نوجوانی، قربانی آسیب‌های اجتماعی/ گزارش‌ها از کاهش سن ابتلا به ایدز و اعتیاد خبر می‌دهند
خیلی از شماها، آن شب‌هایی را که پای تلویزیون می‌نشستیم و سریال «آینه عبرت» را می‌دیدیم، یادتان هست. قرار بود از سرنوشت مردان پیر و جوانی که معتاد می‌شدند و بلای خانمان‌سوز، زندگی‌شان را از هم می‌پاشید، عبرت بگیریم. آخرسر هم تمام آدم بد‌ها دستگیر می‌شدند تا به جزای عملشان برسند.
اما سال‌ها از آن شب‌هاي خانوادگي گذشته و اين روز‌ها خبري تلخ همه را نگران کرده؛ کاهش سن اعتياد در ايران. قبلا هم درباره اين موضوع بلواهاي زيادي به راه انداخته شده بود، وقتي که چند نفر از مسئولان اعلام کردند سن شروع به مصرف موادمخدر به 13 سال رسيده است. حالا هم با آمارهاي جديدي که مشاور دبيرکل ستاد مبارزه با موادمخدر ديروز داد، باز‌هم زنگ خطر پايين‌آمدن سن مصرف موادمخدر به صدا در آمده است. حميد صرامي گفت: «تحقيقات ما نشان مي‌دهد، 58 درصد از معتادان، زير 34 سال سن دارند و نشانه‌روي سيستم هوشمند اعتياد به سمت‌وسوي نوجوانان و جوانان کشور براي ايجاد قتل‌عام بين آنهاست.»
او ادامه داد: «شواهد در روند فعاليت‌هاي کشور نشان مي‌دهد که مداخلات به هر ميزان در سنين کودکي و نوجواني صورت گيرد، شرايط براي عدم‌مصرف موادمخدر بهتر خواهد بود و تحقيقات ما نشان مي‌دهد همچنان مصرف ماده مخدر ترياک، هروئين، شيشه و ماري‌جوانا به‌ترتيب رتبه‌هايي را به خود اختصاص مي‌دهند.» صرامی مداخله در اين روند از سوي نهادهايي مانند مدرسه و خانواده را ضروري دانست و گفت: «قطعا مداخلاتي که از سوي مدارس براي ايمن‌سازي و توانمندسازي دانش‌آموزان صورت مي‌گيرد، يک مداخله بي‌بديل است. قطعا اگر بتوانيم جلوي الگوی مصرف را بگيريم و جوانان و نوجوانان به چرخه اعتياد، حتي براي مصارف تفريحي وارد نشوند، باید گام‌هاي جدي‌تري برداشته شود.»
3.5 سال کاهش در يک سال
چند روز پيش هم روزبه کردوني، مديرکل دفتر آسيب‌هاي اجتماعي وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي آماري درباره سن مصرف موادمخدر توضیح داد. او گفت: «درحال‌حاضر، ميانگين سن معتادان به حدود ۲۰ سال رسيده، يعني از حدود 23,5 در سال‌هاي گذشته به ۲۰ سال کاهش يافته است. در گزارش جمع‌آوري‌شده، وجود‌نداشتن سياست‌گذاري مشخص در حوزه حمايتي و آسيب‌هاي اجتماعي، نداشتن متولي مشخص در حوزه آسيب‌هاي اجتماعي، رويکرد صرف سياسي، امنيتي، قضايي و انتظامي به مسائل در حوزه آسيب‌ها و جدي گرفته‌نشدن امور اجتماعي، به‌ويژه آسيب‌ها، عدم‌ارزيابي مستمر طرح‌ها و برنامه‌هاي اجتماعي، توجه به آسيب‌ديدگان به جاي توجه به آسيب‌ها، ايجاد‌نکردن هماهنگي کامل بين سازمان‌هاي ارائه‌کننده خدمات درزمينه حمايتي و آسيب، فقدان برنامه‌اي جامع در زمينه آسيب‌هاي اجتماعي کشور، عدم توجه کافي به برنامه‌هاي اجتماع‌محور منطقه‌اي و محلي و ... ازجمله موارد و مشکلاتي است که درباره بحث آسيب‌ها در کشور با آنها مواجه هستيم.»
کردوني ادامه داد: «به منظور مديريت صحيح و برنامه‌ريزي براي مبارزه و کنترل موادمخدر در کشور، داشتن آمارهاي درست و واقع‌بينانه، شرط اصلي بوده اما متأسفانه اين چالش در کشور در سال‌هاي گذشته وجود داشته و تاکنون نيز رفع نشده است و براساس اطلاعات به دست آمده از سال‌های ۸۳ تا ۹۰، ارقام متفاوتي براي مصرف‌کنندگان منظم موادمخدر عنوان شده که هرکدام با ديگري تفاوت دارد و فقر اطلاعات در اين حوزه به يک معضل جدي و مقدم بر اعتياد تبديل شده است.»
