گزارشي از امربه معروف داوطلبانه در خيابان ها
اينجا ميدان انقلاب؛ یکی از شلوغ‌ترین خیابان‌های تهران. جايي كه آن‌قدر جمعيت در آن زياد است كه گاهي تصور مي‌شود همه از سر‌و كول هم بالا مي‌روند تا به مقصدشان برسند. همين چند وقت پيش بود كه خبرهايي از اين خيابان رسيد با اين مضمون كه «گروه‌هايي از افراد، به صورت سازماندهي شده، اقدام به امر به معروف و نهي از منكر مي‌كنند.»
كساني كه معلوم نيست با وابستگي به كدام سازمان يا نهاد به صورت كاملا ارگانيزه، اقدام به چنين كاري مي‌كنند. اين اتفاق در حالي است كه جنجالي‌ترين لايحه سال‌هاي اخير با عنوان طرح «حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر» با 14 اشكال، از طرف شوراي نگهبان رد شد و فعلا طرحي است در ميان زمين و هوا اما گروه‌هاي امر به معروفي همچنان مشغول فعاليت هستند. سوال اينجاست كه با توجه به نزديك شدن به فصل تابستان و گرماي هوا، چه اقداماتي قرار است براي طرح‌هايي مثل گشت‌ارشاد يا همين طرح امر به معروف و نهي از منكر انجام شود؟ آيا قرار است دوباره مشكلات سال گذشته تكرار شود كه هم ناهيان از منكر دچار مشكل شوند و هم مردم تصور كنند آزادي‌شان صلب شده است.
«خانم لطفا موهاتو بكن تو. خيلي بيرونه. زشته» «به تو چه ربطي داره. همين‌كه تو موهاتو مي‌پوشوني بسه!» اگر تا هفته گذشته ميدان انقلاب را به سمت اميرآباد پياده گز كرده باشيد، شايد كم‌وبيش شاهد اين ديالوگ‌ها يا حتي بدتر از آنهم بوده‌ايد. خانم‌هايي با چادرهاي مشكي كه معلوم نيست به كدام گروه و دسته وابسته‌اند، با تذكر لساني امر به معروف و نهي از منكر مي‌كنند. افرادي كه اگر ساعت‌ها هم تماشايشان كنيد و وارد بحث با آنها شويد، مدعي‌اند كه ربطي به گشت ارشاد ندارند. اما آن‌طرف‌تر، ون‌هاي گشت ارشاد هم حضور دارند.
همان ون‌هاي معروف كه از سال 84 به خيابان‌ها راه پيدا كردند و هنوز كه هنوز است پديده خيابان‌ها به شمار مي‌روند. حتي فيلم جنجالي محمدحسين فرحبخش با نام «گشت ارشاد» هم الهام گرفته از فضاي موجود در ميان همين افراد بود. اما چيزي كه اين روزها شايد پديده شده باشد همين حضور افرادي با فواصلي يكسان است كه تذكر لساني مي‌دهند و دست به كار ديگري نمي‌زنند. برخوردشان بهتر از گشت‌ارشاد است و حتي شايد بشود گفت مردم راحت‌تر از آن استقبال مي‌كنند. اما خاطره ناخوش حضور گشت ارشاد در خيابان‌ها هنوز در ذهن بسياري از مردم تردد مي‌كند براي همين است كه شاهد واكنش‌هاي گاهي ناخوشايندي از طرف مردم هستيم.
حضور اين افراد با ظاهر آرام و به دور از هرخشونتي گرچه چندان به چشم نمي‌آيد اما اين صحنه ها نشان مي‌دهد كه با فرارسيدن فصل گرما حضور گشت ارشاد در خيابان‌ها افزايش خواهد يافت كساني كه تير تذكرات‌شان به سمت زنان نشانه رفته است. اما بياييد يادي هم بكنيم از صحبت‌هاي اخير رئيس جمهور كه روز 23 فروردين در همایش بزرگداشت بانوی انقلاب گفت: «مرد و زن در کنار هم در مسائل اجتماعی، امر به معروف و نهی از منکر هستند. هرچند متأسفانه در جامعه امروز نهی از منکر را فقط و فقط در بعضی از خیابان‌ها آورده‌اند آن هم علیه زنان و بس. امروز بزرگ‌ترین منکر ما بیکاری در جامعه و بزرگ‌ترین معروف توسعه کشور است. امروز بزرگ‌ترین منکر کم‌آبی و بی‌آبی است. چطور شد مقام این منکر و معروف این‌قدر پایین آمد؟ چه کسی منکر و معروف را به چند فرع اسلامی تنزل داد؟»
بازهم مسئله‌اي به نام امر به معروف
سوال اينجاست كه اين روزها چه بايد كرد؟ چه بايد كرد كه نه اسلام به خطر افتد و نه مسلمين. فرج‌ا... عارفي عضو كميسيون اجتماعي، معتقد است امر به معروف و نهي از منكر وظيفه‌اي عمومي است كه بايد انجام شود.
