در این بخش از سایت برگزیده ها شما را با تمای اطلاعات در مورد واکسن ها آشنا میکنیم ، امیدواریم که مورد توجه شما قرار گیرد.

نام واکسن های باکتریایی درسال 2016

آشنایی با انواع واکسن ها و جدول واکسیناسیون کشور ایران

واکسیناسیون چیست ؟

هرگونه اقدامی که به منظور جلوگیری از بروز عفونت و یا تخفیف شکل طبیعی بیماری در فردی با تجویز آنتی بادی یا آنتی ژن بعمل آید ایمن سازی گفته می شود.

با تزریق عضلانی یا وریدی آنتی بادی ایمنی غیرفعال یا انتقالی ایجاد می گردد. دوام این نوع ایمنی کوتاه است و بستگی به نیمه عمر آنتی بادی در بدن فرد دریافت کننده دارد و این مدت درحدود  ۳ تا ۴ هفته می باشد.

درصورت تجویز آنتی ژن که شامل میکرو ارگانیسم ضعیف شده ، کشته شده ویا اجزاء آن می شود دستگاه ایمنی فرد دریافت کننده تحریک و بطور فعال آنتی بادی تولید می کند.ایمنی بدست آمده دراین حالت را ایمنی فعال گویند. دوام این نوع ایمنی ، طولانی تر از نوع غیرفعال است .

  واکسن چیست ؟
موجود زنده ، مانند بدن انسان به خودی خود نیروی مقاومت و غلبه یافتن بر میکروبها را دارد . این حالت را « مصونیت » می نامند. اما در برخی از موارد باید بدن را از خارج کمک کرد ، تا چنین مصونیتی را پیداکند . در بسیاری از بیماری هایی که از ویروس پدید می آیند ، اگر انسان یکبار آن بیماری را بگیرد و خوب بشود دیگر در برابر آن مصونیت پیدا می کند . مثلاً آبله ، سرخک و آبله مرغان از بیماری هایی هستند که اگر یک بار انسان آنها را بگیرد ، برای همیشه از آنها مصونیت پیدا می کند . یعنی دیگر آنها را هرگز نخواهد گرفت .
اما بیماری های دیگری مانند آنفولانزا ممکن است چند بار به سراغ به سراغ انسان بیایند .پس برای رهایی از چنگ انها می آیند و به طور مصنوعی در انسان مصونیت ایجاد می کنند .
بدین طریق که ویروس ضعیف شده آن بیماری را به بدن تزریق کرده ، انسان را دچار یک حالت خفیفی از آن بیماری می نمایند. ولی چون این بسیار ضعیف است، انسان به زودی بهبودی می یابد و پس از بهبودی کامل برای یک مدت طولانی در برابر آن مرض ، مصونیت می یابد .
واکسن زدن یعنی تزریق ویروس ضعیف یک بیماری به بدن.
واکسن دارای میکرب بیماری است که البته آنرا ضعیف و بی آزار ساخته اند واکسن از پی تزریق در بدن انسان « پادزهر » درست می کند که با ویروس بیماری وارد نبرد می شوند و آنها را خنثی میکنند .

 ایمن سازی فعال یا واکسیناسیون
 

واکسیناسیون اقدام بسیارمهم و با ارزشی است که بوسیله آن با هزینه کم می توان از ابتلاء به بیماریهای عفونی جلوگیری کرد. با اجرای برنامه واکسیناسیون همگانی در جهان، شیوع بسیاری از بیماریهای خطرناک دربین شیرخوار ان، کودکان و بالغین کاهش بارزی پیدا کرده است بطوریکه اکنون شیوع بیماریهای خطیری چون دیفتری، کزاز، سیاه سرفه، سرخک و فلج کودکان با واکسیناسیون همگانی با موفقیت کنترل و در بسیاری از کشورها عملا به حداقل میزان خود رسیده است ، یا بیماری آبله که با واکسیناسیون همگانی و پیگیری جهانی ریشه کن شده است.
برای بیش از ۲۰بیماری انسان، اکنون واکسن تهیه شده است که تعدادی ازآنها بطور همگانی و بقیه در شرایط خاصی، مورد استفاده قرار می گیرند.
تصمیم برای تهیه و استفاده از واکسن ، جهت یک بیماری براساس نتیجه موازنه دو موضوع، یکی میزان احتیاج به واکسن و دیگری خطرات و عوارض ناشی از آن گرفته می شود.
میزان اثر پیشگیری کننده واکسن یک بیماری، از مقایسه تعداد مبتلایان دو گروه افراد واک سینه شده و نشده ای که بطور تصادفی در معرض بیماری قرار می گیرند بدست می آید.
موثرترین واکسن ها آنهائی هستند که مکانیسم پیشگیری حاصل از مرحله بهبودی در شکل طبیعی بیماری را تقلید کنند.
 

