نحوه برخورد با بیماران پارانوئیدی - روش برخورد پارانویید
روش برخورد پارانویید
چگونه باید با یک فرد با روحیات پارانوئیدی رفتار کرد و افرادی که دچار این بیماری روانی هستند چه درمان هایی نیاز دارند؟
فرد مبتلا به بیماری پارانویا (سوء ظن همراه با توهم) به زمین و زمان شک دارد، احساس می کند هرکس او را می شناسد برای وی نقشه هایی خصمانه می کشد، ریاست طلب است و حرفش را به زور به کرسی می نشاند، بشدت احساس افسردگی می کند، چیزهایی را می شنود و می بیند که واقعیت ندارد، در تکلم مشکلاتی پیدا می کند، خشن است و گاه به فکر خودکشی می افتد.
وقت شام شده و همه اعضای خانواده در آشپزخانه دور میز غذاخوری جمع می شویم. پدر و مادر در یک سو نشسته اند و من و برادرم در سویی دیگر. خواهرم را صدا می کنم تا از اتاق خوابش درآید و به ما بپیوندد. او پس از دقیقه ای با بداخلاقی در اتاق را باز می کند، به آشپزخانه می آید، صندلی را می کشد و پشت میز می نشیند.
مادرم غذا را برای تک تک ما می کشد تا مشغول شویم. لقمه اول را در دهان نگذاشته ایم که صدای غرغر خواهرم به آسمان می رود. او می گوید: «اعصاب ندارم. مگر نگفتم منو برای شام صدا نکنید؟! شما که جای من نیستید و نمی دانید من از صبح تا شب در آن اداره چه می کشم. از همه بهتر کار می کنم و به امور مسلط ترم، اما همکارانم با هم دست به یکی کرده اند که زیرآب منو بزنند. خودم می بینم دوتا دوتا با هم چای می خورند، من را نشان می دهند و پچ پچ می کنند. چندوقت است رئیس با من بد شده؛ حتم دارم همین همکاران حسودم نزد او رفته اند و بدگویی من بیچاره را کرده اند.»
سعی می کنم به او دلداری دهم. برای همین کلامش را قطع می کنم و می گویم: «شاید این طور فکر می کنی. چه فایده دارد که آنها زیرآب تو را بزنند. آن اداره 5 حسابدار لازم دارد و در هرصورت اگر تو نباشی، یک نفر دیگر باید باشد.»
اما خواهرم به من امان نمی دهد و می گوید: «تو که در آن مهد کودک با یک مشت بچه خردسال سروکار داری چه می فهمی؟ من بهتر از همکارانم کار می کنم و برای همین آنها دست به یکی کرده اند تا بیرونم کنند.»
دل آزرده می شوم، اما چیزی نمی گویم. ناگهان خواهرم انگار چیزی را به یادآورده باشد رو به مادر می کند و فریاد می کشد: «باز خورش بادمجان درست کردید؟ مگر نمی دانید پوست من به بادمجان حساسیت دارد؟ جوش می زنم و تا چند روز نمی توانم از خانه بیرون بروم.»
مادر می خواهد پاسخ دهد، اما پدر آرام چیزی می گوید و مانعش می شود. خواهرم که صحنه را می بیند برآشفته تر از پیش می شود و رو به پدر می گوید: «در گوش مادر چه گفتی ؟ چه گفتی ؟ حتما گفتی که من احمق و دیوانه ام، یا گفتی بگذار بادمجان ها را بخورد تا چند روز از زندگی بیفتد. راستش را بخواهید، احساس می کنم هرچه می کشم از دست خانواده ام است. شما مرا به چاه بدبختی انداختید.» اینها را می گوید و خشمگین از جایش برمی خیزد و بسرعت به اتاقش می رود.
خواهرم در دوران نوجوانی دختری نسبتا سرکش بود و با بیشتر همسن و سال هایش مشکل داشت؛ آنها را حسود می خواند و با همه بشدت لجبازی می کرد. اما چون دختر زیبا یی بود و هوش سرشاری داشت، ما باور می کردیم که دیگران به او حسادت می کنند. نمرات کلاسی اش معمولا از تمام دختران فامیل بهتر بود و بارها از سوی مدرسه تشویق شده بود. اما اخلاق بدش مانع آن می شد که ما بتوانیم از وجودش لذت ببریم. متاسفانه رابطه خصمانه اش با دیگران روز به روز بدتر شد. او همواره می پندارد که همه انسان های دور و برش، دشمنان او هستند که وی را احاطه کرده اند. حتی ما اعضای خانواده اش که هرگز جز محبت به او، کاری نکرده ایم هم در زمره دشمنانش می گنجیم.
او به همه شک دارد، از همگان بیزار است، بشدت افسرده شده، میلی به انجام کارهای مفرح و شادی بخش ندارد، تک تک خاطرات تلخ را از دوران کودکی تا به امروز به یاد دارد و هرروز آنها را مرور می کند، به طرز وحشتناکی زودرنج است و کوچک ترین حرکت اطرافیان را به شکلی نادرست تعبیر می کند. اما با تمام اینها، او خواهر و هم خون ماست و ما او را دوست داریم، چون می دانیم ذات خوبی دارد و این رفتارهای تند و گزنده، ناشی از بیماری اش است. نگرانش هستیم و با خود می اندیشیم آیا ممکن است روزی برسد که او درمان شود؟
پارانویا چیست؟
فرد مبتلا به بیماری پارانویا (سوء ظن همراه با توهم) به زمین و زمان شک دارد، احساس می کند هرکس او را می شناسد برای وی نقشه هایی خصمانه می کشد، ریاست طلب است و حرفش را به زور به کرسی می نشاند، بشدت احساس افسردگی می کند، چیزهایی را می شنود و می بیند که واقعیت ندارد، در تکلم مشکلاتی پیدا می کند، خشن است و گاه به فکر خودکشی می افتد.
