قرص و عوارض قرص

قرص

 

قرص‌ها اشکال دارویی جامد هستند که از فشرده شدن گردها و گرانولها به وجود می‌آیند و شامل انواع زیر می‌باشند:

۱. قرصهای فشرده شده(Compressed Tab) که از فشرده شدن ساده مواد اولیه تهیه می‌شوند مانند استامینوفن .

۲. قرصهای چندبار فشرده شده(Multiple Compressed Tab) این نوع قرصها یا به صورت دولایه مجزا برروی هم فشرده شده‌اند یا یک قرص در درون قرص دیگر وجود دارد. علل تهیه این شکل قرص عبارتست از:

• ناسازگاری شیمیایی مواد داخل قرص.
• بازشدن دارو در چند مرحله.
• تمایز فراورده یک کارخانه از فراورده‌های مشابه.

مانند آس‌آ( ترکیب استامینوفن - کافئین- آسپیرین)

۳. قرصهای با پوشش قندی(S.C.) (Sugar coated Tab):

در این شکل دارویی هسته مرکزی را با شربت پوشش داده‌اند. طعم و بوی دارو حس نمی‌شود و دارو در مقابل نور به طور نسبی م حافظ ت می‌شود. قرصهای S.C عموماً دارای ظاهر زیبا و خوشرنگ هستند از این رو شایعترین اشکال داروی مسموم کننده کودکان است. ساخت پرزحمت و وقت‌گیر آنها از معایب آنها است. به قرصهای S.C دراژه نیز گفته می‌شود. مانند ایبوپروفن(Ibuprofen) که داروی مسکن است.

۴. قرصهای دارای پوشش لایه نازک (Film coated Tab)(F.C.):

در این نوع قرصها یک لایه پلیمری نازک برروی هسته مرکزی کشیده شده است. مزایای آن مانند S.C است با این تفاوت که ظاهر زیبایی ندارد. مانند پروپرانولول (Propranolol )

.۵ قرصهای دارای پوشش روده ‌ای(Enteric coated Tab)(E.C):

در این نوع قرص پوشش قرص در pH اسیدی نامحلول و در pH قلیایی محلول است لذا اینگونه قرصها در روده باز می‌شوند. معمولاً داروها یی را که در اسید معده تخریب می‌شوند و یا برای معده اثر تحریکی دارند را به این شکل تهیه می‌کنند. همچنین با توجه به تفاوت pH در نقاط مختلف روده می‌توان دارو را طوری طراحی کرد که در قسمت معینی در روده باز شود و اثر خود را در آن ناحیه اعمال کند. مانند بیزاکودیل(Bisacodyle) که داروی مسهل است. سولفاسالازین (Sulfa salazine) که در درمان کولیت زخمی کاربرد دارد.

۶. قرصهای گونه‌ای و زیر زبانی:

فراورده‌های گونه‌ای را در بین گونه و آرواره قرار می‌دهند و فراورده‌های S.L را در زیر زبان قرار می‌دهند. در ایران شکل باکال (گونه‌ای) موجود نیست. این اشکال دارویی برای موادی به کار می‌روند که یا در اسید معده ناپایدارند، یا جذب کمی از روده دارند و یا توسط آنزیمهای دستگاه گوارش و کبد به طور وسیعی بی‌اثر می‌شوند. تری نیتروگلیسیرین (T.N.G) که داروی ضد آنژین صدری است، نمونه‌ای از قرصهای زیر زبانی است.

۷. قرصهای جویدنی:

قرصهایی هستند که باید در هنگام مصرف جویده شوند. عموماً دارای موادی هستند که مزه خوشایندی دارند. داروها یی را به این شکل می‌سازند که حتماً باید در معده و یا در هنگام ورود به روده کاملاً باز شده باشد. مانند قرصهای ضد اسید و داروی مبندازول (Mebendazole ) که یک داروی ضد کرم است.

۸. قرصهای جوشان:

قرصهای جوشان، قرصهایی هستند که در داخلشان اسید تارتریک، اسید سیتریک و بی‌کربنات سدیم وجود دارد ودر اثر مجاورت با آب گاز دی‌اکسیدکربن (CO2) آزاد می‌کند. CO۲ آزاد شده علاوه بر متلاشی کردن قرص سبب ایجاد مزه مطلوب و پوشیده شدن مزه نامطلوب بخصوص مزه شوری فراورده می‌شود. قرصهای جوشان برای ترغیب کودکان به مصرف دارو بسیار مناسبند ضمن اینکه فراورده‌هاییکه در محیط مایع ناپایدار هستند را می‌توان به این شکل تهیه کرد و سپس در هنگام مصرف به صورت محلول درآورد. مانند قرص جوشان ویتامین C.

قرصهای جوشان شدیداً به رطوبت حساس هستند. از اینرو باید آنها را در قوطی حاوی دارو نگهداری کرد و تا از قبل از مصرف نباید آنها را از جلد درآورد.