 رابطه بین نوع واکسن با ایمنی حاصل
 

واکسن های با اجرام زنده که ازقدرت بیماریزایی آنها کاسته شده است، معمولاً با دوز واحد می توانند ایمنی موثر و طولانی نسبت به واکسن های کشته شده ایجاد کنند. این واکسن ها علاوه برسیستم ایمنی هومورال، سیستم ایمنی سلولی را نیز تحریک می نمایند، این نوع واکسن ها تمایل دارند واکنشهای مشابه شکل طبیعی بیماری به خصوص درافراد با نقص ایمنی را  ایجاد کنند.
 برای اینکه با واکسن های کشته شده ایمنی کافی و بمدت طولانی بدست آید، بایستی این واکسن ها ابتدا درچند نوبت تزریق گردند و برای جلوگیری از کاهش سطح آنتی بادی و ادامه ایمنی اغلب لازم است که تزریق واکسن در آینده یادآوری شود.

تاریخچه واکسیناسیون

جان میلیونها نفر با استفاده از پنی سیلین ، سولفا تیل آمید ،و داروها ی باکتری کش مشابه نجات یافته است . اما شاید با اثر پیشگیری کننده ایمن سازی – که از دیگر اکتشافات تصادفی است – جانهای بیشتری نجات یافته باشند .تا پیش از صده نوزدهم یکی از بزرگترین بلایایی که دامن گیر بشر می شد آبله بود . تنها دو بیماری، یعنی طاعون و مالاریا ، به اندازه آبله قربانی داشته اند . چگونگی مبارزه با مالاریا با استفاده از کینین و داروها ی ضد مالاریا انجام می شد حشره کشها نیز در حذف پشه های ناقل بیماری مفید واقع شدند . پس از آنکه مشخص شد عامل انتقال طاعون ککهای بدن موش هستند ،این بیماری نیز سر انجام در مناطق توسعه یافته جهان با انجام اقدامات بهداشتی مهار شد .شهرت ادوارد جنر به دلیل آشنا کردن جهانیان با واکسن ی است که جان میلیونها نفر را از مرگ شوم ناشی از آبله رهانیده و چندین میلیون نفر دیگر را از ظاهر زشت و وحشتناکی که بر اثر ابتلا به این بیماری ایجاد می شود ، نجات داده است .
جنر واکسن خود را در پی کار طولانی و طاقت فرسا در آزمایشگاه کشف نکرد . در ۱۹ سالگی شیر دوشی به او گفته بود که هرگز به آبله مبتلا نخواهد شد ، چون قبلاً به آبله گاوی مبتلا شده بود .بعد ها وقتی جنر پزشک شد و به بی فایده بودن تلاشهایش برای درمان این بیماری پی برد ، جمله آن شیر دوش را به خاطر آورد . اوتحقیق کرد و دریافت شیر دوشان تقریباً هرگز ، حتی وقتی از مبتلایان به آبله پرستاری می کنند ، دچار آبله نمی شوند .
به نظرش رسید که آبله گاوی را به افراد تلقیح کند ، تل آنها را از ابتلا به بیماری مرگبار تر آبله مصون سازد .این بخت یاری حقیقی بود . بدون اینکه زحمتی بکشد ، در یافت که آبله گاوی باعث ایمنی در برابر آبله می شود . قوه تشخیص او به اندازه ای بود که توانست به ارزش این حقیقت پی ببرد و از آن استفاده کند.
ادوارد جنر به سال۱۷۴۹ در برکلی از توابع گلاستر شر انگلستان به دنیا آمد . شش ساله بود که پدر ش ، یک روحانی مسیحی ، درگذشت ، برادر بزرگترش مسئولیت تربیت او را به عهده گرفت. تحصیلات ابتدایی خود را در مدارس محلی گذراند ، ودر آنجا به تاریخ طبیعی علاقه مند شد . تحصیل طب را زیر نظر دانیل لادلو ، از جراحان سادبری آغاز کرد . در این هنگام بود که شیر دوش ، رابطه بین آبله گاوی و آبله را برایش تعریف کرد . جنر در سال ۱۷۷۵ در زمینه عقاید روستاییان گلاستر شر در باره آبله به تحقیق پرداخت دریافت که دو نوع آبله گاوی وجود دارد ، وفقط یکی از آنها از آبله پیشگیری میکند . همچنین تعیین کرد که نوع موثر آبله گاوی تنها وقتی اثر م حافظ تی دارد که در مرحله خاصی از بیماری منتقل شود .
او برای آزمودن نظریه اش مقداری از مایع درون تاولها دست شیر فروشی را که به آبله گاوی مبتلا بود بیرون کشید و آن را به لندن برد و بادقت مایع آبله را به پسرکی تلقیح کرد و همان طور که جنر پیش بینی کرده بودپسرک به آبله دچار نشد . جنر از واژه واکسیناسیون استفاده نکرد، بلکه به جایش لفظ مایه کوبی یا « واریوله واک سینه » را به کار برد معنای لغوی اصطلاح لاتینی اخیر « تاولهای ریز گاو » است .
 تا حدود یک قرن بعد ، مایه کوبی جنری آبله گاوی ، تنها روس ایمن سازی علیه بیماری بود . در سال ۱۸۸۰ لویی پاستور برای ایمن سازی مرغان علیه وبا ، که در یک همه گیری ،۱۰%طیور فرانسه را از بین برده بود ، روسی ابداع کرد . او باکتری ایجاد کننده این بیماری را جداسازی کرد و با کشت شکل ضعیف شده و تلقیح آن به مرغان ، آنها را نسبت به حمله مرگبار بیماری ایمن ساخت . اصول کلی روش پاستور با روشی که جنر برای مایه کوبی با آبله گاوی ابداع کرد یکی بود . قبل از آنکه ویروس آبله به شکل آبله گاوی به شیر دوش منتقل شود ، در بدن گاو ضعیف شده بود .در سال ۱۸۸۱ ، پاستور با روی آوردن به سیاه زخم ،که از بیماریهای گاو و گوسفند است، باسیل آنرا جدا کرد . اواین باکتری را در دمایی بالاتر از دمای بدن حیوان کشت داد تا مایعی برای تلقیح تهیه کند که موجب حمله خفیف سیاه زخم در جانور شود ، و حیوان را برای روزی که دچار حمله شدید بیماری می شود ، ایمن سازد .
همانطور که خود پاستور گفت ، او برای ارج نهادن به شایستگی و خدمات مهم یکی از بزرگترین انگلیسیان ، یعنی جنر واژه واکسیناسیون را به طور کلی برای روش مایه کوبی پیشگیری کننده وضع کرد. چهار سال بعد پاستور واکسن ی برای بیماری که در حیوانات هاری و گاه در انسان آب گریزی خوانده می شود ، ابداع کرد .

