باید مانند خود سینما بی‌رحم بود / گفت‌وگو با بهنوش صادقی کارگردان فیلم "خانه دیگری"
به گزارش هنرآنلاین؛بهنوش صادقی کارگردان جوانی است که امسال با فیلم" خانه دیگری" در بخش چشم‌انداز جشنواره فیلم فجر حضور یافت. این فیلم به قلم مهنوش صادقی مضمونی اجتماعی دارد و روایتگر داستان پدری به نام حبیب اله است که در سال‌های آخر عمر تصمیم گرفته به خانه آبا و اجدادی‌اش برگردد. او خانواده اکرم، از اقوام دورش را برای پرستاری و مراقبت از خود به این خانه دعوت کرده تا با او زندگی کنند. در این میان، خوشی‌ها و ناخوشی‌های این خانواده زندگی حبیب ا… و دختر و دامادش را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. گوهر خیراندیش، لیلا زارع، پژمان بازغی، مهنوش صادقی، علیرضا جعفری، روشنک گرامی، متین ستوده، رابعه مدنی، پیمان یونسی، امیرجمشید صادقی و با هنرمندی ناصر هاشمی در این فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند.
صادقی در گفت‌وگو با خبرنگار هنرآنلاین درباره بازخوردها و تغییرات احتمالی که قرار است در فیلم برای اکران عمومی ایجاد شود، گفت: با توجه به بازخوردهایی که در جشنواره دیدم احتمالاً زمان فیلم را کمی کوتاه کنم و تغییراتی ایجاد کنم، اما هنوز دراین‌باره اقدامی نکرده‌ام.
وی درباره زمان اکران فیلم نیز بیان کرد: درباره زمان اکران فیلم هم با توجه به این بازار شلوغ اکران نمی‌دانم چه اتفاقی خواهد افتاد، این بخش بیشتر مربوط به تهیه‌کننده و پخش‌کننده فیلم می‌شود.
صادقی در ادامه درباره تأثیر و تجربه حضور در جشنواره فیلم فجر اظهار کرد: تجربه جدیدی بود، من فیلمم را با دو قشر از جامعه دیدم یکی مردم و دیگری منتقدین و اهالی رسانه، اتفاقی که در اکران‌های مردمی افتاد برایم مهم‌تر بود، مردم با فیلم ارتباط برقرار کردند، حس همذات‌پنداری و درک شخصیت‌ها و آشنایی مردم با لحظات فیلم برای من مهم بود که این اتفاق افتاد و این برای من در اولین تجربه فیلمسازی یعنی موفقیت.
این هنرمند درباره چگونگی شکل‌گیری ایده اصلی فیلمنامه گفت: قصه مربوط به سال 90 است و جرقه آن نیز در مراسم ترحیم پدرم به ذهن مهنوش، خواهرم رسید و از آنجایی که دغدغه‌های ما مشترک است، من هم استقبال کردم و نوشتن فیلمنامه توسط مهنوش شروع شد ولی وقتی فیلمنامه کامل شد خیلی طول کشید تا به ساختش برسیم . خیلی جاها صحبت کردم، اما موفق به جذب سرمایه نشدم، فقط نتیجه این صحِبت‌ها این بود که تکه‌تکه‌هایی از قصه‌مان را در کارهایی دیگر دیدیم که باعث شد مهنوش قصه را تغییر دهد و تلاش کردیم از آن ماجراها دور شویم.
وی ادامه داد: در نهایت اواخر سال 93 با آقای مکی سرمایه‌گذار کار آشنا شدم و به واسطه او با آقای اکبری تهیه‌کننده و در تابستان سال ٩٤ پیش‌تولید فیلم را شروع کردیم ، البته به دلیل اینکه سرمایه محدودی داشتیم با سختی‌هایی مواجه بودیم اما در نهایت توانستیم طی 22 جلسه فیلمبرداری فیلمی بسازیم که دیده شد و مورد توجه قرار گرفت.
