تولد نوزادان آزمایشگاهی - دکتر اقصی متخصص زنان و زایمان

تولد نوزادان آزمایشگاهی

 
گفتگو با آقای دکتر ملک منصور اقصی، متخصص زنان و زایمان درباره پدر نوزادان آزمایشگاهی
امسال(2010 میلادی) جایزه نوبل در رشته پزشکی به مردی تعلق گرفت که حاصل تلاش‌ها و تحقیقات 30 ساله‌اش، تولد نخستین نوزاد آزمایشگاهی از طریق باروری آزمایشگاهی (IVF) بود. پس از تلاش‌های او، تا به امروز، 4 میلیون کودک در سرتاسر جهان به همین روش متولد شده‌اند.

دکتر اقصی متخصص زنان و زایمان

دکتر رابرت جی. ادواردز، دانشمند انگلیسی 85 ساله، آنقدر زنده مانده تا شاهد رشد و گسترش همه‌جانبه نخستین پژوهش بحث‌برانگیز خودش باشد و حالا او لقب « پدر نوزادان آزمایشگاهی» را یدک می‌کشد. در باره این جایزه و دلایل اهدای آن به دکتر ادروازد، با دکتر ملک منصور اقصی، متخصص زنان و زایمان و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، گفت‌وگویی کرده‌ایم که می‌خوانید.
آقای دکتر! بهتر است بحث را از اینجا شروع کنیم که چرا جایزه نوبل پزشکی این قدر دیر به پروفسور ادواردز اهدا شد؟ مگر اولین نوزاد آزمایشگاهی 32 سال پیش متولد نشده است؟
این نکته هنوز به درستی روشن نیست. شاید نگرانی از سلامت فرزندان حاصل از تولد در لوله آزمایش بود که اهدای نوبل پزشکی به پروفسور ادواردز را به تعویق انداخت. تنها نکته تاسف‌بار،‌ غیبت پاتریک استیتو، همکار و یاور همیشگی رابرت جی‌ادواردز و عدم توانایی سخنرانی خود دکتر ادواردز به دلیل کهولت سن و بیماری‌اش در مراسم اهدای جایزه نوبل 2010 بود.