پژوهشهای پیش گامانه پاستور ،که بر کشف بخت یارانه جنر مبتنی بود ،ایمن سازی را به دانش بسیار کار آمد تبدیل کرد ، و زمینه را برای وقوع انقلابی در مهار بیماری های عفونی آماده ساخت .

شاید گذشته از کشف آنتی بیوتیکها ، هیچ اکتشافی چنین تاثیر عمیقی بر سلامت انسان نگذاشته باشد .به نوشته و.ر کلارک در پایه های تجربی ایمنی شناسی معاصر (۱۹۸۶) گل سر سبد موفقیتها در فرایند ایمن سازی ریشه کنی کامل آبله بوده است . در نیمه نخست این قرن ، سالانه حدود ۲ تا ۳ میلیون مورد جدید گزارش می شد .
در سال ۱۹۴۹ آخرین مورد آبله در ایالات متحده ، ودر سال ۱۹۷۷ آخرین مورد تایید شده سراسر جهان در سومالی گزارش شد .

واکسن چیست ؟
موجود زنده ، مانند بدن انسان به خودی خود نیروی مقاومت و غلبه یافتن بر میکروبها را دارد . این حالت را « مصونیت » می نامند. اما در برخی از موارد باید بدن را از خارج کمک کرد ، تا چنین مصونیتی را پیداکند . در بسیاری از بیماری هایی که از ویروس پدید می آیند ، اگر انسان یکبار آن بیماری را بگیرد و خوب بشود دیگر در برابر آن مصونیت پیدا می کند . مثلاً آبله ، سرخک و آبله مرغان از بیماری هایی هستند که اگر یک بار انسان آنها را بگیرد ، برای همیشه از آنها مصونیت پیدا می کند . یعنی دیگر آنها را هرگز نخواهد گرفت .
اما بیماری های دیگری مانند آنفولانزا ممکن است چند بار به سراغ به سراغ انسان بیایند .پس برای رهایی از چنگ انها می آیند و به طور مصنوعی در انسان مصونیت ایجاد می کنند .
بدین طریق که ویروس ضعیف شده آن بیماری را به بدن تزریق کرده ، انسان را دچار یک حالت خفیفی از آن بیماری می نمایند. ولی چون این بسیار ضعیف است، انسان به زودی بهبودی می یابد و پس از بهبودی کامل برای یک مدت طولانی در برابر آن مرض ، مصونیت می یابد .
واکسن زدن یعنی تزریق ویروس ضعیف یک بیماری به بدن.
واکسن دارای میکرب بیماری است که البته آنرا ضعیف و بی آزار ساخته اند واکسن از پی تزریق در بدن انسان « پادزهر » درست می کند که با ویروس بیماری وارد نبرد می شوند و آنها را خنثی میکنند .

طرز ساختن واکسن چگونه است ؟
واکسن را اینگونه میسازند : نخست حیوانی را عمداً دچار بیماری مورد نظر می کنند . سپس ویروس آن بیماری را از بدن حیوان مزبور جدا می سازند .
مجدداً این ویروس را به حیوانی دیگر تزریق می کنند و پس از بیمار شدنش ، باز ویروس را از بدنش جدا می سازند . آنقدر این عمل را تکرار می کنند تا به قدری ویروس ضعیف گردد که اگر آنرا به بدن انسان ی تزریق کنند نه تنها او را بیمار نکند، بلکه برایش مصونیت هم پدید آورد .
راه دیگر واکسن سازی این است که آن را از ویروسهای مرده یا بی فعالیت به دست می آورند .
با تزریق این نوع واکسن بدن مشغول ساختن پادزهر می شود و خود را آماده دفاع در برابر میکر وب اصلی می کند .برای بیماری خواب و آنفولانزا از این روش استفاده می کنند . و بالاخرهگاهی هم خود ویروس را بی آنکه ضعیفش گردانند از راه پوست به بدن تزریق می نمایند . آنگاه چون ویروس از راه غیر طبیعی وارد بدن گردیده ، باز در آن ایجاد مصونیت میکند .

