بیماران دیابتی - جوانه گندم و دیابت
استفاده از توصیه هاى زیر برای شما که یک بیمار دیابت ی هستید ، مى تواند بسیار مفید باشد:
1- استفاده از فیبرهاى محلول زمان لازم براى جذب قند خون را افزایش داده و از افزایش ناگهانى قند خون پس از مصرف وعده غذایى جلوگیرى مى کند. پس مصرف یک عدد سیب با پوست ، حبوبات و سبز ى هاى سرشار از فیبر به شما در کنترل قند خون کمک بزرگى مى کند. منابع غنی از فیبر محلول عبارتند از : سیب ، مرکبات مثل پرتقال ، لیمو و گریپ فروت ، توت فرنگی و غلات سبوس دار .
2- مصرف سیب زمینى ، هویج ، آردهاى سفید و جوانه گندم آرد شده براى شما ممنوع است، به خصوص سیب زمینى که ضریب گلیسمى ( سرعت ورود قند به خون ) بالایى داشته و به سرعت قند خون را افزایش مى دهد.
3- تا جایی که ممکن است از مصرف کربوهیدرات هاى ساده ( قند ، شکر، شیرینى ، مربا ، آرد سفید ، ژله ، آب نبات و...) پرهیز کنید و بیشتر کربوهیدرات های پیچیده را مصرف کنید ، البته این بدان معنا نیست که هرگز قند مصرف نکنید بلکه به این دلیل محدود کردن آن توصیه مى شود که از نظر تغذیه اى فاقد ارزش است . بنابراین سعى کنید که نه تنها شما، بلکه تمام افراد خانواده شما به حذف آن از رژیم غذایى بیندیشند.
4- بهترین شکل مصرف نان، استفاده از نان سبوس دار آن است و بهترین گزینه ها استفاده از نان سنگک و نان جو است.
5- از مصرف چربى زیاد باید پرهیز کرد، زیرا چربى زیاد سرعت سقوط بدن به طرف بیمارى دیابت را تسریع مى کند، به خصوص چربى هاى اشباع ( جامد ) که بر توانایى تاثیر انسولین بر متابولیسم قند تاثیر منفى مى گذارد. بنابراین توصیه من به شما این است که چربى هاى مرئى گوشت ها (چربى هایى که با چشم دیده مى شوند) و پوست مرغ را حتماً جدا کرده و مصرف سینه مرغ را به ران مرغ و سایر قسمت ها ارجحیت دهید.
6- کباب کردن ، بخارپز کردن و روش هاى پخت سریع را بر سرخ کردن در روغن ارجحیت بدهید. آب گوشت را بعد از پخت، سرد کنید و چربى سطح آنها را گرفته و سپس مصرف نمائید.
7- خوردن ماهى ممکن است احتمال ابتلا به دیابت نوع دوم را 50 درصد کاهش دهد، یعنى اشخاصى که در رژیم غذایى آنها ماهى وجود دارد ، حدود 50 درصد کمتر از آنهایى که ماهى نمى خورند احتمال ابتلا به ناراحتى عدم تحمل قند را دارند. ماهى سرشار از اسیدهای چرب اُمگا- ? است، بنابراین مصرف ماهی به میزان حداقل دو بار در هفته و هر بار 90 گرم بسیار توصیه مى شود . البته بیماران دیابت ی نباید از کپسول هاى روغن ماهى جز با تجویز پزشک استفاده نمایند، زیرا تنظیم قند خون آنها را مختل مى کند.
8 - پیاز و سیر ( در صورت عدم استفاده از آسپیرین و نداشتن مشکلات گوارشى در رابطه با مصرف سیر ) از قدیمى ترین مواد غذایى هستند که از نظر کنترل بیمارى دیابت مورد توجه بوده و تحقیقات جدید این موارد را تاکید کرده است (خام و پخته آنها تفاوتى ندارد). پیاز ممکن است با تاثیر بر سوخت و ساز گلوکز در کبد و یا افزایش سطح انسولین و یا بالاخره افزایش اثر کیفى انسولین براى کاهش قند خون مفید باشد .