۹. قرصهای پیوسته رهش (Sustained Release Tab)(S.R):

قرصهای پیوسته رهش یا طولانی اثر قرصهایی هستند که به واسطه اعمالی که روی آنها انجام شده است، فراورده خود را در مدت زمان طولانی تری آزاد می‌کنند. مزایای این دارو عبارتست از:

• کاهش دفعات مصرف دارو
• افزایش رغبت بیمار به مصرف
• کاهش عوارض جانبی
• به صرفه بودن از نظر اقتصادی
• لازم به ذکر است که هر دارویی را نمی‌توان به این شکل تولید کرد . مانند تئوفیلین طولانی اثر (Theophyline S.R)

.۱۰ قرصهای دارای یک شیار و دو شیار ( Scored & Double scored Tab): قرصهای یک شیاری و دو شیاری قرصهایی هستند که به ترتیب برروی آنها یک شیار و دو شیار کشیده‌اند. قرصهای فوق را می‌توان با قرار دادن چاقو و وارد کردن فشار به ۲ یا ۴ قسمت تقسیم کرد. مانند دیگوکسین (Digoxin) که در بیماران قلبی استفاده می‌شود.

عوارض قرص های ضد بارداری

 

 

عوارض قرص جوینتیس

 

روش‌های تنظیم خانواده دارای فواید و خطراتی است. یکی از روش‌های متداول، استفاده از قرص‌های ضدبارداری است.بعضی از خانم‌ها در نتیجه مصرف این قرص‌ها دچار عوارض جانبی خفیف می‌شوند.

 

این علائم تهدیدی برای سلامت به شمار نمی‌رود و معمولا با مصرف مداوم یا تغییر نوع قرص تخفیف می‌یابد.

 

عوارض ناشی از استروژن قرص‌ها:

 

تهوع،حساسیت سینه ‌ها،احتباس مایع، افسردگی ، خواب‌ آلو دگی و تغییرات خلقی.عوارض ناشی از پروژسترون قرص‌ها: افزایش وزن ، آکنه و عصبی شدن.

افزایش تشکیل سنگ کیسه صفرا نیز گزارش شده است.در موارد زیر مصرف قرص‌های ضدبارداری ممنوع است:

* سابقه وجود لخته خون در رگ‌ها و ریه و نارسایی قلبی،

* بیماری عروق مغز یا قلب،

*

فشار خون درمان نشده،

* دیابت با عوارض عروقی،

* سن بالای 35 سال به همراه مصرف سیگار ،

* تومور‌های وابسته به استروژن،

* سرطان پستان ،

* خونریزی زنان ه غیرطبیعی که تشخیص داده نشده،

* تومور پرولاکتینومای هیپوفیز،

* حاملگی ثابت شده یا مشکوک،

* بیماری کبد ی فعال،

* سوءجذب روده ‌ای،

* مصرف قرص ریفامپین.

در موارد زیر مصرف قرص بلامانع است:

سابقه فشار خون ناشی از حاملگی، واریس عروق سطحی، سابقه بیماری کبد ی با وجود آنزیم‌های طبیعی، بیماری سلول داسی شکل و روی هم افتادگی بدون علامت دریچه میترال قلب.

 

موارد احتیاط در مصرف قرص:

سردرد میگرنی، قاعدگی با فواصل زیاد و افسردگی .

فواید جانبی قرص‌ها:

کاهش بروز کیست‌های تخمدانی، سرطان تخمدان، درد قاعدگی، سرطان رحم ، بیماری خوش خیم پستان ، خون ریزی قاعدگی، کاهش بروز عفونت‌های ناشی از مقاربت ، آرتریت روماتوئید، حاملگی نابجا و پوکی استخوان.

 

نکات قابل توجه در بعضی بیماری‌ها

سرطان رحم : در خانم‌هایی که حداقل یک‌سال قرص مصرف کرده‌اند،حدود50 درصد کاهش خطر ابتلا به سرطان رحم دیده شده که حداقل تا10 سال بعد از قطع مصرف قرص باقی می‌ماند،البته این اثر حفاظتی برای خانم‌هایی که سابقه زایمان ندارند،بیشتر است.

 

سرطان تخمدان:

مصرف قرص برای حداقل 6 ماه، اثر حفاظتی خود را گذاشته و تا حدود 10 سال بعد از قطع مصرف باقی خواهد ماند. این کاهش در میزان بروز سرطان تخمدان فقط در مصرف‌کنندگانی است که کمتر از 4 فرزند دارند.

 

حاملگی بعد از قطع مصرف قرص:

تقریبأ 20 درصد از خانم‌هایی که مصرف قرص را قطع کرده‌اند بعد از حدود 6 ماه تأخیر، امکان باروری یافته و بعد از گذشت یک‌سال از نظر میزان باروری، سقط‌های خودبه‌خود، اختلالات کرو موز ومی‌ در جنین و نقایص تولد در شرایط عادی خواهد بود.مصرف قرص‌های ترکیبی بعد از زایمان ، میزان ترشح شیر مادر را کاهش می‌دهد، اما بر کیفیت آن تأثیری ندارد. فرآورده‌های محتوی فقط پروژستین، میزان شیر را کاهش نمی‌دهند و استفاده از آنها برای مادران شیردهی که می‌خواهند قرص مصرف کنند، تجویز می‌شود.

 

تاثیر تخم کتان بر قرص ال دی , شکل قرص التاپلاس