واکسیناسیون چه سودی دارد ؟
 

 مزیت ایمن سازی بر سرم درمانی ، در طول مدت حفاظت از طریق مایه کوبی است.
واکسن ها، علاوه بر تولید فعال پابتنهای در گردش ، درموارد خاص، ودر هنگام بروز آلو دگیهای بعدی سریعاً موجب واکنش لیمفوسیتها گردیده و دستگاه حساس ایمنی را طوری سامان می دهد که میتواند نسبت به حمله اجرام خارجی واکنش سریع نشان دهد ، این نوع واکنش را پاسخ یاد اور یا خاطره ای می نامند .

برای سهولت امر، می توان واکسن ها را به دودسته مشخص تقسیم نمود:
الف) واکسن های باکتریایی
۱) واکسن های زنده تخفیف حدت یافته : ب. ث . ژ
۲)  واکسن های کشته:سیاه سرفه، حصبه ،وبا
۳)  نازهر(توکسوئید): دیفتری، کزاز
۴)  واکسن های پلی ساکاریدی: مننگوکوکسیC , A ،پنوموکوکسی
ب) واکسن های ویروسی
۱) واکسن های زنده تخفیف حدت یافته: فلج اطفال خوراکی، سرخجه ، سرخک ، اوریون ، تب زرد
۲) واکسن های کشته کامل: انفولانزا ، فلج اطفال تزریقی ، هاری
۳) واکسن های کشته( بخشی از پادگن) : هپاتیت ب
توکسوئیدها فقط در قبال اگزوتوک سینه ا ایجاد ایمنی می کنند و کیفیت انها به لحاظ خلوص و قابلیت انحلال پادگن بسیار عالی است . ایمنی خلطی حاصل از آنها نیز به سادگی قابل اندازه گیری است .
در واکسن های باکتریایی که از یاخته کامل استفاده می شود ، پادتنهایی تولید می شوند که بعضی از آنها احتمالاً جرء اپسونینها هستند. این واکسن ها نقش یک ادجووان (یاور ) را دارند و همراه با دیگر واکسن ها موجب افزایش پاسخ ایمنی می شوند.
در مورد ب .ث . ژ وضعیت فرق می کند ، این واکن بیشتر ایجاد ایمنی سلولی می کند و پادتن خلطی قابل اندازه گیری تولید نمی نماید .این حالت از ایمنی سلولی همراه با افزایش حساسیت تاخیری است که از طریق آزمون حساسیت به توبرکولین اندازه گیری می شود.
واکسن آبله (ویروس واکین ) که قدیمی ترین واکسن ویروسی است، پس از تزریق به انسان به علت قرابت پادگنی ، ایجاد ایمنی علیه آبله (ویروس واریول ) می کند. ایمنی واکسن عمدتاً از نوع سلولی است و بطور کلی پاسخ پادتنی ضعیف است.
استفاده از واکسن های زنده تخفیف حدت یافته در افراد مبتلا به نقص دستگاه ایمنی سلولی رسماً ممنوع است .
سایر واکسن های ویروسی زنده یا تخفیف حدت یافته ،ایجادایمنی خلطی همراه با پادتنهای در گردش می کنند که به روش های متداول سر مشناسی نظیر سرونوترا لیزا سیون ، واکنش ممانعت از هم اگلوتیناسیون ، بررسی ایمنی به کمک مواد رادیوایزوتوپ ، الیزاو غیره قابل اندازه گیری است. آزمونهای افزایش حساسیت تاخیری بعضاً دال بر ایمنی با واسطه سلولی است .
بعضی واکسن ها نظیر واکسن خوراکی فلج اطفال یا واکسن هایی که از طریق بینی تجویز می شوند ، علاوه بر ایمنی خلطی ، ایجاد ایمنی موضعی می نمایند و به دنبال آن ایمونوگلو بولین نوع A تولید می شود که موجب ایمنی موضعی بسیار قوی خواهد شد و از دخول ویروس از طریق ان مجاری جلو گیری خواهد کرد. نهایتاً، واکسن های مننگوکوکسی C ,A ، و پنوموکوکسی پلی والان براساس نوع کپسول وپلی ساکارید موجود در واکسن ، ایجاد پادتن اختصاصی می نمایند.

