نگاهي به سوانح هواپيمايي ساها

ترا خدا دست از سر اين ابوطياره ها برداريد

چرا از خير اين هواپيماها نمي گذريد ؟ چرا فلاپ هواپيما در آسمان كنده شد ؟ چرا بوئينگ 707 به رودخانه سقوط كرد ؟ بررسي دو سانحه هواپيمايي ساها .

سخني با شما خوبان :

در اين مطلب قصد دارم به سوانح هواپيمايي ساها بپردازم . هدف ام تضعيف هيچ فرد و يا سازمان خاصي نيست . در حقيقت كالبد شكافي سوانح در اين خطوط هواپيمايي است . همچنين لازم مي دانم از خوانندگان محترمي كه به بنده حقير منت گذاشته و از وبلاگ دختري جوان و پرشور ديدن فرمودند تشكر و قدرداني نمايم . ولي انتظار داشتم دوستان عزيزي كه با خواندن مطالب بنده خسته مي شوند با رفتن به وبلاگhttp://selma642002.blogfa.com خستگي از تن بدر آورند .

ساها چگونه شكل گرفت :

تا قبل از سال 1368 پرسنل ارتش و خانواده هاي درجه يك آن ها براي مسافرت هوايي از تهران به بعضي شهر هاي كشور يا در حقيقت به ديگر پايگاه هاي نيروي هوايي با ارائه دفترچه بيمه ارتش يا ساير مدارك شناسايي اين امكان را مي ياقتند كه از هواپيماهاي ارتش استفاده نمايند . براي اين منظور ترمينال هايي در پايگاه هاي هوايي تآسيس شده بود . كه در تهران از طريق فرودگاه دوشان تپه واقع در خيابان سي متري نيروي هوايي اين امر صورت مي گرفت . تا قبل از به خدمت گرفتن هواپيما هاي بوئينگ 707 و جامبو جت هاي 747 در نيروي هوايي اين كار با هواپيماهاي سي -130 يا اف -27 ( فرند شيپ ) انجام مي شد .

در ايامي كه تازه از آمريكا برگشته بودم خوب به خاطر دارم كه صبح ها از پايگاه مهرآباد بلند مي شديم و بعد از نشستن در دوشان تپه كه واقعآ مشكلات فراواني داشت ، بعد از تكميل بار و مسافر ماموريت خود را كه پرواز لجستيك نام داشت انجام مي داديم . صحبت از مشكلات كردم . علاوه بر سختي هاي پروازي كه مجبور بوديم در ميان ساختمان هاي سربه فلك كشيده شهري در فرودگاهي غير استاندارد بشينيم ، به علت نداشتن سيستم روشنايي باند بعد از غروب آفتاب ( سان ست ) ناچارآ به جاي دوشان تپه ، در مهرآباد فرود مي آمديم . كه باعث آوارگي مسافران مي شد . يا برعكس ، ما در مراجعت به همان دليلي كه عرض كردم مجبور به توقف مي شديم ! البته در مواقع اضطراري با گذاشتن چراغ هاي روغني ( گوزنت ) در همان دوشان تپه هم مي نشستيم هم پرواز مي كرديم !!

بخدا هر چه سعي مي كنم به حاشيه نروم نمي شود . وگر نه دلم مي خواست در مورد فرودگاه اوليه ما قلعه مرغي و ويژه گي همين چراغ هاي موشي ! يا درجه بندي مسافران و نوع صندلي هايي كه مي گذاشتد و خاطرات آن ايام بنويسم . بگذريم . تا اين كه مسئولان نيروي هوايي بعد از تحقيقات و مطالعات فراوان تصميم گرفتند براي رفاه پرسنل ارتش و خانواده هاي آن ها يه سرويس مجهز هوايي تآسيس نمايند . اولين كاري كه كردند اومدند يه دست به سر روي هواپيماها كشيدند و ترمينالي مجهز بنا نهادند و تعدادي از بروبچه هاي ترمينال رو كه ما به اون عزيزان ترمينالچي مي گفتيم لباسي متفاوت به تنشون كردند و...

اسم اين تشكيلات رو هم " سرويس ارتباط هوايي ارتش " نهادند كه مخفف آن همين واژه پر محتواي " ساها " است . اولين كاري كه بعد از راه اندازي نمودند ، طبق رويه جاري مملكت بليط هاي مسافرت رو كه قبل از آن 25 تومن بود ، يادم نيست چند برابرش كردند . در صورتي كه هم هواپيماها همون بودند ، هم خلبانانش پرسنل قبلي بودند . فقط رنگ و لعاب تشكيلات فرق كرده بود . بعد از مدتي هم هوس كردند لوگوي ساها رو روي بدنه بوئينگ ها بچسبانند و در نهايت هم با اختصاص دادن چند فروند 707 كه بكلي رنگ آميزي شده بود ( يعني از سبز به آبي ) ، عملآ داراي يك اير لاين شدند ..