نوزادان آزمایشگاهی
پروفسور ادواردز، پدر نوزادان آزمایشگاهی
با توجه به کاندیداهای مختلف دریافت جایزه نوبل پزشکی، چرا امسال این جایزه مهم به کسی اهدا شد که باروری آزمایشگاهی را پایه‌گذاری کرد؟
در بیانیه کمیته نوبل آمده است: «امروز، اندیشه رابرت ادواردز به واقعیت پیوسته و برای همه افرادی که در سرتاسر جهان فرزندی نداشتند، شادی را به ارمغان آورده است.» در 25 جولای سال 1978 بود که نخستین نوزاد آزمایشگاهی به نام لوییس براون متولد و تقدیم زوجی شد که 9 سال با آرزوی داشتن فرزند زندگی کرده بودند. از طرفی ابداع روش باروری آزمایشگاهی در واقع دریچه‌ای بود برای موفقیت‌های بیشتر در حوزه پزشکی؛ چراکه امروزه می‌ بینی م بسیاری از بیماری‌های ژنتیکی و وابسته به جنس به واسطه تحقیقات پروفسور ادواردز مهار می‌شوند و به کمک باروری آزمایشگاهی از تولد نوزادانی با چنین مشکلاتی جلوگیری می‌شود. حتی کشف سلول‌های بنیادی که این روزها برای درمان بسیاری از بیماری‌های لاعلاج مورد استفاده قرار می‌گیرند، مرهون تحقیقات پدر نوزادان آزمایشگاهی است.
ممکن است درباره روش باروری آزمایشگاهی توضیحی بفرمایید؟
باروری آزمایشگاهی شیوه‌ای است که در آن، سلول تخمک بالغ از زن گرفته می‌شود و با اسپرم مرد خارج از بدن لقاح می‌یابد و جنین حاصل برای ادامه بارداری طبیعی در رحم همان زن یا زن دیگری (به‌عنوان رحم اجاره‌ای) منتقل می‌شود یا کاشته می‌شود. البته باروری آزمایشگاهی به‌عنوان یک روش درمان ناباروری تنها زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که ارزیابی دقیق در مورد علت ناباروری در زوج مورد نظر به عمل آمده باشد. در عین حال نمی‌توان با قطعیت گفت که روش باروری آزمایشگاهی، صددرصد موفقیت‌آمیز است و همه زوج‌های نابارور به کمک این روش صاحب فرزند می‌شوند.
در چه نوع ناباروری ‌هایی می‌توان از باروری آزمایشگاهی کمک گرفت؟
یک گروه از زنان مناسب برای باروری آزمایشگاهی زنانی هستند که دچار انسداد یا فقدان لوله‌های رحم ی هستند که تخمک را از تخمدان به رحم منتقل می‌کند. از گروه‌های دیگر می‌توان به مردانی اشاره کرد که تعداد اسپرم آنها پایین است یا زوج‌هایی که ناباروری غیرقابل توصیف دارند.
روش کار چگونه است؟
در عملیات باروری آزمایشگاهی، تخمک بالغ معمولا از طریق مکش با سوزن و نظارت به وسیله سونوگرافی دریافت می‌شود و تخمک دریافت‌شده در محیط کشت آزمایشگاه قرار می‌گیرد. در مرحله بعدی، اسپرم را به محیط کشت وارد می‌کنند. لقاح تخمک و اسپرم در این محیط آزمایشگاهی معمولا در فاصله 12 تا 84 ساعت صورت می‌گیرد و رویان تولیدشده در یک محیط رشد قرار داده می‌شود تا مراحل تقسیم به 2، 3، 4 و 8 سلول را بگذراند. در طول این دوره نیز مادر هورمون پروژسترون دریافت می‌کند تا پوشش داخلی رحم وی برای کاشت جنین آماده شود. سپس جنین آزمایشگاهی از طریق دهانه رحم به درون رحم آزاد می‌شود و اگر عمل موفقیت‌آمیز باشد، جنین در دیواره رحم کاشته می‌شود و بارداری اتفاق می‌افتد.
این روزها بحث تعیین جنسیت نوزاد به کمک باروری آزمایشگاهی هم بسیار مطرح می‌شود. شما در این باره چه نظری دارید؟
اگر تعیین جنسیت فرزند تنها جنبه سرگرمی و تفریح و علاقه صرف داشته باشد، من کاملا مخالفم؛ چراکه باروری آزمایشگاهی اصلا کار راحتی نیست و 90 درصد افرادی که به مطب من مراجعه می‌کنند، تنها به دلیل علاقه و سرگرمی می‌خواهند به کمک باروری آزمایشگاهی جنسیت نوزادشان تعیین شود و بعد از مشاوره، پشیمان می‌شوند؛ زیرا می‌فهمند که کار راحتی نیست و اینطور نیست که مثلا فلان قرص صورتی را بخوری و فرزندت دختر شود یا با خوردن فلان قرص آبی فرزند پسر داشته باشی.
پس در چه شرایطی تعیین جنسیت را به کمک باروری آزمایشگاهی توصیه می‌کنید؟
به جز درمان تعدادی از انواع نازایی، می‌توان از باروری آزمایشگاهی برای جلوگیری از انتقال یک ژن عامل بیماری به نوزاد متولدشده جلوگیری کرد. مثلا حدود یک سال و نیم قبل، خانواده‌ای در انگلستان مورد بررسی قرار گرفتند که اکثر خانم‌های متولدشده در این خانواده به سرطان پستان ژنتیکی مبتلا بودند و در صورتی که فرزند دختری در این خانواده متولد می‌شد، به احتمال زیاد به این سرطان مبتلا می‌شد اما به کمک باروری آزمایشگاهی همه جنین ‌های موجود در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفتند و جنین ی که فاقد ژن سرطان بود به رحم مادر منتقل شد. از طرفی به جز بیماری‌های ژنتیکی در بسیاری از بیماری‌های وابسته به جنس هم می‌توان به کمک باروری آزمایشگاهی از تولد نوزاد بیمار جلوگیری کرد؛ چراکه به کمک باروری آزمایشگاهی جنین ‌های آزمایشگاهی بررسی و یک جنین سالم در رحم مادر کاشته می‌شود.
با توجه به اهمیت تحقیقات پروفسور ادواردز در زمینه باروری آزمایشگاهی، آیا اهدای جایزه نوبل پزشکی امسال به این دانشمند مخالفانی هم داشت؟
اعلام نام رابرت جی‌ادواردز به عنوان برنده جایزه نوبل پزشکی سال 2010 سیل پیام‌های تبریک از سوی افرادی که با استفاده از تکنیک باروری آزمایشگاهی مشکل ناباروری ‌شان برطرف شده بود را جاری کرد اما در مقابل، واتیکان به اهدای این جایزه به ادواردز اعتراض کرد. در واقع این دانشمند انگلیسی 85 ساله در حالی این جایزه را دریافت کرد که زمانی به دلیل تحقیق در زمینه باروری آزمایشگاهی از جوامع علمی طرد شده بود اما وی هرگز از هدفش دست نکشید و به دنبال تحقیقاتش در سال 1978 پس از اینکه درخواست بودجه‌اش برای تکمیل تحقیقات توسط شورای مطالعات پزشکی رد شد، توانست شاهد تولد اولین کودکی باشد که با استفاده از تکنیک باروری آزمایشگاهی به دنیا آمد. مخالفانش همچنان این سوال را مطرح می‌کنند که آیا درست است سلول‌های بنیادی را از جنین حاصل از باروری آزمایشگاهی به دست آوریم؟ حتی مقامات واتیکان بر این باورند که ادواردز فصل جدید و مهمی را در تولیدمثل انسان گشوده است. در عین حال، این سوال مطرح است که آیا باید برای تعداد تخمک ‌هایی که از زنان برای باروری آزمایشگاهی دریافت می‌شود، محدودیتی قایل شد یا نه؟ مثلا در سال 2006 نام خانم 67 ساله‌ای از اسپانیا به دلیل تولد نوزادی دوقلو با روش باروری آزمایشگاهی در صدر اخبار قرار گرفت و این داستان، زمانی غم‌انگیز شد که این خانم 2 سال بعد درگذشت. با این حال، بسیاری بر این باورند که تحقیقات ادواردز، شایسته دریافت نوبل پزشکی بود؛ چراکه شادی و لذت فرزند داشتن را به میلیون‌ها خانواده هدیه کرد.

منبع:راس خون
ویرایش و تلخیص:برگزیده ها

دکتر ملک اقصی , تست نزدیکی دکتر اقصی