موسیقی محلی در ایران و موسیقی بوشهری

امروزه بخش وسیعی از ردیف و موسیقی دستگاهی ما ، شامل گوشه ها و نغمه هایی است که از طریق موسیقی محلی ما ، در این جایگاه راه یافته اند. بسیاری از آوازهای ناشناخته و زیبا در دل این نوع از موسیقی قرار دارند و با یک نگاه اجمالی می توان گستردگی و زیبایی موسیقی محلی را درک کرد.

اغلب فرهنگ های پیشرفته علاوه بر موسیقی به اصطلاح سنتی خود ، دارای موسیقی دیگری نیز هستند که به آن موسیقی محلی گفته می شود. موسیقی همه احتیاجات مردم را در خود منعکس می کرده است و به تمام شئون فردی و اجتماعی تعلق داشته است. موسیقی محلی در قلمرو شاخه ای یا گونه ای از فرهنگ و هنر قرار می گیرد که به آن فرهنگ عامه می گویند. از ویژگی های موسیقی بومی ، سادگی و بی پیرایه بودن آن است. در موسیقی بومی یا محلی ایران از یک سو نقش هنرهای اولیه ، باورها ، احساسات و به طور کلی زندگی گذشتگان را می توان بازیافت و از سوی دیگر جلوه های طبیعت را.

جزء اصلی موسیقی محلی ایران را ، ترانه ها تشکیل می دهند. در بسیاری از این ترانه ها یادی از افسانه ها و داستان های آشنای محلی شده است. در روزگاران گذشته بین شعر و موسیقی پیوندی بسیار عمیق و استوار وجود داشته است.

از ویژگی های موسیقی محلی کار آیی آن در مراسم مذهبی است. بنابر آنچه در تاریخ آمده مغ ها در دوره هخامنشی نیایش های خود را با آهنگ می خوانده اند. موسیقی سازی به قدر موسیقی آوازی محلی ، نتوانسته رشد کند. چون موسیقی آوازی از لحاظ تاریخی مقدم بوده و بشر به آسانی توانسته در هر شرایطی و یا در هر مکانی آواز بخواند. اما سازها در مراحل پیشرفته تر تمدن و به تدریج ساخته شده اند و سپس مورد استفاده قرار گرفته اند. سازهای بومی و محلی به دلیل باقی ماندن ساختار اولیه و اصیل آنها و یا لااقل مقدار زیادی از آن ویژگی ها در حد خود به شناخت ساز سازی و در نتیجه تاریخ موسیقی ایران کمک می کند.

موسیقی بوشهری : به قول یکی از دوستان ، موسیقی جنوب با وجود زیبایی ها و توانایی هایش متاسفانه همچنان ناشناخته باقی مانده است . تصور مخاطبان عام موسیقی از موسیقی جنوب چنان به بیراهه می رود که گاه موسیقی جنوب را ، یک موسیقی مثلا با ریتمی تند و ملودی های یکنواخت و ترانه هایی بی معنی می شناسند . چرا اصل موسیقی جنوب همچنان ناشناخته مانده سوالی است که پاسخش زمان زیادی می برد . آیا این نوع موسیقی مخاطبی ندارد ؟ با هم بخش های مختلف موسیقی بوشهر را مرور می کنیم :

بخش مهمى از موسيقى منطقه بوشهر را نوحه‌ها و آوازهاى مراسم عزادارى تشکيل مى‌دهد. سينه‌زنى در بوشهر هميشه با آواز توأم است. اجراى‌سنج و دمام براى خبر کردن مردم براى انجام مراسم سينه‌زنى انجام مى‌گيرد. بوق وظيفه هماهنگى را ميان دو دسته مختلف به‌عهده دارد. شروع نواختن با بوق است و ختم مراسم دمام نيز با بوق انجام مى‌گيرد. محلات مختلف بوشهر در ارتباط با مراسم‌‌سنج و دمام تعصب زيادى دارند و اجازه نمى‌دهند فرد غريبه‌اى در نواختن‌سنج و دمام شرکت کند.

سبالويکى از فرم‌هاى موسيقى محل بوشهراست. اين آواز همراه با دايره و نيز خوانندگانى که دايره‌وار نشسته‌اند اجرامى‌شود. ظاهرا سبالو متاثر از موسيقى افريقا و عرب بوده است. نوع ديگر يزلهاست که همراه با دست زدن انجام مى‌شود و ملودى بيش از متن داراى اهميت مى‌باشد. " شروه " فرم ديگرى از موسيقى بوشهر است که اين نوع هنوز همدر دشتستان، موطن اصلى‌اش وجود دارد. ترانه‌هاى امروزى بوشهر بيشتر از دو شاعر معروف محلى يعنى فايز و مفتون است. از مقام‌هاى سازى موسيقى بوشهر يکى حاجيوني است و ديگرى مولودي. در مولودى نوعى حرکت مخصوص دسته‌جمعى وجود دارد و در روزهاى بخصوصى مثل اعياد مذهبى اجرا مى‌شود. شکي نيز موسيقى مراسم شادى است که بانى انبان يا نى جفتى همراه با دمام و يا دايره اجرا مى‌شود و با دست زدن همراه است.