به عبارت صحيح تر و طبق اعلام مدير عامل ساها ، اين شركت كه بعد از هواپيمايي ايران اير و آسمان ، سومين شركت هواپيمايي در كشور محسوب مي شود ، با 5 فروند بوئينگ 707 ، 5 فروند بوئينگ 747 ( جامبو جت ) و 4 فروند فوكر 27 از سال 1368 كار خود رو آغاز كرده است . راستي اين رو هم بگم كه بنده بعد از سكته قلبي كه در همين سال كردم و طبق مقررات پزشگي اجازه پروازم سلب شد . افتخار يافتم در اين شركت تازه تآسيس تا زمان بازنشستگي ام فعاليت نمايم . در آن هنگام مسئوليت سازمان دهي و راه اندازي واحد خدمات فرودگاهي به بنده محول شد . باور كنيد براي تآمين نيروي انساني چه خون دل هايي كه نخوردم . هر روز به خاطر آوردن پرسنل به داخل پايگاه با مسئولان حفاظت چه ماجراهايي داشتم كه در فرصت مناسبي به آن خواهم پرداخت .

نگاهي به سوانح ساها :

قبل از هر چيز بايد ياد آور بشوم بروز سوانح و اتفاقات ناگوار پروازي از بدو اختراع هواپيما تا حالا وجود داشته است . اكثر سوانح يا به خاطر اشتباه خلبان است . يا به دليل نقص فني است و يا بخاطر عدم رعايت مقررات و آئين نامه هاي ايمني است . فراموش نكنيم كشور ما ايران به خاطر تحريم هاي اقتصادي و عدم دسترسي سريع به قطعات طبيعتآ دچار مشكلاتي گرديده است . همين چند تا هواپيمايي هم كه سالم پرواز مي كند ، به همت تلاش متخصصان ايراني است . كه الحق خالصانه زحمت مي كشند . به هر حال قصد دارم با پرداختن به دو سانحه هوايي از اين شركت ، به علل آن بپردازم ..

يكي از مناطقي كه هواپيمايي ساها در آن به سرويس دهي مي پردازد ، عسلويه است . چند سال پيش در همين مسير بود كه يك فروند هواپيماي بوئينگ 707 از اين شركت به خلباني كاپيتان كوشكي از تهران با 170 مسافر راهي عسلويه مي شود . همه چيز در طول پرواز به خير خوشي سپري مي شود . با كم كردن ارتفاع و تذكر مهمانداران ، مسافران كمر بند هاي ايمني خود را مي بندند. هواپيما به تدريج و به صورت متعادل ضمن كم نمودن سرعت ، از ارتفاع خود مي كاهد . كاپيتان كوشكي با برج و مسئولان تقرب در تماس است . مسافران ديگه مطمئن شده بودند كه به مقصد رسيده اند ..

در ارتفاع 700 پايي ناگهان صداي خرد شدن شديدي مسافران را به وحشت مي اندازد . آن عده اي كه در سمت چپ هواپيما مقابل بال نشسته بودند ، با چشم خود كنده شدن بخش هايي از بال رو به وضوح مي بينند . خلبان هواپيما كه هنگام پائين آوردن فلاپ ها ( سرعت گير ) متوجه بروز مشگلي در اين سيستم گشته بود ، با تعجب شاهد از كار افتادن سيستم هيدروليك مي شود .... ذكر اين توضيح ضروري است كه وقتي سيستم هيروليك از كار مي افتد ، فرامين كنترل هواپيما عملآ از كار مي افتد . و خلبان هيچ گونه ابزاري براي تنظيم وسيله اش ندارد .

كاپيتان با تجربه هواپيما وقتي متوجه مي شود از نظر تئوريك هواپيما غير متعادل است و شرايط براي فرود ( Safe Landing ) مهيا نيست ، تنها با اتكاء به تجارب پيشين خود و تقلاي بيش از حد ( فشار بيش از اندازه و با قدرت خيلي زياد ) موفق مي شود اين غول آهني رو سالم به زمين فرود آورد . آن طور كه من شنيدم تا ماه ها هواپيما در فرودگاه مذكور زمين گير بوده است . حتمآ مي پرسيد دليل اين مشكل چي بوده است ؟

واقعيت رو بخواهيد اين هواپيما قبلآ در در اختيار ايران اير بوده است . و در كارنامه پروازي اش ، 70000 ساعت پرواز به ثبت رسيده بود . اما هواپيمايي ساها به دليل مطالباتي كه از اين شركت داشت ، اين هواپيما رو تحويل مي گيرد . جالب اين جاست كه اين اولين پرواز براي ساها بوده است . به گفته كارشناسان خستگي قطعات فوق كه حاصل پرواز طولاني بوده و تنش حاصل از فعاليت آن به خاطر كاستن سرعت ، سبب اين حادثه گرديده بود . و در نتيجه كل فلاپ سمت چپ از جا كنده مي شود .