صادقی درباره سرخوشی بیش از اندازه برخی کاراکترهای این فیلم و گل‌درشت بودن این بازی‌ها اظهار کرد: من این‌گونه نمی‌بینم. این آدم‌ها در جامعه مابه‌ازای بیرونی دارند و من از نزدیک آن‌ها را دیده‌ام . نباید فکر کنیم آدم‌هایی که مشکل دارند و در مضیقه مالی هستند حتماً باید زندگی تلخی داشته باشند، از طرفی اگر با دقت فیلم رو دیده باشید متوجه می‌شوید شخصیت دایی حبیب به همین خاطر می‌خواهد با آن‌ها زندگی کند چون با همه مشکلاتشان حالشان خوب است و برای دایی حبیب لحظات خوشی را می‌سازند و به طور خیلی غیرمستقیم حتی بابتش پول هم می‌گیرند . اتفاقاً نقدهایی خواندم که عنوان شده بود این لحظاتِ فیلم من تقلیدی است از صحنه‌ای از فیلم "ابد و یک روز" است در حالی که فیلم ما زودتر از "ابد و یک روز" ساخته شد و فیلمبرداری من تمام شده بود که آن‌ها فیلمبرداری کارشان را شروع کردند. بنابراین من تقلیدی نکردم و به نظرم بسیار احمقانه است که از یک فیلم موفق که سال گذشته دیده شده است، تقلید کنم. این دوستان منتقد بهتر است کمی تفکر داشته باشند و یا حداقل تحقیق کنند. فیلم من محصول سال 94 است و حتی در جشنواره سال گذشته نیز پذیرفته شد و همه از سرگذشت این فیلم مطلع هستند.
صادقی در ادامه به موضوعات و حواشی پیرامون جشنواره و همچنین نقدهایی که ارائه می‌شود، اشاره کرد و گفت: متأسفانه در حوزه نقد چه درباره فیلم خودم و چه در مورد سایر فیلم‌های جشنواره، فضای تلخی به وجود آمده است و من به عنوان کسی که در شروع راه هستم و منتظر شنیدن نظرات و پیشنهاد‌های سازنده از سوی منتقدین تا برای کارهای آینده‌ام از آن‌ها استفاده کنم با یک فضای تلخ و تاریکی روبه‌رو شدم که فکر می‌کنم شاهد کاشته شدن بذر بدی در سینما هستیم. نقد بخش مهمی از سینماست که بسیار می‌تواند در کیفیت و رشد سینما تأثیرگذار باشد، ولی متأسفانه این روزها برخی از منتقدین ما روبروی فیلمسازها ایستاده‌اند و این باعث می‌شود تا دیگر نقد برای سینماگران مهم نباشد.
وی ادامه داد: منتقد چراغ راه سینماگر است. ولی متأسفانه نقدهای امروز فاقد سازندگی هستند و بیش از هر چیز در آن‌ها بغض و کینه دیده می‌شود و الفاظ توهین‌آمیز که از یک انسان فرهیخته دور از انتظار است ، این‌ها زنگ خطر است . در طی سالیان منتقدین باعث بسیاری از تغییرات رو به رشد در سینما شدند، منتقدان با نگاه درست و روشن و سازنده می‌توانند فضای سینما را تغییر دهند و باعث رشد سینماگران جوان شوند. ولی امروز در جامعه سینمایی ما منتقد در حال منفور شدن است و این اصلاً خوب نیست. روی صحبت من همه منتقدان نیستند، بلکه برخی از منتقدان هستند که به جای همراهی با سینماگران دائماً در حال کوبیدن سینما و سینماگر هستند. این شیوه نقد باعث می‌شود تا متأسفانه دیگر برای فیلمساز نظر منتقد اهمیتی نداشته باشد. این در حالی است که زمانی سینماگران منتظر شنیدن نقدهای منتقدین بودند تا از آن بهره ببرند.
این کارگردان افزود: من در طی مدت جشنواره بهترین نقد از فیلمم را از یک کارگردان پیشکسوت شنیدم تا یک منتقد . منتقدین جوان فکر نکنند که تخریب و کوبیدن یک اثر یعنی نقد؛ نقد صرفاً نه تعریف است و نه کوبیدن، من تشنه شنیدن یک نقد خوب هستم، چرا که به من راهکار نشان می‌دهد. از کوبیدن یک اثر چیزی به من کارگردان افزوده نمی‌شود و بیشتر تحریکم می‌کند برای اینکه دیگر به نقد توجهی نداشته باشم. من کمی از این فضای به وجود آمده در سینما ترسیدم چرا که این ترکش‌ها نه تنها باعث رشد سینما نمی‌شود بلکه به جای پیشرفت پس رفت می‌کنیم.
صادقی بیان کرد: امیدوارم تلنگری به نسل جدید منتقدین زده شود و کاری کنند که کارگردان‌ها نقد آن‌ها را بشنوند، آن هم میسر نمی‌شود جز با نقد سازنده و بی‌غرض. امیدوارم این قشر فرهیخته اهمیت حرفه‌شان را درک کنند و به فضای کارشان احترام بیشتری بگذارند و حرفه‌ای‌تر به این موضوع بپردازند .
وی در ادامه درباره انتخاب بازیگران و همچنین حضور گوهر خیراندیش نیز گفت: تقریباً اکثر بازیگران، همان بازیگرانی بودند که در اولویت اول قرار داشتند. مثلاً خانم خیراندیش را از شروع نگارش فیلمنامه در نظر داشتیم که خوشبختانه این همکاری شکل گرفت.