عوارض واکسیناسیون 
پیشگیری ازبیماریهای عفونی بوسیله واکسن یکی از پیروزیهای مهم علم پزشکی است، اما باید در نظر داشت که با وجود پیشرفتهای بدست آمده در تهیه واکسن های بسیار کم ضرر و بی نهایت موثر بهرحال هیچ واکسن ی کاملاً بی ضرر و صددرصد مؤثر نیست. هدف در تهیه واکسن مناسب ، رسیدن به مرحله ای است که واکسن حداکثر اثر پیشگیری را با حداقل عارضه جانبی داشته باشد.
عوارض متعددی تاکنون برای واکسن ها گزارش شده است که شایع ترین آنها عوارض محل تزریق بصورت تورم و حساسیت و درد موضعی است که گاهی با درجات خفیفی از تب نیز همراه می شود.
این عوارض اغلب در طی ۲۴ ساعت اول بعد از تزریق ظاهر شده و معمولاً در کودکان بارزتر و میزان تب کودک نیز بالا است. در دنباله تزریق واکسن سیاه سرفه بندرت ممکن است کودک دچار آنسفالیت شود. این عارضه معمولاً چند روز پس از تزریق این واکسن بصورت بیقراری، تشنج اختلال رفتاری و تغییر سطح هشیاری خودنمائی می کند. هرگاه بعد از تزریق واکسن ثلاث کودک تب بالا، تشنج ، و گریه های شدید و طولانی بیش از ۳ ساعت داشته باشد ، در نوبت های بعدی از واکسن دوگانه استفاده می شود.
یکی از عوارض بسیار نادری که بویژه با گونه شماره ۳ ویروس قطره فلج اطفال ممکن است پیش آید پیدایش شکل فلجی بیماری است. شیوع این عارضه دربالغین کمی زیادتر از کودکان می باشد، بدین جهت تجویز همگانی قطره ضد فلج کودکان در سنین بالای ۱۸ سال توصیه نمی شود.
هرگاه به فردی با نقص ایمنی قطره ضد فلج تجویز شود خطر پیدایش اشکال فلجی بیماری افزایش پیدا می کند.
در حاملگی تزریق واکسن های ویروسی زنده بعلت احتمال انتشار آنها به جفت و جنین ممنوع می باشد.

  امید است با پیشرفتهای که در تکنیک های بیولوژی ملکولی پیدا شده است بتوان در آینده واکسن هایی با عوارض هر چه کمتر تهیه نمود.
 به دنبال تزریق واکسن توام عوارض موضعی ا ز قبیل قرمزی محل تزریق ، حساسیت موضع ، و گاهی واکنشهای عمومی مانند تب ، سر درد ، و گاهی ظهور بثوراتی در سطح بدن مشاهده می شود اما این واکنشها به زودی مرتفع می گردند .

در موارد نادری به دنبال تزریق واکسن توام ضد دیفتری- کزاز ناراحتی های کلیوی و عصبی دیده شده است . در چنین حالاتی تزریق های بعدی انجام نمی گیرند . بایستی همواره آدرنالین یک در هزار در دسترس تزریق کنندگان واکسن باشد تا اگر عارضه آنافلاکسی پیش آمد بلافاصله بمصرف برسد .
 همچنین ناراحتیهای مغزی قابل توجهی که ناشی از تزریق جزء سیاه سرفه ا واکسن سه گانه است به ندرت ذکر شده ، اگر ناراحتی عصبی ویا تشنج ی کودک ظرف ۲ روز پس از تزریق مشاهده شود ، نشان ایجاد ناراحتی به علت واکسن سیاه سرفه است در این صورت دنباله ایمن سازی را با واکسن های دو گانه ضد دیفتری ، کزاز خردسالان یا بزرگسالان بسته به سن شخص ادامه می دهند و به این کودک دیگر واکسن سیاه سرفه نباید تزریق شود .

بی قراری پس از واکسن را چه باید کرد؟

علت چاق تر بودن دستی که واکسن بدوتولد زدن درکودک چهار

 

  یکی از دردناک ترین اقداماتی که والدین مجبورند برای فرزندشان انجام دهند تحمل گریه ها و بی قراری های او بعد از واکسیناسیون است. کودک شما در بدو تولد، ۲،۴، ۶، ۱۲ ماهگی باید واکسن سه گانه سرخجه، کزاز و سیاه سرفه را روی رانش بزند و متحمل درد شود. کودک ممکن است بعد واکسیناسیون چندان بی تابی نکند، اما برخی بچه ها چند ساعت بی وقفه جیغ می زنند.

 پرستاری که این تزریق را انجام می دهد ممکن است توصیه کند برای کاهش درد فرزندتان قطره استامینوفن استفاده کنید. یادتان باشد این قطره دوز مشخصی برای استفاده دارد و نباید برای ساکت کردن فرزندتان هر چقدر دل تان خواست به او استامینوفن بدهید.

 نباید برای پیشگیری از تب به فرزندتان قطره استامینوفن بدهید، بلکه اگر متوجه شدید دچار درد و تب شدید است تنها به مدت ۴۸ ساعت آن هم هر ۶ ساعت( در صورت تب خیلی شدید) و هر ۸ ساعت ( برای تب خفیف) یک بار آن هم ۵ تا ۱۰ قطره کافی است. تاکید می کنم استامینوفن را بیشتر از این مقدار به فرزندتان ندهید. هشدار دوم این که هیچ داروی دیگری را سر خود به فرزندتان نخورانید. برای پیشگیری از اختلال در اثر واکسن بهتر است محل درد را کمپرس سرد یا یخ بگذارید. مطمئنا تحمل جیغ های فرزندتان بی اندازه مشکل است. برای آرام کردن ش می توانید او را در آغوش بگیرید تا احساس امنیت کند. دمای خانه را در حد متعادل نگه دارید و سکوت را برقرار کنید تا راحت بخوابد و ۴۸ ساعت از زمان واکسیناسیون بگذرد.