سانحه در فرودگاه مهر آباد :

31 فروردين ماه سال 1384 ساعت 15 :22 دقيقه يك فروند هواپيماي بوئينگ 707 متعلق به خطوط هوايي ساها كه از جزيزه كيش عازم تهران بود با 157 مسافر در هنگام نشستن در باند فرودگاه مهرآباد به علت تركيدن لاستيك جلو و آتش گرفتن قسمت عقب هواپيما و متعاقب آن خارج شدن هواپيما از مسير خزش به ديوار هاي فرودگاه برخورد نموده و بعد از تخريب آن به داخل رودخانه متروكه كن سقوط مي كند . در اين حادثه ناگوار متآسفانه يك نفر كشته ، كودكي بنام آرين مفقود و حدود 20 نفر هم به دليل عمل نكردن در هاي اضطراري و باز نشدن سرسره ها و پريدن از هواپيما زخمي شدند .

آن چه از ظواهر امر بر مي آيد دليل اين حادثه صرفآ تركيدن لاستيك چرخ جلوي هواپيما و در نتيجه آتش گرفتن قسمت عقب هواپيما ، عامل آن معرفي گرديد . تا آن جا كه بنده مي دانم يكي از قطعاتي كه هميشه قبل از پرواز توسط خلبان و مهندس پرواز چك مي شود همين لاستيك هاست . و به محض مشاهده كوچكترين نخ نمايي يا سوراخ و فرسودگي از پرواز با آن خوداري كرده و تا عوض نكردن آن هواپيما به هيچ وجه اجازه پرواز نمي گيرد . حال چه عواملي باعث تركيدن لاستيك جلو گشته است ، موضوع سئوال ما است . و من مطمئن هستم كه لاستيك از نظر ظاهري سالم بوده است .

يك امكان عير معقول وجود دارد كه هواپيما به جاي چرخ هاي عقب ، ابتدا چرخ هاي جلو را به زمين زده است !! كه با توجه به سوابق كاپيتان پرواز اين امر غير ممكن به نظر مي آيد . اگر بر فرض محال چنين بود حتمآ توسط خدمه گزارش مي شد . عامل ديگر مي تواند نامرغوب بودن لاستيك ها باشد . و همان طور كه در پست قبلي اشاره كردم ، ممكن است جزء آن دسته لاستيك هاي فرسوده اي باشد كه نوسازي گرديده و به اصطلاح روكش روي آن كشيده باشند . كه اين امر از نظر راقم اين سطور منطقي مي آيد . عامل بعدي ممكن است وجود اشياي برنده اي مثل تيكه آهن يا امثالهم باشد كه اين امر هم زياد منطقي به نظر نمي رسد . چون توسط ايمني پرواز مرتب باند بررسي مي شود ..

صرف نظر از اين اتفاق ، مسئله اي كه شنيدم و خيلي متعجب شدم ، خارج شدن و ترك هواپيما توسط مهمانداران و خدمه پرواز قبل از نجات مسافران بوده است !! اين حركت به هيچ وجه در هيچ كجاي دنيا فابل قبول نيست . زيرا آن ها طبق قانون موظف هستند تا خروج و نجات آخرين مسافر در هواپيما باقي بمانند . مسئله بعدي باز نشدن لوازم اضطراري همچون سرسره هاي نجات است ! دير آمدن نيروهاي امداد و آتش نشاني هم از ديگر مسايلي بود كه دليلش رو قطع ارتباط خلبان با برج عنوان گرديد .

به هر حال چون از اين موضوع مدت ها گذشته است من پي گير اين مسايل نيستم . احنمالآ مسئولان ساها بارها پاسخ داده اند . اما هدف من از بيان اين مطالب و ياد آوري آن بيشتر در مورد بحث از رده خارج شدن هواپيماهاي 707 است . آيا وقت آن فرا نرسيده است كه فكري به حال جايگزيني اين هواپيما ها بكنند ؟ درسته كه دلايل از رده خارج شدن آن استاندارد هاي صوتي و آلايندگي محيط زيست است و مورد فني ندارد . ولي آيا اين مسايل نمي تواند هشداري براي مسئولان نيروي هوايي باشد . حتمآ خداي ناكرده بايد حادثه دلخراشي اتفاق بيفتد تا به فكر جاي گزيني باشيم ؟ پس براي جان مسافران ارزش قائل شويد .

با تشكر از همكار خوبم مدير سايت آيراسپس تاك ( http://aerospacetalk.ir/forum/index.php ) كه عكس هاي فوق را در اختيارم قرار داد .

با احترام و تشكر :

بهروز مدرسي

ايام به كام

نگاهي به سوانح هواپيمايي ساها

مطالب مشابه :

هواپیمایی ساها

نگاهي به سوانح هواپيمايي ساها

سقوط هواپیمای ساها در فرودگاه مهرآباد تهران

تصاویر هواپیمای 707 ساها

فرود اضطراری بوئینگ 707 در فرودگاه اهواز

فرود اضطراری بوئینگ 707 در فرودگاه اهواز

معرفی ناوگان کامل ایرباس 300 در ایران

هواپیمایی ماهان: ماهان مهماندار می پذیرد !

تلفن های تماس دفاتر مرکزی خطوط هواپیمایی مشهد