دلایل زودباوری-آکا

مجله زندگی ایده آل: چرا اینقدر زود باور هستیم؟ چرا قبل از قبول حرفی درباره آن خوب فکر نمی کنیم؟ بسیاری از مشکلاتی که امروزه برای مان پیش می آید و با آنها در حال دست و پنجه نرم کردن هستیم معلول این زودباوری مان است! زودباوری و دهن بینی ثمره کوته خردی و نداشتن توانایی در درک روابط علت و معلولی و نداشتن آشنایی با محیط اجتماعی و تشخیص ندادن دوست از دشمن و راست از دروغ و صحیح از غلط است.

ساده لوحی حماقت نیست و حماقت نادانی نیست.  آن گاه که از چیزی سر درنمی آوریم، پیش می آید که تصورهای خطایی درباره آن داشته باشیم.  ساده لوحی گاه از یک معصومیت اخلاقی برمی خیزد.  انسان های نیک اخلاق معمولا زودباور و خوش قلب اند که در بسیاری از مواقع این خصلت خوب کار دست شان می دهد.

افراد سطحی نگر، بسیار زود باورند و به راحتی می توان فضای ذهنی شان را اشغال کرد و زمام اندیشه شان را به دست گرفت.  این افراد به دلیل اینکه به معضلات هر مسئله توجه ندارند و از تجربه و تحلیل عمیق و همه جانبه مسائل زندگی عاجزند، به سرعت و به سهولت به «یقین» و اطمینان می رسند.  به طور اصولی شایسته است که انسان ها نسبت به یکدیگر با اعتماد رفتار کنند ولی وجود درجه ای از احتیاط نیز در رفتارهای اجتماعی ضرورت دارد زیرا ممکن است گفتار دیگران چه به صورت ارادی و چه به صورت غیرارادی گاهی درست نباشد. اما پذیرش بی چون و چرای گفته دیگران نیز کار صحیحی نیست البته در دوران کودکی، کودک گفته های افراد بزرگ تر را بدون چون و چرا به عنوان واقعیت قبول می کند که در نتیجه اهمیت دارد بزرگ ترها جز با راستگویی با آنان رفتار نکنند، اگر پذیرش بی قید و شرط گفته دیگران در دوران جوانی و بزرگسالی هم تداوم یابد یا ناشی از مشکلات هوشی و کارکرد پایین تر از طبیعی ذهنی یا ناشی از ساده دلی فرد است که به طور احتمالی در محیط ساده و صمیمی بار آمده است و از رفتار جوامع پیچیده شهری که گاهی نیز منطبق با درستکاری و صداقت کامل نیست بی خبر است.

زودباوری

افراد در تعامل با دیگران نیاز به ارزیابی گفته های یکدیگر دارند و زودباوری در افراد تحت تاثیر عوامل گوناگونی چون سن به خصوص در کودکان، نارسایی های دستگاه عصبی، نداشتن تجربه کافی در ارتباط با دیگران، میزان هوش افراد در تشخیص درستی یا نادرستی آنچه با آن روبه رو هستند، شکل می گیرد.   کمبود میزان مطالعه، کاهش سطح آگاهی ها درباره موضوعات گوناگون، محدودیت های فرهنگی و اجتماعی در محیط زندگی و برقراری ارتباطی محصور با دیگران و نداشتن قدرت نقادی گفتار اطرافیان زمینه های بروز زودباوری را گسترش می دهد.  افراد تلقین پذیر و زودباور عموما با مشکلات عدیده ای درخصوص معاملات بین فردی، مسائل مادی، ازدواج و شغل مواجه هستند لذا به سادگی تحت تاثیر امواج اجتماعی و فرهنگی قرار گرفته و به مسیری خلاف احوالات زندگی خود کشیده می شوند.  افراد زودباور با ارتقای سطح تجربه، مطالعه و مشورت با افراد صاحبنظر و خیرخواه می توانند خود را از وجود دام های دروغین نجات دهند.

دلایل زودباوری

اولین دلیل زود باوری این است که هنگام رسیدن اطلاعات جدید هرچه را که دریافت می کنیم در بست قبول یا رد می کنیم زیرا یا در زمان حال نیستیم یا درگیر گذشته ایم یا درگیر گفت وگوهای درونی خود هستیم.  به این دلیل اگر بخشی از واقعیت یا بخشی از خبری که به ما می رسد مطابق با واقعیت باشد ما این بخش را به کل اطلاعات و داده هایمان تعمیم می دهیم و کل اطلاعات و گفتار را می پذیریم بدون اینکه به خود زحمت تجسس، تحقیق و کنکاش بدهیم که موضوع چه هست.  به همین دلیل زود باوری باعث می شود ما از دنیای واقعی دور شویم.