 جدول و زمان انجام واکسیناسیون در کشور ایران :

انواع واکسن ها، مقدار ، راه تجویز و شرایط نگهداری آنها
شرایط نگهداری درمحل واکسیناسیون	مقدار و راه تجویز *	ماهیت	نام واکسن
۸-۲ درجه سانتیگراد ( طبقه میانی یا پایینی یخچال)	۵/۰ میلی لیتر، عضلانی	توکسوئید کزاز، توکسوئید دیفتری و باکتری کشته شده سیاه سرفه	سه گانه
۸-۲ درجه سانتیگراد ( طبقه میانی یا پایینی یخچال )	۵/۰ میلی لیتر ، عضلانی	توکسوئید کزاز و توکسوئید دیفتری ( خردسالان و بزرگسالان)	دوگانه
۸-۲ درجه سانتیگراد ( طبقه میانی یا پایینی یخچال)	۵/۰ میلی لیتر ، عضلانی	توکسوئید کزاز	کزاز
۸-۲ درجه سانتیگراد ( طبقه فوقانی یخچال )	زیر یکسال ۰۵/۰ میلی لیتر داخل جلدی، بالاتر از یک سال ۱/۰ میلی لیتر داخل جلدی	باسیل کالمت وگرن	ب.ث.ژ
۸-۲ درجه سانتیگراد ( طبقه فوقانی یخچال )	۵/۰ میلی لیتر، زیر جلدی	ویروس زنده ضعیف شده سرخک ، اوریون و سرخجه	MMR
۸-۲ درجه سانتیگراد ( طبقه فوقانی یخچال )	قطره خوراکی	ویروس سه گانه زنده ضعیف شده	فلج اطفال
۸-۲ درجه سانتیگراد ( طبقه فوقانی یخچال )	۵/۰ میلی لیتر، زیر جلدی یا عضلانی	ویروس کشته شده
۸-۲ درجه سانتیگراد ( طبقه میانی یا پایینی یخچال )	برای کودکان زیر ده سال، ۵/۰ میلی لیتر و برای افراد ده سال و بالاتر یک میلی لیتر در عضله ، برای بیماران دیالیز و تالاسمی دو برابر مقدار توصیه شده	آنتی ژن سطحی ویروس	« هپاتیت ب »

در خصوص طریقه مصرف واکسن ها چنانچه دستورالعمل مشخصی از طرف مرکز مدیریت بیماریها ارسال نشده باشد مراعات دستورالعمل کارخانه سازنده ضروری است.

توضیح :
۱-  واکسن های سه گانه، کزاز، دوگانه و « هپاتیت ب » در مقابل یخ زدگی تغییر ماهیت می دهند، در اینصورت ، از مصرف آن باید جداً خودداری کرد.
۲-  کلیه واکسن ها باید تا لحظه تجویز در دمای ذکر شده نگهدای شوند. ( در یخچال نگهداری شود )
۳- حلال واکسن های MMR و ب. ث. ژ در واحد مصرف کننده نیز باید در دمای ذکر شده نگهداری شود.

بیماریها و علائم اختصاری واکسن های برنامه گسترش ایمنسازی
نام بیماری	واکسن مربوط	علائم اختصاری
سل	ب.ث.ژ	BCG
دیفتری، کزاز، سیاه سرفه	سه گانه ( ثلاث )	DTP
دیفتری ـ کزاز	دوگانه خردسالان	DT
دو گانه بزرگسالان	Td
فلج اطفال	پولیو خوراکی	OPV
پولیو تزریقی	IPV
سرخک ـ سرخجه ـ اوریون	سرخک ـ سرخجه ـ اوریون	MMR
کزاز	توکسوئید کزاز	TT
هپاتیت ب	هپاتیت « ب »	Hep.B

**************

برنامه ایمن سازی کودکان با توجه به شرایط اپیدمیولوژیک کشور
توضیـحات	نوع واکسـن	ســن
در کودکان زیر یک سال، مقدار واکسن « ب.ث.ژ » (۰۵/۰ ) میلی لیتر معادل نصف دوز بالغین است	ب.ث.ژ ـ فلج اطفال * هپاتیت ب **	بدو تولد
	سه گانه ـ فلج اطفال ـ هپاتیت ب	۲ ماهگی
	سه گانه ـ فلج اطفال	۴ ماهگی
	سه گانه ـ فلج اطفال ـ هپاتیت ب	۶ ماهگی
این واکسن شامل واکسن های سرخک ، سرخجه و اوریون می باشد.	MMR	۱۲ ماهگی
	سه گانه ـ فلج اطفال	۱۸ ماهگی
	سه گانه ـ فلج اطفال ـ MMR	۶-۴ سالگی ***

* منظور از فلج اطفال، قطره خوراکی فلج اطفال است.
** واکسن هپاتیت ب کودکان نارس با وزن کمتر از ۲۰۰۰ گرم چنانچه در وقت مقرر مراجعه نموده باشند در ۴ نوبت ( بدو تولد، یکماهگی، دوماهگی و ۶ ماهگی ) انجام می شود.
*** پس از آخرین نوبت واکسن سه گانه، هر ده سال یکبار واکسن دوگانه ویژه بزرگسالان بایستی تزریق شود.