9- کلم بروکلى از سبز ى هاى بسیار مفید است که منبع غنى کروم است و به تنظیم قند خون در محدوده مطلوب بسیار کمک مى کند ، حتى در مواردى مصرف کروم نیاز استفاده از قرص ها را برطرف کرده است. جو نیز از نظر کروم غنى است. از دیگر مواد غذایى حاوى کروم مى توان به مغزها ، قارچ خوراکى ، سبوس غلات، ریواس و مخمر اشاره کرد.
10- لبنیات مصرفى شما باید از نوع کم چرب باشد ( به جز در کودکان ) . ماست و شیر پر چرب ، خامه ، پنیرهاى پرچرب (گودا، پیتزا و...) ، سرشیر و کره را از رژیم غذایى خود حذف کنید.
11- آنتى اکسیدان ها شامل ویتامین های C , E و بتاکاروتن از مواد بسیار مهم براى حفاظت از سلول هاى بتا (سلول هاى تولید کننده انسولین) هستند، بنابراین از منابع حاوى این ویتامین استفاده کنید. ویتامین C در سبزی جات و میوه های تازه و بیشتر در مرکبات ( پرتقال ، گریپ فروت ، انواع لیمو و نارنگی )، کیوی ، انواع توت، گوجه فرنگی ، فلفل دلمه ای ، هندوانه ، طالبی ، توت فرنگی ، سیب زمینی و سبزی جات برگ سبز موجود است. بهترین منبع ویتامین E آجیل و روغن های گیاهی مثل : روغن جوانه گندم ، آفتابگردان، بادام ، گردو ، فندق ، ذرت و زیتون است. بتاکاروتن ( پیش ساز ویتامین A ) در میوه هاى رنگى به خصوص زرد و نارنجى و سبز ى هاى سبز تیره وجود دارد؛ مثل سیب زمینی شیرین، هویج ، اسفناج ، کدو حلوایی ، طالبی ، زرد آلو ، کلم بروکلی ، گریپ فروت قرمز.
پس میوه ها و سبز ى های خام ( اگر مشکل گوارشى ندارید ) بهتر از انواع پخته آنها و انواع پخته بهتر از انواع منجمد و بخارپزى که بخار آن خارج مى شود یا آب آن دور ریخته مى شود، است.
12- خوردن میوه ها با پوست باعث افزایش تدریجى قند خون مى شود. جالب است بدانید که بیشتر ویتامین ها و مواد معدنى در لایه هاى نزدیک به پوست میوه ها قرار دارند، پس میوه هایى را که مى شود با پوست خورد با پوست میل کنید و مصرف میوه هاى بسیار شیرین را ممنوع و یا بسیار کاهش دهید؛ مثل موز ، انجیر ، خربزه، انگور شیرین و... .
13- برخى از ادویه ها فعالیت انسولین را تشدید مى کنند. تحقیقات ثابت مى کند که مصرف دارچین ، میخک ، زردچوبه (براى پیشگیرى از گرفتگى عروق و آلزایمر نیز مفید است) و برگ بو، فعالیت انسولین را تا سه برابر افزایش مى دهند که در بین آنها اثر دارچین از بقیه بیشتر است، طورى که پاچیدن مقدار کمى دارچین روی غذاها ى شیرین فعالیت انسولین را افزایش داده و مانع از افزایش قند خون مى شود.
14- تخم شنبلیله حاوى ماده ای به نام " گالاکتومانان " است که از دیرباز در ایران و سایر کشورهاى مشرق زمین براى کنترل دیابت مورد استفاده قرار می گرفته است. اثر این ماده در افراد مبتلا به دیابت نوع اول بسیار چشمگیر بوده و حتى کاهش چربى هاى خون را هم به دنبال دارد.
15- مصرف 8-7 لیوان آب در روز را به شما توصیه مى کنم.
16- به خود عادت دهید که برچسب تمام مواد غذایى را قبل از مصرف بخوانید. ممکن است تعجب کنید که بسیارى از غذاها ى حاوى شیرین کننده هاى مصنوعى کم کالرى مثل دسرهاى رژیمى، نوشابه ها و ... اغلب دارای نشاسته و سایر قند ها ، چربى ها و پروتئین ها نیز هستند که این مواد کالرى زیادى دارند و موجب افزایش قند خون مى شوند. همچنین به موضوع کم چربى یا بدون چربى نیز توجه کنید. اغلب به این محصولات موادی به عنوان حجم دهنده افزوده مى شود ، مثل مالتو دکسترین، و پلى دکستروز در محصولاتى مانند ماست بدون قند و بستنى کم چربى ، که بر میزان قند خون تاثیر دارند.