ما درستی یک حرف یا اطلاعات را بر چه اساس می سنجیم؟

غیر از این نیست که آن اطلاعات و گفتار دریافت شده را با باورهای خودمان که در مغزمان درستی آنها به تایید ما رسیده است مقایسه می کنیم و اگر تطبیق داشته باشد می گوییم درست یا نادرست است. حال اگر اطلاعات جدید یا بخشی از آن غلط بود یا غلو شده بود یا بخشی از حقیقت در آن پنهان شده باشد، اگر این اطلاعات جدید را دربست بپذیریم اتفاقی که می افتد این است که آن قضاوتی که در آن لحظه می کنیم و تصمیمی که بر اساس آن قضاوت می گیریم می تواند در سرنوشت ما و اطرافیان مان تاثیر داشته باشد. تصمیم گیری ما می تواند اشتباه باشد و در نتیجه هر عملی هم که بر اساس آن انجام می دهیم، اشتباه خواهد بود.

کمتر جمع و گروهی را می یابید که شایعه بین آنها جایی نداشته باشد. شایعه را به راحتی می توان در شوخی های دوستانه جوانان، درددل های میانسالان و حرف های پیرمردان و پیرزنان یافت. مردم بدون هیچ شناختی و تنها با تکیه بر شنیدارهای خود، فردی را به اوج رسانده یا به قهقرا می فرستند،  روابط خانوادگی را بر هم زده و زوج های جوان را از هم جدا می کنند، از شخصی یا گروهی بی دلیل تمجید کرده و به شخص یا گروهی دیگر ناسزا می گویند.

 حال که به اینجا می رسیم سؤال می شود که چه باید کرد که زودباور نباشیم

اولین علت زود باوری این است که در زمان حال نیستیم، پس باید در زمان حال و متمرکز باشیم تا در تله هایی که بر سر راهمان است، نیفتیم. نباید بر اساس حدسیات به سخن دیگران گوش داد؛ مثلا اگر کسی گفت «ف» نباید بگوییم منظورش فرحزاد بوده است. باید سخن دیگران را بشنویم و در گوش دادن دقیق باشیم.

در شناخت از افراد یا گوینده نباید دچار تزلزل شویم. نباید ذهنیت های خودمان را وارد دریافت خبر کنیم.  مثلا نباید اگر فردی که با او مخالف هستیم، سخنی گفت زود آن را رد کنیم، باید به خود سخن توجه کنیم نه به گوینده آن.

 اعتماد زیاد از حد باعث زودباوری و بی اعتمادی موجب دیرباوری می شود. در دریافت خبر نباید زیاد اعتماد کرد و نه بی اعتماد بود چون در هر دو صورت خود را از شنیدن واقعیت ها محروم می کنیم.

احساسات در دیرباوری و زودباوری ما نقش بسزایی دارد و نباید آنها را وارد منطق خود کنیم. آیا هر چیزی که در هر جایی می شنویم را باید باور کنیم ؟! چرا بدون تحقیق ، وهم ها را باور می کنیم ؟! چرا بدون بصیرت و پرسش فریب عده ای فریبکار را می خوریم؟! چرا با باور های غلط ، عقل و انسانیت خود را گاهی زیر سؤال می بریم؟!

توصیه های ما:

• اهل تحقیق باشید، بدون تحقیق تصمیم نگیرید. تحقیق کردن توسط بزرگان دینی و غیردینی بسیار مورد تاکید قرار گرفته است.
• در کتاب های معتبر و افراد شاخص دنبال جواب های خود باشید.
• اگر 20 نفر هم گواه بر یک امر دادند دلیل بر درستی آن نیست.  عقل خود و آموزه های دینی درست را سرلوحه کار و عمل خود قرار دهید.
• کمی متفاوت با بقیه باشید و فریب دوستان و فامیل های منحرف را نخورید.
• چشم های تان را بشویید و طوری دیگر بنگرید.
• اگر همه در چاه جهالت سقوط می کنند دلیل نمی شود شما نیز با آنها به ژرفای نادانی پرت شوید.
• سعی کنید ساده لوح و زودباور نباشید.

گردآوری خانواده و روانشناسی برگزیده ها
,