جدول ایمن سازی کودکان ی که از یکسالگی تا ۶ سالگی در وقت مقرر مراجعه ننموده اند.
سه گانه ـ فلج اطفال ـ ب.ث.ژ ـ MMR و هپاتیت ب	اولین مراجعه
سه گانه ـ فلج اطفال ـ هپاتیت ب	یکماه بعد از اولین مراجعه
سه گانه ـ فلج اطفال	یکماه بعد از دومین مراجعه
سه گانه ـ فلج اطفال ـ هپاتیت ب	۶ ماه تا یک سال بعد از سومین مراجعه
سه گانه ( حداقل یکسال فاصله با نوبت قبلی ) ـ MMR ـ فلج اطفال	۶-۴ سالگی
۱- بعد از ۶ سال تمام ( ۶ سال و ۱۱ ماه و ۲۹ روز ) تزریق واکسن سه گانه ممنوع است و باید از واکسن دوگانه ویژه بزرگسالان استفاده شود. ۲- در صورتیکه سن کودک هنگام تزریق یادآور اول سه گانه و فلج اطفال، چهار سال یا بیشتر باشد، یادآور دوم لزومی ندارد ۳- پس از آخرین نوبت واکسن سه گانه بایستی واکسن دو گانه ویژه بزرگسالان هر ده سال یک بار تکرار شود ۴- چنانچه سن کودک هنگام تزریق نوبت اول MMR بین ۶-۴ سالگی باشد، نوبت دوم بایستی  ۶ ماه تا یکسال بعد از نوبت اول تزریق گردد. ۵- بعد از یکسالگی قبل از تلقیح ب.ث.ژ بایستی تست مانتو انجام شود و در صورت منفی بودن، ب.ث.ژ تلقیح گردد. ۶- کسانیکه بدنبال تزریق ب.ث.ژ اسکار نداشته اند نیاز به تزریق مجدد ب ث ژ ندارند.

******************

جدول ایمن سازی افراد ۷ تا ۱۸ ساله که در وقت مقرر مراجعه نکرده اند
دوگانه ویژه بزرگسالان ـ فلج اطفال ـ MMR ـ هپاتیت ب	اولین مراجعه
دوگانه ویژه بزرگسالان ـ فلج اطفال ـ هپاتیت ب	یکماه بعد از اولین مراجعه
دو گانه ویژه بزرگسالان ـ فلج اطفال	یکماه بعد از دومین مراجعه
دو گانه ویژه بزرگسالان ـ فلج اطفال ـ هپاتیت ب ـ MMR	۶ ماه تا یک سال بعد از سومین مراجعه
دو گانه ویژه بزرگسالان و هر ده سال یکبار تکرار شود	۱۰ سال بعد از چهارمین مراجعه

*************

ایمن سازی زنان سنین باروری ( ۴۹ – ۱۵ ساله ) بدون سابقه ایمن سازی با واکسن دوگانه ویژه بزرگسالان *
طول دوره ایمنی	درصد م حافظ ت	حداقل فاصله	نوبت
۰	۰	-	اول
سه ساله	۸۰	یک ماه	دوم
پنج سال	۹۵	شش ماه	سوم
ده سال	۹۹	یک سال	چهارم
تا پایان سن باروری **	۹۹	یک سال	پنجم
* زنان سنین باروری دارای سابقه واکسیناسیون ، باید با احتساب واکسن های قبلی طبق این جدول واکسیناسیون را ادامه دهند. ** برای حفظ ایمنی کافی پس از پنج نوبت، واکسن دوگانه بزرگسالان باید هر ده سال یکبار تکرار شود.

 *************

ایمن سازی زنان باردار بدون سابقه ایمن سازی یا واکسیناسیون ناقص *
دفعات	نوع واکسن	تاریخ مراجعه
نوبت اول	دو گانه ویژه بزرگسالان	اولین مراجعه
نوبت دوم **	دو گانه ویژه بزرگسالان	یک ماه بعد
* کسانیکه سابقه واکسیناسیون ناقص دارند باید واکسیناسیون آنها با توجه به سابقه قبلی و مطابق برنامه ایمنسازی زنان ۴۹-۱۵ سال تکمیل گردد. ** ادامه ایمن سازی طبق جدول ایمن سازی زنان ۴۹-۱۵ ساله

 ***********

ایمن سازی علیه بیماری « هپاتیت ب » برای گروههای پرخطر
زمان تزریق	نوبت
در اولین مراجعه	اول
یک ماه بعد از نوبت اول	دوم
شش ماه بعد از نوبت اول	سو م

چرا باید این همه واکسن به کودکم بزنند؟
از تماشای منظره تزریق به فرزند برای تمام والدین ناخوشایند است. اما برنامه واکسیناسیون به منظور پیشگیری از بیماریهای خطرناک تهیه شده است و مهمترین بخش تامین سلامت کودک را تشکیل می دهد.

