تاریخچه موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و سیر تحول آن چگونه بوده است - تاریخچه سازمان استاندارد ایران
تاریخچه موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و سیر تحول آن چگونه بوده است؟
استاندارد کردن پدیده جدیدی نیست و در زندگی بشر از دیرباز وجود داشته است. استاندارد نیز مانند بسیاری از پدیده‌های طبیعی، شناخت و برداشتی است که انسان از محیط پیرامون خود دارد. این امر در ابتدا به صورت ناخودآگاه تحقق یافته است. برای مثال پیدایش سیستم شمارش دهی که هم اکنون نیز مورد استفاده است، به گذشته‌ای بسیار دور باز می‌گردد و در واقع الگو گرفته از تعداد انگشتان دو دست انسان است...
تاریخچه سازمان استاندارد ایران
مطابق با بررسی‌ها ی تاریخی انجام شده در ایران، در زمان حکومت داریوش اول پادشاه هخامنشی، وزنه‌های استاندارد شده‌ای بر اساس واحدی به نام کرشه ساخته می‌شد که هر کرشه معادل 3/83 گرم بود.
طبق بررسی‌های انجام شده می‌توان چنین اذعان داشت که استانداردهای عمده در عهد باستان و قرون گذشته و به طور کلی قبل از رنسانس و انقلاب صنعتی که جنبه عمومی داشته و نیاز به آن بیشتر از موارد دیگر احساس شده است، استانداردهای اوزان و مقیاس‌هاست. پس از انقلاب صنعتی با توجه به تحول بنیادی در طرز تفکر اجتماعی و رشد اختراعات و تولیدات صنعتی، استانداردهای صنعتی نیز به وجود آمد که می‌توان به «اصل کاهش انواع» و در کنار «اصل تعویض‌‌پذیری» اشاره کرد.
رشد تکنولوژی و استفاده از ماشین آلات جدید، افزایش تولیدات صنعتی و در نتیجه رقابت در بازارهای داخلی و خارجی را به دنبال داشته است. از این رو در روند تکامل استاندارد کردن، استانداردهای دیگری از قبیل روش‌های بررسی و آزمون، توصیف ویژگی‌ها، اصطلاحات، آیین کار، فنون کنترل کیفیت و سیستم‌های مدیریت کیفیت اهمیت یافته‌اند.
از عمر فرایند استاندارد کردن و استاندارد نویسی در ایران حدود 80 سال می‌گذرد. اولین حرکت مدون در ارتباط با استاندارد و استاندارد نویسی در ایران با تصویب قانون اوزان و مقیاس‌ها در سال 1304 شمسی آغاز شد و در سال 1322 به لحاظ ضرورت تعیین ویژگی‌های کالاها و توجه تولیدکنندگان به اهمیت کالاهای استاندارد شده، تشکیلاتی برای تهیه و تدوین استانداردهای ملی به ویژه نظارت بر کیفیت کالاهای صادراتی و وارداتی به صورت یک اداره در وزارت بازرگانی وقت ایجاد شد. در سال 1339 با تصویب قانون اجازه تاسیس موسسه استاندارد ایران،کار رسمی موسسه مذکور در چارچوب اهداف و مسئولیت‌های تعیین شده در این قانون ادامه یافت و در راستای فعالیت خود در سال 1344 به هنگام تصویب اساسنامه موسسه و با الحاق آزمایشگاههای واقع در شهر صنعتی کرج، عبارت تحقیقات صنعتی نیز به نام موسسه استاندارد ایران افزوده شد.
اولین استانداردهای تهیه شده به موضوع ویژگی و درجه‌بندی کردن کالاهای صادراتی پرداخته و به صورت آزمایشی تدوین شد. هدف از تدوین استاندارد آزمایشی در واقع اجرای آزمایشی این استانداردها از طرف تهیه‌کنندگان و صادرکنندگان و مشخص شدن نقایص و معایب آن بود.
تا سال 1343 تهیه و تدوین استانداردها به طور آزمایشی صورت می‌گرفت و تا این سال حدود 17 استاندارد به صورت آزمایشی تهیه شده بود که عموماً مربوط به کالاهای سنتی و به منظور کمک به بهبود صادرات بود. روش کار موسسه در این سال تغییر کرد و تصمیم گرفته شد تا در تمامی زمینه‌ها، استانداردهای لازم تدوین شود و همچنین تهیه استانداردها نیز از حالت آزمایشی به حالت قطعی تغییر کرد.
گفتنی است در سال 1345 برای نخستین بار علامت استاندارد ایران بر روی کالاهای ایرانی مشاهده شد. در این سال دو شرکت ایرانی سازنده کاشی و بیسکویت، موفق به دریافت پروانه استفاده از علامت استاندارد برای محصولات خود شدند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ضرورت‌های دگرگونی در ساختار اقتصادی کشور، توجه بیشتر به امر کیفیت و تدوین استانداردهای ملی، ضرورت انجام تحقیقات و آزمایش درباره کیفیت کالاهای تولیدی و نیز تجمع مقررات پراکنده، منجر به تصویب قانون اصلاح قوانین و مقررات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در بهمن ماه سال 1371 توسط مجلس شورای اسلامی شد. همچنین در خرداد ماه سال 1376 مجدداً اصلاحاتی در قانون موسسه استاندارد اعمال شد.
برای ترویج کاربرد استانداردها می‌توان به نقش موسسه‌های ملی استاندارد از طریق ایجاد تقاضا برای استانداردهای کالاهایی به کمک تبلیغ و تشویق، اجرای طرح‌های تایید محصول، نقش تعلیمی معلمان در مدارس، نقش دولت‌ها با توجه به اثر حمایتی آنها در کاربرد استانداردها، نقش شرکت‌ها از نقطه نظر استانداردسازی در آنها و کاربرد استانداردها در زمینه‌های ویژه و بالاخره نقش اتحادیه‌های تجاری و صنعتی و اتحادیه‌های حرفه‌ای مهندسان استاندارد اشاره کرد.
روشن است که به منظور اجرایی شدن هر چه بهتر استانداردهای تدوین شده توسط موسسه استاندارد در کشور ما نیز لزوم توجه به عوامل فوق و تلفیق بین آنها بسیار مهم و ضروری است، زیرا به طور کلی هدف نهایی آن است که استانداردهایی که موسسات ملی استاندارد تهیه کرده‌اند به طور کامل و وسیع مورد استفاده قرار گرفته و فرهنگ استاندارد جای خود را در جامعه باز کند.
ویرایش وتلخیص:برگزیده ها
,