"لهجه تهرانی" یا "زبون تهرونی"؟

لهجهی تهرانی یا «زبان تِرونی»؟

«فرهنگ بر و بچههای تِرون» [مرتضی احمدی، نشر هیلا، چاپ اول ۱۳۸۶] کتاب دیگری است که به «کلمات ویژه و اصطلاحات و ضربالمثلهای تهرانی» اختصاص دارد. مرتضی احمدی، مؤلف این «فرهنگ»، برخلاف گردآورنده «لغات زبان مخفی» نه ادعای انجام کاری پژوهشی را دارد، نه مقدمه و پیشگفتاری مفصل و زبانشناسانه بر ان نوشته. با این همه او در یادداشت بسیار کوتاه خود بر این کتاب ۲۶۳ صفحهای به نکاتی اشاره میکند که میتواند ادعاهای اثبات نشده تلقی شود. احمدی مینویسد، دوست دارد بر خلاف نظر زبانشناسان که نحوهی گویش تهرانیها را «لهجه» میدانند، آن را «زبان تهرانی» بخواند. او این کار را به این دلیل میپسندد که به نظرش لهجهی تهرانی «وسعت و گرمی و زیبایی» دارد.

احمدی مدعی است «زبان تهران زبان عشق و دلدادگی، و زبان اپرا و شعر و ترانه ست.» به نظر او این زبان همچنین «زبان لوطیها و داش مشدیهاست.» احمدی معتقد است «شیرینی این زبان به حدی مهمان‌های ناخواندهاش را زیر بلیت خودش کشیده، که تک تک این میهمانها وادار به تقلید و تبعیت شده‌اند.» او پیش بینی میکند «تا صد الی صد و پنجاه سال دیگر زبان تهران جایگزین سایر لهجهها شود.» مؤلف در آخر این یادداشت یک صفحهای، «زبان» دانستن گویش تهرانی را فراموش میکند و از «واژه، اصطلاح و ضربالمثلهایی که با لهجهی تهرانی نوشته شده» سخن میگوید.

لهجهی منحصر به فرد؟

متأسفانه نویسنده در مورد روش کارش توضیح زیادی نمیدهد. او مینویسد «من برای جمعآوری "فرهنگ بر و بچههای ترون" به یاری حافظهام متکی بودم و گپ زدن با بچه محلهای هم سن و سالم و بچهههی اصیل تهران.»

پانزده صفحهی نخست کتاب به «کلمات ویژه» اختصاص دارد که به گفتهی مؤلف «طرز تلفظشان در زبان تهران منحصر به فرد است و در سایر لهجهها به گونهای دیگر تلفظ میشوند.» بسیاری از این واژه‌ها، که حاصل تغییر برخی حروف هستند تقریبا در همه جای ایران شنیده میشوند؛ مانند سابیدن به جای ساییدن یا سمبل به جای سنبل. بعضی دیگر نیز مانند استفاده از شا به جای شاه یا نون به جای نان، بر خلاف ادعای مولف منحصر به تهران نیست و نوعی تحریف یا تبدیل حروف است که به عنوان شیوهی گفتار عامیانه، تقریبا همهجای ایران رواج دارد.

کتابی که با نامش ارتباط ندارد

بخش اعظم «فرهنگ بر و بچههای ترون» (حدود ۲۳۴ صفحه) به «واژهها و تعبیرات» اختصاص دارد که در پایان هر حرف مجموعهای از اصطلاحها و ضربالمثلها را نیز دربرمیگیرد.

در این بخش ترکیبهایی چون «آبدیده» و «آبروداری» همانگونه منحصر به تهرانیها فرض شده که کلمههای رایجی چون سرزنده، سرزنش یا سرک کشیدن. بخشی از این کتاب را میتوان به گونههای مختلف فرهنگ نویسی، از جمله فرهنگ واژهها و ترکیبهای زبان عامیانه نسبت داد. اما آنچه که بتوان از آن به عنوان واژهها و ترکیبهای منحصر به فرد گویش تهرانی یاد کرد شاید مجموعا ده صفحه نیز نشود.

از این گذشته معنا کردن ترکیبهایی چون «قهوه خانه» و «قهوهچی»، «رفته رفته» و «رفت و آمد»، یا «خاطرخواه» و «خاک توسر» همان اندازه در فرهنگ لهجهی تهرانی بیمعناست که در فرهنگ واژههای هر لهجهی دیگر. و در هر صورت کتابی که بیشترین صفحههای آن به توضیح چنین واژههایی اختصاص دارد، مشکل میتواند ادعای نویسنده دربارهی منحصر به فرد بودن «فرهنگ بر و بچههای ترون» را اثبات کند.

"لهجه تهرانی" یا "زبون تهرونی"؟

مطالب مشابه :

دانلودآهنگ های تی ام بکس- TM BAX

TM BAX - Khoshkele Tehroon

"لهجه تهرانی" یا "زبون تهرونی"؟

تکست آهنگ تهرون مال ماست از TM BAX

سال من...

بَعضـی وَقتها ..

دیدم که جانم میرود ...