بیماری پارانویا نوعی روان گسیختگی مزمن و جدی است و به درمان های بلندمدت نیاز دارد. فرد پارانوئید مدام در این فکر است که دیگران به فکر ویران کردن زندگی او هستند و از این رو، وجود هرکسی در اطراف خودش را به منزله یک تهدید برمی شمارد. اگر شما هم فردی پارانوئید در خانواده دارید، با عمل کردن به روش هایی که به شما ارائه می کنیم به بهبود آنها کمک کنید.
محیط را امن کنید: سعی کنید فضای زندگی را تا حدامکان از هر نوع تنش و تشنج خالی کنید. فرد پارانوئید به اندازه کافی از همه چیز واهمه دارد. او تاب تحمل فشارهای زندگی را ندارد و در اثر وحشت زدگی، بدترین عکس العمل ها را از خود نشان می دهد. حتی اگر گاهی اتفاق ناخوشایندی مثل تصادف و مانند این رخ می دهد، با تمام قوا سعی کنید زیر بال و پر او را بگیرید و به او احساس امنیت بدهید.
از روانپزشک کمک بگیرید: یک روان درمانگر خوب می تواند مشکل بیمار پارانوئید را ریشه یابی کند و موارد اوهام وی را بدرستی تشخیص دهد. در مواقع ضروری برای بیمار دارو تجویز می شود و البته این تجویز باید توسط فرد متخصص صورت بگیرد تا موجب بروز مشکل نشود. فرد پارانوئید نمی تواند به تنهایی به خود کمک کند و این شما هستید که باید بنابر دستور پزشک، به تخلیه روحی او کمک کنید. احتمالا بیمارتان برای درمان همکاری نخواهد کرد و شمایید که باید در نهایت ظرافت، دستورات پزشک را اعمال کنید.
به او کمک کنید تصویر ذهنی خوبی از خود داشته باشد: فرد پارانوئید اصرار دارد از خود دفاع و دیگران را محکوم کند. یکی از اصلی ترین دلایل این مساله آن است که او به دلیل شرایط روحی اش از دیگران زیاد انتقاد شنیده و تصور ذهنی بدی از خود دارد. برای همین اصراردارد از خود دفاع کند و دیگران را آماج اتهامات قرار دهد. شما باید صفات مثبت اخلاقی او را برایش گوشزد کنید و برای کوچک ترین کار خوب، تشویقش کنید. کارهای خوبی را که او از بچگی تاکنون انجام داده برایش مرور کنید، اما دقت داشته باشید که افراد پارانوئید باهوشند و اگر ادعاهای شما، ظاهری فریبنده و دروغین داشته باشد، آنها زود می فهمند و تشویق شما فایده ای نخواهد داشت.
او را از خشم دورکنید: شما که در کنار فرد پارانوئید زندگی می کنید، بهترین الگو برای او هستید. هرگز در حضورش خشمگین نشوید و تا حدامکان از خود گذشت و بزرگواری نشان دهید. به او بفهمانید که خشونت و بداخلاقی، صفتی نیست که برازنده یک فرد باهوش و بااخلاق باشد. او را با لذت فروخوردن خشم و بخشیدن دیگران آشنا کنید.
نظر او را نسبت به دیگر انسان ها تغییر دهید: فرد پارانوئید عادت داشته به همه مظنون باشد. شما به او بفهمانید که 95 درصد انسان ها کاری به کار او ندارند و سرشان گرم زندگی خود است. دلیل نمی شود اگر کسی در حال پچ پچ با دیگری است، مشغول غیبت کردن پشت سر او باشد.
او را به سمت علایقش هدایت کنید: چیزهایی هستند که او به آنها علاقه دارد. شاید سینما، موسیقی، کتاب، طبیعت یا هرچیز دیگری باشد که شما به عنوان همخانه او از آنها مطلعید. شاید هم چیزهای دیگری باشند که باید از او بپرسید. سعی کنید آنچه را دوست دارد، برایش تهیه کنید؛ زیرا با داشتن آنها می تواند حس مثبتی را تجربه کند که مدت ها از آنها دور مانده است.
وی را با اعتقادات مذهبی آشنا کنید: برای او شرح دهید که توکل به خدا تا چه اندازه می تواند حلال مشکلات باشد. او را با فعالیت های مذهبی آشناتر کنید و برای او ماجراهایی از معجزاتی تعریف کنید که برای انسان ها در اثر خواهش از پروردگار و دعاکردن به درگاه وی اتفاق افتاده است. رابطه نزدیک وی با خداوند می تواند نقش بسیار مهمی در درمانش ایفا کند.
و در پایان، فراموش نکنید که درمان پارانویا مستلزم زمان و صبر فراوان است. مطمئنا دشواری آن بر شما فشار زیادی را تحمیل می کند، اما هرگاه کوه ناراحتی ها خواست شما را از پای درآورد، مقاومت کنید و به یاد بیاورید که با کمک به این فرد می توانید وی را از چه مهلکه ای نجات دهید و به او یک زندگی دوباره ببخشید.
ضمیمه چاردیواری روزنامه جام جم،
نحوه برخورد با بیمار پارانویید ,