375 هيات وزيران معذوريت
بانوان باردار که وضع حمل آنان دوقلو به بالا باشد مشمول محدوديت چهار ماه
مذکور نمي باشد.
2)دوران مرخصي بدون حقوق
3)دوران آمادگي به خدمت
4)برکناري از خدمت
5)انفصال
6)خدمت زير پرچم
7)غيبت غير موجه

هـ)موارد و شرايط استفاده از مرخصي ذخيره شده
1)حداکثر مدتي که مستخدم در يک سال تقويمي با موافقت دستگاه مربوط مي تواند
از مرخصي همان سال و مرخصي استحقاقي ذخيره شده استفاده نمايند از چهار ماه
در يک سال تجاوز نخواهد کرد.
2)دستگاه مکلف است با تقاضاي مرخصي استحقاقي استفاده نشده مستخدمين در
هنگام بازنشستگي تا حداکثر مدت چهار ماه با رعايت ساير مقررات مربوط موافقت
نمايد.
3)دستگاه مکلف است با مرخصي استحقاقي ذخيره شده مستخدميني که به سن 65
سالگي رسيده و بازنشسته مي شوند(مستخدمين موضوع ماده 77 قانون استخدام
کشوري)موافقت نمايد مشروط بر آنکه مستخدم مذکور قبل از سن 65 سالگي درخواست
مرخصي کرده باشد.
توضيح محدوديت بند يک شامل مستخدمين موضوع بندهاي 2 و3 نخواهد بود حفظ پست
سازماني در هيچ يک از موارد فوق لزامي نيست.

و) حقوق و مزاياي مستخدم در زمان مرخصي استحقاقي
1)حقوق (حقوق مبنا+افزايش سنواتي)
2)فوق العاده شغل- فوق العاده جذب يا خاص موضوع مواد 4 و 6 قانون نظام
هماهنگ پرداخت
3)فوق العاده هاي بندهاي(ب، پ، ت، چ، ج، ح، خ، د)ماده 39 قانون استخدام کشوري
ز)مواردي که مي توان مرخصي استحقاقي يا ذخيره شده را بازخريد نمود
1)مرخصي استحقاقي موضوع ماده 2 قانون جذب نيروي به مناطق محروم...مصوب
7/12/1367 مجلس شوراي اسلامي
2)مرخصي استحقاقي ساليانه آزادگان که نسبت به مدت اسارت ذخيره شده باشد
(تبصره ماده 8 قانون حمايت از آزادگان بعد از ورود به کشور مصوب 13/9/1368
مجلس شوراي اسلامي)
3)مرخصي استحقاقي استفاده نشده مستخدميني که بر اساس مفاد ماده 20 قانون
استخدام کشوري و ماده 8 مقررات استخدامي شرکتهاي دولتي به خدمت آزمايشي
آنان خاتمه داده مي‌شود.(موضوع تبصره ذيل مواد مذکور)
4)حقوق ايام مرخصي استحقاقي ذخيره شده مستخدميني که بازخريد خدمت مي شوند.
5)در اجراي تبصره 2 ماده 9 قانون رسيدگي بر تخلفات اداري مصوب 7/9/1372
مجلس شوراي اسلامي حقوق و مزاياي مرخصي استحقاقي استفاده نشده کارمنداني که
در گذشته در اجراي مقررات قانون از دستگاه دولتي متبوع خود اخراج گرديده
اند، قابل پرداخت است.
6)بر اساس تبصره ماده 3 قانون نحوه تعديل نيروي انساني دستگاههاي دولتي
مصوب 27/10/1366 مجلس شوراي اسلامي، مستخدمين رسمي مي توانند هنگام
بازنشستگي حقوق و فوق العاده هاي مربوط به ايام مرخصي استحقاقي استفاده
نشده خود را مطالبه يا تقاضا نمايند در احتساب سابقه خدمت جهت تعيين حقوق
بازنشستگي يا از کار افتادگي به جمع خدمت رسمي وي اضافه شود و در صورتي که
مستخدم رسمي فوت شود و استحقاق مرخصي داشته باشد تمام حقوق و فوق العاده
هاي مربوط بابت مرخصي استحقاقي به وراث قانوني وي پرداخت خواهد شد.