دانش‌آموزان معتاد پشت پرده کتمان
وقتي چند سال پيش، مشاور وقت دبيرکل ستاد مبارزه با موادمخدر اعلام کرد که ۳۰ هزار دانش‌آموز معتاد داريم، بايد مي‌دانستيم که اين عدد و رقم مي‌تواند معادلات جديدي را در آينده نزديک رقم بزند؛ البته در همان زمان صداي آموزش‌و‌پرورشي‌ها درآمد که اين آمار مستند نيست و هيچ مدرکي براي اثبات آن وجود ندارد. نمايندگان مجلس و مسئولان مرتبط با حوزه کنترل موادمخدر اصرار داشتند که وضعيت اعتياد در مدارس نگران‌کننده است و مديران آموزشوپرورش انکار مي‌کردند.
کار به اعتراض سردار احمدي‌مقدم، دبيرکل سابق ستاد مبارزه با موادمخدر رسيد که «آموزشوپرورش دانش‌آموزان معتاد را اخراج مي‌کند و بعد مي‌گويد معتاد نداريم» اما بالاخره حسن ضياءالديني، مديرکل دفتر سلامت وزارت آموزشوپرورش اعلام کرد؛ دفتر تحت مديريت او در حال انجام تحقيقي براي مشخص‌کردن تعداد دقيق دانش‌آموزان معتاد است. اين خبر را رسانه‌ها به فال نيک گرفتند و اين‌گونه تعبير کردند که بالاخره آموزشوپرورش معضل اعتياد دانش‌آموزان را پذيرفته و جدي گرفته است.
هنگامي که معاون پرورشي وزير آموزشوپرورش در کميسيون آموزش و تحقيقات مجلس حاضر شد، احتمالا نتيجه همين تحقيق را به نمايندگان ارائه کرد؛ او اعلام کرد که دو هزار و ۴۰۰ دانش‌آموز معتاد در مدارس کشور وجود دارند که دو درصد جمعيت معتادان کل کشور را تشکيل مي‌دهند. در اين جلسه، قائم‌مقام ستاد مبارزه با موادمخدر هم حضور داشت و البته او تعداد دانش‌آموزان معتاد را پنج درصد کل معتادان دانست. همين آمارها نشان مي‌دهند که کاهش سن اعتياد چيزي نيست که ناگهاني بوده يا در مدت همين يکي، دو سال اخير به دست آمده باشد اما آيا آموزشوپرورش و ساير نهادهاي موظف در کنترل و کاهش مصرف موادمخدر، حالا در مرحله علاج اين مشکل قرار دارند؟
حميد صرامي دراين‌باره مي‌گويد: «طرح توانمندسازي دانش‌آموزان در مدارس چند استان کشور اجرا شده و هرمزگان هم اخيرا به‌عنوان نهمين استان به اين طرح پيوسته است. بر‌اين‌اساس، مقرر است با تربيت نيروي انساني متخصص در سطح مدارس بتوانيم از ميزان مصرف موادمخدر و بروز اعتياد به‌شدت جلوگيري کنيم. براساس اين طرح علاوه بر دانش‌آموزان، آموزش سبک‌هاي فرزندپروري به پدران و مادران دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه ارائه شده و در کنار آن به مديران، معلمان و مشاوران اين دوره تحصيلي به‌گونه‌اي آموزش داده خواهد شد که هر معلم به‌گونه‌اي پيام‌آور يک پيام پيشگيري باشد که کلاس‌هاي درس تبديل به اقدامات مداخلانه براي پيشگيري از اعتياد شوند.»
ايدز همراه هميشگي اعتياد
خبرهايي که ديروز درباره وضعيت هرم جمعيتي معتادان کشور منتشر شد، تنها خبري نبود که پرده از پايين‌آمدن سن يک آسيب اجتماعي بر‌می‌داشت.
علي‌اکبر سياري، معاون بهداشتي وزارت بهداشت هم از کاهش سن ابتلا به ايدز خبر داد و گفت: «در سال 81، مسئولان وزارت بهداشت اعلام کردند که سن ابتلا به ايدز پايين آمده است. حالا هم من اين خبر را تأييد مي‌کنم و مي‌گويم که بايد از اين موضوع نگران باشيم و به سرعت آن را کنترل کنيم.»
او درباره دلايل اين موضوع هم گفت: «ايدز با ساير آسيب‌هاي اجتماعي ارتباطی تنگاتنگ دارد. وقتي سن اعتياد و همين‌طور روابط جنسي پرخطر پايين آمده، مي‌توانيم انتظار داشته باشيم که سن ابتلا به ايدز هم پايين بيايد. بهترين و مهم‌ترين راه‌حل براي کنترل ايدز، آگاهي‌بخشي بين جوان‌هاست و همين‌طور ازبين‌بردن زمينه‌هاي ابتلا به اين بيماري.»
اخبار اجتماعی -وقایع اتفاقیه