حالا اينكه به صورت سازماندهي‌شده انجام شود يا فردي، فرق چنداني ندارد. او در اين‌باره به «قانون» مي‌گويد: «اينكه به صورت سازماندهي‌شده انجام مي‌شود به اين معنا نيست كه هر كسي بخواهد دست به اقدام بزند و تنشي به وجود آورد و براي همين بعضي‌ها نهي از منكر را قبول نمي‌كنند. كساني كه اين كار را انجام مي دهند بايد بدانند كه امر به معروف و نهي از منكر هم قوانيني دارد. اين‌طور نيست كه هركسي از هرجا رسيد بيايد و تذكر بدهد.» به گفته عارفي علاوه بر گشت ارشاد، نيروي انتظامي هم دست به ارشاد و امر به معروف مي‌زند اما بايد منتظر ماند تا قانوني كه در اين زمينه وجود دارد، نهايي شود: «شوراي نگهبان نظراتي دارد كه بايد اعمال شود و بعد از آن دست به كار زد.»
مردم به صورت خودجوش امر به معروف مي‌كنند
محمد باقري، عضو كميسيون اجتماعي هم مي‌گويد قانون امر به معروف و نهي از منكر اگر وجود خارجي هم نداشت بازهم مردم باتوجه به وظيفه ديني‌شان، هرگز دست از امر به معروف و نهي از منكر برنمي‌داشتند. او در اين‌باره به«قانون» مي‌گويد: «اصلا با اين قانون، شاهكار خاصي هم رخ نداد و حمايت‌هاي خاصي هم قرار نيست اتفاق بيفتد. قانون امر به معروف تنها مشكلات ناهيان از منكر را حل مي‌كند.» به گفته باقري آن چيزي كه باعنوان لايحه در مجلس مطرح شد مشكلي از امر به معروف حل نخواهد كرد و هيچ تاثير فرهنگسازي نخواهد داشت: «البته الان هم كه اين اتفاق مي افتد تنها بايد تذكر لساني صورت گيرد نه برخورد فيزيكي. مردم يا قبول مي‌كنند يا نمي كنند. نبايد برخورد فيزيكي‌اي صورت گيرد.»
به مسلمان چیزی را باید گفت که نمی‌داند
دکتر مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران و استاد دانشگاه نيز درباره امر به معروف كردن و تاثيري كه دارد و نحوه برخوردي كه بايد بشود به «قانون» مي‌گويد: «کسی که امر به معروف می‌کند باید سرشناس باشد، کسی باشد که همه او را بشناسند، حرفش را قبول داشته باشند که اگر حرفی می‌زند برداشت غلطی از آن صورت نگیرد. اگر رساله ها را بخوانیم متوجه می‌شویم که امر به معروف به معنای زور گفتن نیست.
می‌گویند اگر پدری می‌خواهد به دخترش حرفی بزند که ممکن است دختر آن را نپذیرد یا برداشت اشتباه کند بهتر است مادرش آن را بگوید چون ارتباط بهتری با دختر دارد و راحت‌تر می‌تواند حرف‌هایش را بزند. هر کسی نمی‌تواند امر به معروف کند. مخصوصا اگر فردی که مورد امر به معروف قرار می‌گيرد برداشت غلط کرده و آن را فضولی تلقی کند، امر به معروف در اینجا اشتباه است.» اقليما معتقد است در کشوری که اسلام حکومت می‌کند یعنی آزادی بیشتر از هرجای دنیاست: «اسلام می‌گوید نباید در زندگی کسی تفحص کرد.
امر به معروف کردن، کسی را می‌خواهد که خودش بسیار پاک و سالم باشد. زمانی که امام در فرانسه به سر می‌برد، مردم در ایران داشتند سینماها را آتش می‌زدند. یک‌بار در جمعی با امام بودیم که چهار نفر دیگر هم حضور داشتند از امام خواستم به مردم فتوا دهد که سینماها را آتش نزنند چون بیت المال است. امام فرمودند مردم می‌دانند که سینماها جزو بیت المال است و نیازی نیست ما به آنها بگوییم. به مسلمان چیزی را باید گفت که نمی‌داند؛ مثلا اگر کسی مسلمان است و می‌داند باید حجابش را رعایت کند و نمازش را بخواند ولی این کارها را نمی‌کند دیگر نیازی نیست ما چیزی به او بگوییم.»
اخبار اجتماعی - قانون