*استعلاجي*

در اجراي ماده 48 قانون استخدام کشوري و ماده 25 مقررات استخدامي شرکتهاي
دولتي، مستخدم رسمي يا ثابت در صورت ابتلاء به بيماريهايي که مانع از انجام
خدمت وي باشد مي‌تواند از مرخصي استعلاجي استفاده نمايد ليکن نحوه و مدت و
حقوق و مزاياي کارکنان حسب زمان استفاده از اين مرخصي متفاوت است که در هر
مورد توضيحات لازم به شرح زير ارايه مي گردد.
الف)نحوه و شرايط استفاده
بر اساس مفاد آيين نامه مربوط، هرگاه مستخدم شاغل بيمار شود و آن بيماري
مانع از انجام خدمت او باشد مکلف است مراتب را در کوتاهترين زمان ممکن به
اداره متبوع اطلاع دهد و در موارد کمتر از ده روز مستخدم مي بايست در اولين
روز حضور در محل کار گواهي پزشک را به واحد محل خدمت ارايه دهد. در صورتي
که مدت بيماري ده روز و بيشتر باشد مستخدم مکلف است گواهي مربوط را در
پايان روز دهم براي رئيس يا معاون واحد متبوع ارسال دارد تا از آن طريق به
کارگزيني يا امور اداري ارجاع داده شود.پس از تاييد گواهي توسط پزشک معتمد
حکم مرخصي صادر خواهد شد، در صورت اعتراض مستخدم به نظر دستگاه ذيربط موضوع
به کميسيون پزشکي رسمي مربوط ارجاع داده خواهد شد که در اين صورت نظر
کميسيون قطعي و لازم الاجرا است.صحت گواهي مربوط به بيماريهاي مستخدم که در
خارج از کشور صادر مي شود بايد به تاييد سفارتخانه يا کنسولگري از لحاظ صحت
صدور کافي است و از لحاظ ساير موراد به تاييد پزشک معتمد خواهد رسيد. در
صورت عدم تاييد پزشک معتمد نظر کميسيون پزشکي ملاک عمل قرار خواهد گرفت.
1)حداکثر مدت مرخصي استعلاجي قابل استفاده بر اساس مواد 48 قانون استخدام
کشوري و 25 مقررات استخدامي شرکتهاي دولتي 4 ماه مي باشد.
2)بر اساس ماده 14 قانون برقراري حقوق وظيفه از کارافتادگي و وظيفه عائله
تحت تکفل جانبازان و شهداي انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي مصوب 25/11/1361
مجلس شوراي اسلامي مرخصي استعلاجي رزمندگان مشمول محدوديت فوق نمي باشد،
ضمناً ماده 19 قانون تسهيلات استخدامي و اجتماعي جانبازان انقلاب اسلامي در
صورت تاييد کميسيون پزشکي بنياد محدوديت مذکور را براي جانبازان نيز منتفي
نموده است.
3)به موجب ماده 3 قانون ترويج تغذيه با شير مادر و حمايت از مادران در
دوران شيردهي مصوب 22/9/1374 مجلس شوراي اسلامي مرخصي استعلاجي زايمان تا 3
فرزند براي مادراني که فرزند خود را شير مي دهند 4 ماه مي باشد.
4)بر اساس مفاد ماده 26 آيين نامه مرخصيها، بانوان باردار بريا هر بار وضع
حمل تا سه فرزند 3 ماه، بريا فرزند چهارم به بعد 2 ماه، بريا وضع حمل دوقلو
4 ماه و براي وضع حمل دوقلو به بالا يک سال معذوريت (مرخصي استعلاجي) مي
توانند استفاده نمايند.اين مرخصي جز مرخصي استعلاجي مستخدم محسوب مي شود و
تاريخ شروع آن با پزشک معالج مستخدم است.
ب)حقوق و مزاياي مستخدمين در زمان استعلاجي تا 4 ماه
بر اساس مفاد ماده 27 آيين نامه اجرايي مرخصيها و اصلاحات اين ماده که موجب
تصويب نامه شماره 22553/ت 15888 هـ مورخ 20/3/1375 هيات وزيران اعلام شده
است، حقوق و مزاياي قابل پرداخت به مستخدمين در طول مرخصي استعلاجي به شرح
زير است:
الف-حقوق(حقوق مبنا+افزايش سنواتي)
ب-فوق العاده شغل + فوق العاده جذب يا خاص، موضوع مواد 4و6قانون نظام
هماهنگ پرداخت کارکنان دولت.
پ-فوق العاده هاي بندهاي(ب، پ، ت، ج، چ، ح، خ،د)ماده 39 قانون استخدام کشوري
2)حقوق و مزاياي مرخصي استعلاجي مازاد بر 4 ماه
بر اساس تبصره ماده 48 قانون استخدام کشوري و تبصره ماده 25 مقررات
استخدامي شرکتهاي دولتي چنانچه مستخدم به بيماري صعب العلاج مبتلا باشد مي
تواند از مرخصي استعلاجي بيشتر از چهار ماه با رعايت شرايط زير استفاده نمايد.
ناييد ابتلا مستخدم به بيماري صعب العلاج توسط کميسيون پزشکي تعيين مدت
معذوريت از سوي کميسيون مزبور ، حداکثر مدت اين مرخصي در هر نوبت شش ماه
است قابل تمديد مي باشد.
بر اساس مفاد ماده 27 اصلاحيه آيين نامه مرخصيها، موضوع تصويب نامه شماره
23553/ ت 15888 مورخ 20/3/1374 هيات وزيران به مستخدميني که از مرخصي صعب
العلاج استفاده مي نمايند تا يک سال تمام حقوق و فوق العاده هاي مذکور در
فوق پرداخت مي گردد و پس از آن تا هنگامي که مشمول ماده 79 قانون استخدام
کشوري قرار گيرد فقط حقوق(حقوق مبنا-افزايش سنواتي)پرداخت مي گردد.
*توضيح:کليه سوابق مربوط به مرخصي استعلاجي در سنوات بازنشستگي محاسبه مي
شود ولي حفظ پست سازماني در هيچ يک از موارد الزامي نيست.