نوع ديگر از موسيقى بوشهر که بانى انبان و دايره اجرا مى‌شود ، چوبى چهار دستماله است. در اين نوع ، نوازندگان هنگام نواختن با حرکات منظم پا به شکل خاصى دايره‌وار حرکت مى‌کنند و حول يک محور مى‌چرخند. معمولاً چند رقصندهٔ زن در ميان دايره با حرکاتى خاص رقص سنگينى را اجرا مى‌کنند، که فضاى خاصى بوجود مى‌آورد. اين مقام امروز، در ميان کولى‌هاى بوشهر رايج است. بندري از آهنگ‌هاى سازى منطقه بوشهر استکه ريتمى تند دارد و مخصوص رقص است. سازهاى بوشهر عبارتند از : نى‌انبان، نى جفتي،نى تکي، بوق، دمام و سنج.

نتیجه : با بررسی و گوش دادن به این نوع از موسیقی ، خواهیم دید که موسیقی بوشهری هم دارای آهنگ های شاد و هم دارای آهنگ های غمگین و با حزن و اندوه است. به نظر من علت اصلی فراموشی مخاطب از موسیقی نواحی ، عدم شناخت کافی و عدم اجرای آنها توسط خواننده های برتر کشور است. به نظر من اگر بسیاری از خواننده های بخش موسیقی اصیل ما ، لطف کنند و در پایان هر کدام از آثار خود اعم از کنسرت یا آلبوم و ... مدت کوتاهی ( مثلا ۱۰ دقیقه ) را برای موسیقی محلی ، در نظر بگیرند در شناخت بیشتر این موسیقی و زنده نگه داشتن آن خدمت بزرگی به ایرانیان ، خواهند کرد.

آواز : عبدالرحیم کرمی

نی انبان و نی جفتی : احمد علیشرفی

سرپرست گروه : سعید شنبه زاده

		زمان	حجم فايل ( KB )	دانلود
1	حاجیونی ـ تک‌نوازی نی‌انبان	5:53	365
2	شروه‌خوانی ـ آواز تنها	8:34	530
3	مولودی ـ نی‌انبان و دمام	5:40	352
4	بیت‌خوانی ـ آواز و نی‌جفتی	8:06	502
5	چوپی بوشهری ـ نی‌جفتی و دمام	3:14	204
6	شکی ـ نی‌جفتی و دمام	9:58	616
7	شروهٔ تنگستانی ـ آواز تنها	5:26	339
8	بندری ـ نی‌انبان و دمام	5:47	359
9	شروه‌خوانی ـ آواز تنها	4:27	278
10	چوبی چهاردستماله ـ نی‌انبان و دمام	6:06	378
11	ترانهٔ بوشهری	6:09	382

پی نوشت :طبق تماسی که آقای سعید شنبه زاده با بنده داشتند و ایمیلی که برای من ارسال نمودند ، به من یادآوری که کردند که پژوهش این اثر ، از طرف استاد درویشی نیست که به همین خاطر آن را تصحیح کردم و البته لازم به ذکر است که اشتباه از طرف شرکت پخش کننده آلبوم بود که نام استاد درویشی را به عنوان پژوهشگر این اثر آورده است.

*****

حرف دل : اگر می بینید که در نغمه وبلاگ آهنگ هایی با چنین مضامینی قرار داده شده ، بر من خرده ای نیست زیرا که : از کوزه همان برون تراود که در اوست ! به هرحال این روزها ، با مشکلات زیادی مواجه شدم و جریان این دهر فانی ، جهت عکس به خود گرفته است. این که چرا چنین شرایطی به وجود آمده مهم نیست ( گفتنی هم نیست ) اما مهم تر از آن این است که : این نیز بگذرد ! و روی دیگر سکه نیز نشان داده خواهد شد ، اما مهم تر از هر دو مورد قبلی ، چگونه گذشتن و با چه حال و هوایی روزگار را سپری کردن است. هر وقت که ماه رمضان تمام میشود ، همیشه ناراحت می شوم چرا که شاید سال دیگه موفق نشوم آن را ببینم ... مگر کسی از فردای خود خبر داره ؟ حرف آخر :

ای کریمی که از خزانه غیب گبر و ترسا را وظیفه خور داری

دوستان را کجا کنی محروم تو که با دشمن این نظر داری

این مطلب از وبلاگ Hazin به آدزس اینترنتی www.hazin.blogfa.com گرفته شده است .

موسیقی محلی در ایران و موسیقی بوشهری

مطالب مشابه :

آلبوم جدید "شروه بوشهری" با صدای عبدالله مقاتلی مطلق

دانلود دموی آلبوم «آواز دریانوردان خلیج فارس»

آلبوم موسیقی محله خومونی منتشر شد

موسیقی محلی در ایران و موسیقی بوشهری

دانلود دموی آلبوم «مرحمت» به آهنگسازی هوشنگ سامانی(محسن شریفیان : نی جفتی)

دانلود نواهای مرحوم جهانبخش کردی زاده (بخشو)

دوستانی که نمی تونند دمو را دانلود کنند این شما و صفحه اصلی ترانه شرقی.

کنسرت موسیقی محسن شریفیان و گروه لیان در تالار وحدت

دانلود نوحه های استاد حاج مصطفی گراشی