دشمن بعدی اردوغان کیست؟
ترکیه این روزها رئیس جمهوری دارد که چهره گرفته اش بیش از لب های خندانش دیده می شود. یا مخالفان آقای اردوغان بی انصاف شده اند یا تحمل رجب طیب کم شده که تا این اندازه تضاد میان رئیس قوه مجریه و منتقدین حزب حاکم افزایش یافته است. اما هر چه که هست هر روز افراد تازه ای به لیست منتقدین رجب طیب اردوغان افزوده می شوند. دوستان دیروز آقای رئیس جمهور رو به روز به جمع مخالفین او می پیوندند و حلقه یاران رهبر پیشین حزب عدالت و توسعه تنگ‌تر و تنگ‌تر می‌شود.
گل و اردوغان؛ یک روح در دو بدن
تا همین چند سال پیش تصور ایجاد شکاف میان عبدالله گل و رجب طیب اردوغان هم دور از ذهن بود و دو یار دیرین آنقدر با یکدیگر هم‌رای بودند که این دو را یک روح در دو بدن می‌خواندند. اما هر چه به پایان دوره ریاست جمهوری عبدالله گل نزدیک‌تر شدیم زمزمه های نظر داشتن اردوغان بر صندلی دوست قدیمی جدی‌تر شد.
تکذیب‌ها هم ره به جایی نبرد و بالاخره اردوغان به یکی دیگر از آرزوهای بزرگ سیاسی خود دست یافت و به عنوان نخستین رئیس جمهور تمام انتخابی مردم ترکیه به جهانیان معرفی شد. منش سیاسی و رفتاری عبدالله گل مانع از این شد تا اختلاف نظرها میان او و اردوغان علنی و رسانه‌ای شود و تنها شایعاتی تایید نشده در این رابطه در رسانه ها منتشر شد. اما در همان فضا هم بودند تحلیل‌گرانی که فاصله افتادن میان دو قطب موسس عدالت و توسعه در میان مدت را محتمل می‌دانستند.
وقتی انتقادات علنی‌تر می‌شود
عبدالله گل پس از حضور اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری سعی کرد با کمترین حاشیه از متن قدرت فاصله بگیرد و از همان ابتدا هم اظهار داشت تمایلی برای حضور در مقام نخست وزیری ترکیه ندارد. هر چند از اساس بعید است که اردوغان هم علاقه‌ای به حضور یار دیرین در این جایگاه داشته باشد اما به هر روی جهان‌بینی سیاسی عبدالله گل حاشیه گریز و اخلاق محور بود و رئیس جمهور سابق ترجیح داد بدون گله و گلایه به خانه رود و از فضای سطح اول سیاسی کشور فاصله بگیرد.
اما تقریبا همه اطمینان داشتند که سابقه سیاسی و اجرایی گل و همچنین پتانسیلی که او در این رابطه دارد مانع از کناره‌گیری دائمی رئیس پیشین قوه مجریه از روندهای سیاسی ترکیه می‌شود. پیش‌بینی که اتفاقا درست هم از آب در آمد و اصرار تمام نشدنی اردوغان برای تغییر نظام سیاسی ترکیه بالاخره صدای آقای کم حاشیه را هم در آورد. عبدالله گل در جریان خطابه پایانی در نشست رخدادهای اقتصادی در استانبول گفت: «اگر سیستم ریاست جمهوری به مساله‌ای برای بحث بدل شود، ما باید درباره آن جوانب احتیاط را در نظر بگیریم. باید توازن و تعادل مربوط به این سیستم را به صورت واضح و شفاف روی کاغذ بیاوریم.»
چند ساعت پیش از آنکه گل، در استانبول سخنرانی کند، حزب عدالت و توسعه در آنکارا اعلام کرد که مانیفست خود را برای انتخابات پارلمانی ۷ ژوئن سال جاری میلادی اعلام کرده و متعهد شد تا سیستم دولت در کشور را به یک سیستم ریاست جمهوری با توجه به درخواست‌های مکرر رجب طیب اردوغان، تغییر دهد.
احمد داووداغلو، نخست وزیر ترکیه نیز در خطابه‌ای برای اعضای حزب حاکم گفت: ما سیستم ریاست جمهوری را به عنوان مدلی از کشورداری می‌دانیم که در چارچوب قانون اساسی آزاد است و در آن قوه مجریه و قوه مقننه به صورت موثری مستقل هستند و مکانیسم‌های توازن و تعادل دموکراتیک و تفاوت‌های اجتماعی نیز وجود دارند.
در همین حال عبدالله گل گرچه گفت "اگر ما سیستم ریاست جمهوری به شکلی که در کشورهای دارای دموکراسی پیشرفته وجود دارد، داشته باشیم، نمی‌توانیم آن سیستم را غیردموکراتیک بنامیم" با این حال تاکید کرد سیستم پارلمانی برای ترکیه بهتر است.
رییس جمهوری سابق ترکیه همچنین از ۱۲ سال حکومت حزب حاکم در کشور حمایت کرد اما به این مساله اشاره کرد که امروز باید بهتر عمل کرد چون تحرکات رفورمیست، عملگرا و پویای ترکیه در دو و سه سال گذشته متوقف شده‌اند.
عبدالله گل با اشاره مستقیم به لفاظی‌های اردوغان ادامه داد: قطبی‌گرایی باید متوقف شود. جو و اوضاع موجود در کشور باید عادی شود و دستیابی به این موارد آنچنان که باید دشوار نیست.
منتظر واکنش های خشمگین رجب طیب باشید
حالا بازی به مراحل سخت‌تر خود نزدیک می‌شود. مطالعه و رصد جامعه‌شناسی سیاسی اردوغان نشان می‌دهد که او اساسا کمتر در مقابل مخالفان، منتقدان و همچنین معترضان کوتاه می‌آید و یا نظر مخالف و اعتراض آنها را صحیح می‌پندارد. برعکس معمولا آقای اردوغان در باره تمام آنها ادبیات مشابهی استفاده می‌کند و همه را خائنین و دشمنان ملت، وطن و کشور می‌خواند. وقتی فتح‌الله گولن مرشد رجب طیب در این لیست قرار گرفته حتما عبدالله گل هم پتانسیل حضور در این جمع بلند و بالا را دارد.
با توجه به اقتدارگرایی و تمامیت خواهی‌های آقای رئیس جمهور، مخالفان و منتقدان نسبت به سیاست‌ها و عملکردهای اردوغان حتی در درون حزب عدالت و توسعه هم افزایش می‌یابند و آنها که در کنار رجب طیب می‌مانند بیشتر در طبقه فرومایگان سیاسی هستند که برای بقای خود حاضرند موافقت خود را در مقابل با ربط و بی‌ربط اردوغان ابراز دارند.
در نتیجه قابل انتظار است که در این ساعت شنی وزن و پتانسیل مخالفان آقای اردوغان روز به روز بیشتر شود. حالا و در جدیدترین اتفاق عبدالله گل علنی‌ترین اعتراض خود را نسبت به عملکرد اردوغان از زمان کنار رفتن از قدرت را بر زبان آورده است و این آغاز، حتما طلیعه تحولات تازه در سپهر سیاسی ترکیه خواهد بود. روندی که می‌تواند حتی به تغییر معادلات سیاسی در این کشور هم منتج شود.
اخبار بین الملل - خبرآنلاین