این کارگردان درباره سختی‌های ساخت فیلم در سینمای ایران عنوان کرد: ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که هیچ‌وقت نمی‌توانیم منتظر شرایط صد در صد ایده‌آل باشیم، چون به ندرت این اتفاق میفتد و ممکن است همان فرصت نصفه‌نیمه را هم از دست بدهیم، پس من ترجیح دادم با شرایط موجود فیلمم را بسازم تا اینکه صبر کنم همه چیز بر وفق مرادم باشد. در نتیجه بدون حمایت دولتی و به‌طور کاملاً مستقل و شخصی و زمان و بودجه‌ای محدود فیلم را ساختم و این برای کارگردان فیلم اولی که برای ساخت فیلم اولش کلی فکر و ایده دارد کار آسانی نیست. چون مجبور می‌شود از خیلی از آن ایده‌آل‌هایش چشم‌پوشی کند. به فیلمسازی به عنوان شغل نگاه نمی‌کنم که با گذر زمان برایم از اهمیتش کاسته شود و صرفاً تبدیل به منبع درآمد شود ، رابطه من با حرفه‌ام عاشقانه است، من عاشقش هستم در نتیجه برایم در اولویت است و همیشه اهمیت و جذابیتش را با خود به همراه خواهد داشت. در ضمن یک فیلم خوب فقط به کارگردان مربوط نمی‌شود، فیلمسازی یک کار گروهی است و همه چیز به کارگردان برنمی‌گردد.
درست است که مدیریت هنری یک پروژه با کارگردان است و همه چیز از فیلتر ذهن او می‌گذرد، اما یادمان نرود که یک گروه حرفه‌ای و درست باید همراه و در کنار کارگردان باشند تا آن ذهنیت به عینیت تبدیل شود و خروجی درستی داشته باشد، در ضمن سینما یک صنعت است و به جز آدم‌ها شرایط نیز روی کار همه تأثیرگذار است. به نظرم کارگردان‌ها خیلی تنها هستند و همه وقتی فیلم را می‌بینند از کارگردان پاسخ می‌خواهند ولی موقع ساخت فیلم، فقط او تصمیم‌گیرنده نیست و شرایط هم در کیفیت فیلم تأثیرگذار است. تجربه‌ای که از ساخت "خانه دیگری" گرفتم این بود که یاد گرفتم در سینما اصلاً نباید از هیچ چیزی گذشت و باید مانند خود سینما بی‌رحم بود و فقط به کیفیت فیلم فکر کرد.
کارگردان "خانه دیگری" درباره جشنواره و حواشی آن نیز بیان کرد: من موفق نشدم همه فیلم‌ها را ببینم ولی در میان فیلم‌هایی که دیدم به نظرم فیلم "رگ خواب" آقای حمید نعمت‌الله با فاصله زیادی از بقیه کارها بسیار بهتر بود و برایم عجیب بود که در بخش‌های مهمی کاندید نشد. جشنواره امسال نیز مانند جشنواره‌های گذشته هم کم‌وکاستی‌هایی داشت و هم نقاط مثبت، اتفاقات خوب و بد در کنار هم قرار داشتند. اما حاشیه‌های امسال بیش از سال‌های گذشته بود ، نکته جالب اینجا بود که همکارانی که واقعاً محق جایزه و کاندیدا شدن بودند و اسمشان در لیست نبود هیچ اعتراضی به داوری نکردند، ترجیح دادند سکوت کنند و داوری داوران را به ناظران این رویداد بسپرند ولی دوستانی که واقعاً فیلمشان محق کاندید شدن نبود اعتراضاتی به داوری کردند که به جا و درست نبود. به هر حال فیلم‌ها اکران می‌شوند و دوباره موقع اکران داوری خواهند شد، به نظرم این همه هیاهو زیاد بود.
صادقی در خاتمه اظهار کرد: اینکه امسال فیلمسازان جوان در کنار فیلمسازان پیشکسوت قرار گرفتند به نظرم اتفاق خوبی بود، چرا که در وهله اول به کارگردان انگیزه می‌دهد تا فیلمش را با سخت‌گیری و وسواس بیشتری بسازد و از سوی دیگر باعث می‌شود تا ایجاد انگیزه‌ای شود برای عواملی که قرار است با یک کارگردان جوان کار کنند. کارگردان فیلم اولی است ، اما عواملی که او را در تولید یک اثر همراهی می‌کنند قطعاً فیلم اولی نیستند و برایشان این رقابت و این حضور جدی‌تر می‌شود.
این بانوی کارگردان درباره فعالیت‌های اخیر خود نیز گفت: روی فیلمنامه جدیدی مشغول کار هستم که مهنوش صادقی در حال نگارش آن است و پس از اتمام فیلمنامه به دنبال تهیه‌کننده خواهم بود.