بعضی از این بیماریها (نظیر فلج اطفال و دیفتری) صذ سال پیش از این بسیار شایعتر بودند ولی امروزه بعلت انجام واکسیناسیون بندرت دیده می شوند.

مرکز مبارزه با بیماریها در هر کشور بسته به سطح ایمنی عمومی و بیماریهای خطرناک شایع برنامه واکسیناسیون خاصی را برای کودکان و بزرگسالان تنظیم می کند.

واکسن ها چگونه از بیماریها پیشگیری می کنند؟

واکسن ها از میکروب یا ویروس کشته شده و یا ضعیف شده که عوامل بیماریهای خاص هستند ساخته شده اند. با تزریق واکسن سیستم ایمنی تحت حمله این میکروب ها و یا ویروس ها قرار می گیرد و در نتیجه ترشح آنتی بادی ها یا پادتن ها دربدن بالا می رود.

این آنتی بادی ها در بدن کودک فعال باقی می مانند و در صورتیکه بدن با بیماری واقعی مواجه شود آن را در مقابل آن ویروس یا میکروب م حافظ ت می کنند. بعنوان مثال اگر سیاه سرفه در منطقه شما شایع شود احتمال ابتلا کودک شما که واک سینه شده است به مراتب کمتر از کودکی است که واک سینه نشده است.

کارت مراقبت کودک چیست و استفاده از آن در واکسیناسیون چه کمکی می کند؟
در ایران هر کودکی یک کارت مخصوص مراقبت کودک دارد که در آن جدول واکسینایون، تغذیه و پایش رشد در نظر گرفته شده است. کودک شما نیز حتما این کارت را دارد و اگر اینطور نیست بهتر است در اولین فرصت به یکی از مراکز بهدشتی و درمانی در محدوده محل زندگی خود مراجعه نمائید و برای وی پرونده تشکیل داده و کارت مراقبت کودک را دریافت نمائید. اگر شما برای مراقبتهای دوران بارداری به چنین مراکزی مراجعه کرده باشید حتما با نشانی و روش کار آنها آشنا هستید. در غیر اینصورت می توانید از دانشگاه علوم پزشکی محدوده خود در مورد آن اطلاعاتی کسب کنید. خصوصیات هر یک از این واکسن ها چیست؟

واکسن ب ث ژ: این واکسن با استفاده از باکتری ضعیف شده سل علیه این بیماری ساخته شده و به صورت زیر جلدی در ناحیه بازو در بدو تولد تزریق می شود. بهترین سن برای تلقیح واکسن ب. ث . ژ بدو تولد است، از آن به بعد تا ۲ ماهگی بدون انجام تست می توان واکسن ب.ث.ژ را تلقیح نمود. اگر تا سن یک سالگی تزریق نشده باشد ابتدا تست PPD انجام می شود و در صورتی که تست منفی باشد تزریق انجام می شود. معمولا جای محل تزریق باقی می ماند و اگر دیده نشود لازم نیست تزریق تکرار شود. در بعضی از موارد تورم عقده های لنفاوی زیر بغل بعد از تزریق واکسن مشاهده می شود که معمولا با گذشت زمان برطرف شده و نیاز به درمان خاصی ندارد.

قطره خوراکی فلج اطفال: فلج اطفال یک بیماری حاد ویروسی است که می تواند منجر به فلج دائم دسته ای از عضلات بدن شود. برای جلوگیری از این بیماری ناتوان کننده و سخت، بهترین راه واکسیناسیون است. واکسن به صورت قطره خوراکی و با استفاده از ویروس ضعیف شده ساخته شده است.

واکسن هپاتیت B: این ویروس از راه خون ی (مانند انتقال خون )، از راه جنسی و از طریق مادر به فرزند (در دوران بارداری ) منتقل می شود. افرادی که بیشتر در تماس با بیماران هستند مانند پرسنل و بیماران بخش دیالیز، پزشکان، دندانپزشک ان، پرستاران و پرسنل بانک خون بیشتر در معرض ابتلاء به این بیماری بوده و بعنوان گروه پرخطر باید واک سینه شوند. واکسن این بیماری از سال ۱۳۷۲ جزو برنامه واکسیناسیون کشوری اطفال گنجانده شده است. عوارض واکسن خیلی کم بوده شامل درد و قرمزی در ناحیه تزریق، سردرد مختصر و احساس کسالت است.

واکسن سه گانه: این واکسن با استفاده از باکتری کشته شده سیاه سرفه و سموم باکتریهای دیفتری و کزاز ساخته می شود. دیفتری، کزاز و سیاه سرفه بیماری های خطرناکی هستند که می توانند موجب مرگ یا عوارض شدید شوند. عارضه این واکسن معمولا تب و بیقراری است که ممکن است تا چند روز ادامه یابد، در این صورت می توانید از پاشویه و استامینوفن برای کاهش تب در کودک استفاده کنید. اگر ب