17- غذایى که آهسته تر هضم مى شود ، قند را آهسته تر وارد خون کرده و آن را خیلی افزایش نمی دهد. غذایى که به صورت قطعات بزرگتر باشد، خیلى آهسته تر از غذاها ى نرم ( پوره شده) هضم مى شوند. غذاى پخته سریع تر از غذاى خام هضم مى شود و غذایى که رطوبت داشته باشد، خیلى سریع تر از غذاى خشک ( ذرت بوداده در برابر آب پز ) هضم مى شود .
18- سعى کنید تخم مرغ مصرفى شما بیشتر از سه عدد در هفته نباشد ، ولی مصرف سفیده تخم مرغ به شرط آنکه کاملاً پخته باشد اشکالی ندارد. البته در صورت بروز رنگ زرد در پوست بیماران مبتلا به دیابت ( گزانتوکرومى ) مصرف تخم مرغ را محدود مى کنند.
19- با توجه به تاکید فراوان در مورد کاهش مصرف نمک در این بیماران ، توصیه مى شود نمکدان را سر سفره نیاورید . برچسب ماده غذایى را از نظر مقدار نمک بخوانید و براى طعم دهى به غذاها از چاشنى هاى سالم استفاده کنید. پنیرها را در آب بگذارید و مصرف مواد غذایى فرآورى شده نظیر سوسیس و کالباس را بسیار محدود یا حذف کنید.
20- سایر سبزی ها ی مفید برای این بیماران شامل : مرزه ، کلم ، کدو سبز ، شلغم و تره است.
21- مصرف میوه هایى مثل توت فرنگى ( قند آن لوولوز است و داراى مقدار زیادى اسید سیالیک است) ، خرما ( البته با احتیاط )، گلابى ، گیلاس و سیب به خصوص با پوست را فراموش نکنید.
22- سویا ماده غذایى مفید و موثرى است که علاوه بر قند خون ، بر چربى هاى خون هم اثر شگفت انگیزى دارد . پس از مصرف آن غافل نشوید.
23- در حبوبات مصرف عدس براى این بیماران را توصیه مى کنم. ولى در مصرف لوبیا بهتر است که جانب احتیاط را رعایت کنند.
24- براى پیشگیرى از ابتلا به دیابت نوع اول ( وابسته به انسولین ) توصیه مى شود که حداقل تا یک سالگى از دادن لبنیات به نوزاد خوددارى کنید. توجیه کارشناسان تغذیه این است که حتى الامکان نباید به نوزاد شیرگاو داد ، مخصوصاً اگر سابقه ارثى ابتلا به این بیمارى در خانواده آنها وجود داشته باشد.
25- مهمترین نکته در مورد افراد مبتلا به دیابت نوع اول این است که باید یک میان وعده در پیک ( اوج ) اثر انسولین مصرف کنند ، زیرا به فاصله 45-30 دقیقه بعد از مصرف انسولین، قند خون افت خواهد کرد که با علامت ضعف خود را نشان مى دهد. از این رو مصرف یک میان وعده مثل نان و پنیر، یک لیوان شیر یا یک عدد میوه را به آنها توصیه مى کنم.
26- اکثر کارشناسان تغذیه ، برای اینگونه بیماران رژیمى را توصیه مى کنند که براى پیشگیرى از بیمارى هاى قلب و عروق هم کارآمد است و در آن چربى به خصوص چربى حیوانى خیلى محدود مى شود و مقدار مواد کربوهیدراتی نیز کم است، ولی مواد غذایى سرشار از فیبر ، مثل حبوبات و سبزی جات ، دانه هاى غلات کامل ( سبوس دار ) و مغزها در این رژیم وجود دارد .
در نهایت متعادل نگه داشتن وزن ، نرمش و ورزش (حداقل سه بار در هفته و هر بار 20 دقیقه ) به موازات اجرای رژیم غذایى مناسب و توجه خاص به پیاده روى روزانه ، برای تامین آرامش اعصاب بسیار توصیه مى شود.
موفق باشید
,