*مرخصي بدون حقوق*

به استناد ماده 49 قانون استخدام کشوري و ماده 26 قانون مقررات استخدامي
شرکتهاي دولتي مستخدمين رسمي و ثابت مي توانند از مرخصي بدون حقوق استفاده
نمايند.
اعطاي مرخصي بدون حقوق اعم از نياز شخصي يا ادامه تحصيل با ضرورتهاي اداري
منوط به درخواست رسمي مستخدم با ذکر علت و مدت مي باشد و از طريق واحد
مربوط به مقام مجاز که اختيار تصميم گيري در اين مورد را دارد ارايه مي
شود.در صورت موافقت مقام ذيربط حکم مرخصي بدون حقوق صادر مي گردد.
شرايط اعطاي مرخصي بدون حقوق:
1)مستخدم استحقاق مرخصي نداشته باشد
2) نياز مستخدم به مرخصي محرز گردد.
3) مستخدم قصد ادامه تحصيل داشته باشد در ان خصوص ارايه مدارک ضروري است.
4) مستخدم ناگزير باشد به اتفاق همسرش به خارج از محل خدمت خود مسافرت کند.
5) مستخدم پس از استفاده از چهار ماه مرخصي استعلاجي سالانه به سبب ادامه
همان بيماري يا ابتلاء به بيماري ديگر قادر به خدمت نباشد و بيماري دوم صعب
العلاج تشخيص داده نشود در صورت تاييد مراتب توسط پزشک معتمد موافقت با
مرخصي الزامي است.
6) اعطاي مرخصي بدون حقوق به مستخدم آزمايشي با ارايه مدارک مثبته با تشخيص
موسسه محل خدمت تا حداکثر دو ماه متوالي در طول خدمت آزمايشي مجاز است.

مدت و نوع مرخصي بدون حقوق
1)حداکثر 3 سال به لحاظ نياز شخصي
2)تا حداکثر 5 سال براي ادامه تحصيلات عالي تخصصي در رشته شغلي مربوط به
شغل مستخدم
3) حداکثر 5 سال براي کساني که در مشاغل دبيري و آموزگاري خدمت مي کنند و
فاقد ليسانس مي باشند.
4) حداکثر6 سال در مورد مستخدميني که همسر آنان در مشاغل حساس دولتي در
داخل کشور خدمت مي نمايند و به تبعيت از محل کار همسر، تشخيص اين مشاغل به
عهده سازمان امور اداري و استخدامي کشور است.
5) حداکثر 6 سال در خصوص مستخدميني که همسر آنان به ماموريت خارج از کشور
اعزام مي‌شود موضوع قانون اعطاي مرخصي بدون حقوق مستخدمين رسمي يا ثابت که
همسر آنان به ماموريت ثابت خارج از کشور اعزام مي شوند مصوب 1/9/1366 مجلس
شوراي اسلامي.
مستخدميني که در حال مرخصي بدون حقوق مي باشند مي توانند از کمک هزينه هاي
موضوع ماده 3 قانون پرداخت پاداش پايان خدمت و بخشي از ضروري به کارکنان
دولت مصوب 26/2/1375 مجلس شوراي اسلامي استفاده نمايند.

قانون مرخصی ها

مطالب مشابه :

آيين‌نامه‌ مرخصي‌هاموضوع ماده (84) قانون مديريت خدمات كشوري و تبصره‌هاي آن

آيين‌نامه‌ مرخصي‌ها موضوع ماده (84) قانون مديريت خدمات كشوري و تبصره‌هاي آن

مرخصي

مادرها ۹ ماه و پدرها ۱۰ روز مرخصي زايمان مي روند

قانون مرخصی ها

امتيازات جديد دولت براي مادران كارمند

قوانین استفاده از مرخصی زایمان

آئين نامه مرخصي ها

آشنایی با موضوع مرخصی استحقاقی ، استعلاجی و بدون حقوق

قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده + مصوبه هیئت دولت