خون چگونه منعقد می شود؟ - منعقد کننده خون انسان

خون چگونه منعقد می شود؟

خون ما مخلوط پیچیده ای از قطعات جامد شناور درون مایع است. قطعات جامد آن همان گلبول های قرمز، سفید و پلاکت ها هستند. بخش مایع خون هم پلاسما نام دارد که بی رنگ است و عمده آن از آب تشکیل شده که البته پروتئین های مهمی چون پروتئین های مسئول انعقاد، غذا و املاح معدنی و البته گازهای دفعی به وسیله آن حمل می شوند.

منعقد کننده خون انسان

وقتی یک رگ خون ی در اثر آسیب وارده به پوست پاره می شود، یک دسته فعل و انفعلات پشت سر هم رخ می دهند تا خون ریزی را متوقف کنند. به همه این عواملی که دسته جمعی هدف مشترکی را دنبال می کنند و آن هدف، تشکیل لخته خون یا انعقاد خون است، فاکتورهای(عوامل) انعقادی می گوییم.

بیشتر عوامل انعقادی در کبد ساخته می شوند. برای مثال، پروتئینی در پلاسمای خون وجود دارد که مدام به وسیله سلول های کبدی ساخته می شود. این پروتئین موجب می شود مولکول هایی موسوم به "فیبرینوژن" که در پلاسما هستند، تکثیر پیدا کنند و به هم متصل شوند و رشته ای را به نام "فیبرین" بسازند. این رشته های فیبرین گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها را در محل خون ریزی به دام می اندازند و در عرض چند دقیقه، توده ای نرم و ژله مانند به نام "لخته ی خون " به وجود می آید که محل پارگی رگ را پرُ می کند.
وقتی پوست مان آسیب می بیند و رگ خون ی پاره می شود، باکتری ها در محل پارگی رگ، تجمع کرده و سعی می کنند از محل نشت خون وارد بدن شوند. برای همین گلبول های سفید خون از جدار رگ خارج شده و به باکتری های مهاجم حمله می کنند.

شاید این سئوال در ذهن تان شکل بگیرد که «اگر آن پروتئین مسئول انعقاد خون ، همواره در پلاسمای خون است، پس چرا خون همواره در گردش طبیعی است و منعقد نمی شود؟» درست است. اما هم پلاکت ها و هم پروتئین پلاسما به صورت غیر فعال در خون ما قرار دارند و عامل محرکی لازم است تا آنها را فعال کند.

آن عامل محرک، آسیب به دیواره عروق(پارگی رگ) است، که یک پیغام از سوی بافت آسیب دیده به عوامل انعقادی می رساند تا روند انعقاد را شروع کنند. گاهی نیز آسیبی داخلی مانند آسیب به خود پلاکت ها و تخریب آنها موجب می شود ماده ای را از خود آزاد کنند که به فاکتورهای انعقاد خون ، پیام شروع بدهد. اگر یکی از فاکتورهای انعقادی آن روز غایب باشد یا کارش را درست انجام ندهد، انعقاد خون به مشکل بر می خورد و خون زیادی از دست می دهیم.

بیماران هموفیلی یکی از فاکتورهای انعقاد خون را ندارند و برای همین دچار مشکل می شوند. از این گذشته چون عوامل انعقاد خون در کبد ساخته می شوند، اگر کبد، بیمار باشد مانند هپاتیت یا سیروز کبدی، روند انعقاد خون مختل می شود. حتی کاهش ذخیره ویتامینی در کبد مانند کمبود ویتامین K ، می تواند به کاهش تولید عوامل انعقادی در کبد بیانجامد.

دکتر سیدرضا صفایی متخصص خون و انکولوژی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
منبع: آفتاب

,