خواص شیر خشت، فواید شیرخشت، خواص دارویی شیرخشت - خواص شیرخشت

شیرخشت

 

من ((شیر خشت )) هستم !
برادرانم بید خشت - ترنجبین - ون انگبین - شکر گز - و شکر تیغال و بیست انگبین دیگر مى باشند. ما جزو انگبین هاى دوایى هستیم و با انگبین هاى غذایى گز انگبین و گز علفى برادر ناتنى مى باشیم و فرق ما بیشتر در خاصیت مسهلى ما است زیرا به مقدار زیاد خاصیت اسهال ى داریم ولى اسهال ما بدون اذیت و اضطراب است و پس از آنکه معده را پاک کردیم ، تولید یبوست نمى نماییم و بهترین مسهل براى اطفال و پیران سالخورده مى باشیم ، در گذشته ما قلم مهمى از صادرات ایران را تشکیل مى دادیم ولى اکنون کمى از مصرف ما کم شده و کشورهاى دیگر بازار ما را گرفته اند!

((منج )) من از دسته سوم یعنى ((میکرومنج ))ها است ، در اثر خراش ‍ وارده بر روى پوست برخى گیاهان میکرومنج من وارد عمل شده و مرا مى سازد - در خراسان و هرات مرا از گیاهى به نام ((کاروان کش )) مى گیرند و نوع عالى من است . به این گیاه ((کشیرو)) نیز مى گویند، ولى در شهرهاى دیگر ایران ، نوع دیگر من از گیاه ((کپ شیر)) به عمل مى آید. این گیاه در کرج - ارنگه - آذربایجان - ارومیه - صائین قلعه - زنجان - رودبار و بلوچستان مى روید، ولى در همه جا شیر خشت نمى دهد و علت آن عدم وجود ((میکرومنج )) در آن نواحى است ، محصول من در سال هاى خشک بیشتر از سال هاى بارانى است . حال اجازه بفرمایید سایر برادران خود را معرفى کنم و بعد خواص مشترک خود را براى شما شرح دهیم .
بید خشت
انگبین من از گیاهى از خانواده ى بید بدست مى آید. این بید در مازندران به نام نک در رامسر و تنکابن فوکا و در گیلان ویدار نام دارد.
این بید در جوستان طالقان ، نزدیک تبریز و در جنوب ایران کوه هاى اطراف شیراز مى روید، پزشکان قدیم ایران انگبین مرا خنک ترین و بهترین نوع انگبین مى دانستند.
ترنجبین
اسم من در اصل ترانگبین بوده ولى اعراب آنرا ترنجبین کردن د. در اروپا به نام مان ایران معروف مى باشم ، مرا از خارشتر مى گیرند. همان بته اى که در شب چهارشنبه سورى به شهرها مى آورند و آتش مى زنند و شما از روى آن مى پرید. در اکثر نقاط ایران مى رویم ولى در همه جا ترنجبین نمى دهم چون منجک من در همه جا نیست . من علاوه بر خواص طبى و درمانى براى شیرین کردن داروها به مراتب بهتر از قند مى باشم .
شکر تیغال
گیاه من تیغى است از خانواده خارخاسک ، به نام تیغال و تیهال ، و منجک آن از دسته ى قاب بالان است ، به نام خز و کک . طرز ساختمان من با سایر انگبین ها فرق دارد، زیرا خز و کک مرا براى تغذیه خود نمى سازد، بلکه براى حفظ نوزاد خود نیکنوش گیاهان را گرفته ، و آنرا به صورت انگبین در آورده ، و مانند پیه دور تخمها و نوزاد خود مى بندد و پس از چندى که نوزاد بالغ شد، پیله را سوراخ کرده از آن خارج مى شود. ترکیبات این پیله عبارتند از سلولز - نشاسته و قندى به نام تره هالز - در آن یک ماده ى ضد حساسیت نیز وجود دارد. و به همین جهت است که بعضى از بیمارانى که مبتلا به تنگ نفس مى باشند، از جوشانده ى من بهره مند مى گردند. من مانند سایر انگبین ها ملین بوده و دستگاه گوارش را منظم مى نمایم . به گیاه من اعراب ((رعى الایل )) و ((شوک الجمال )) - ((شوک الجمل )) - ((شکر تیار)) هم میگویند. جهت سرفه و سوزش مرى توصیه شده ام - صدا را زیاد مى کنم و خشکى گلو را برطرف کرده ، نرم مى نمایم . زیاده روى در خوردن من تولید قى مى نماید و مقدار خوراک من تا هجده گرم مى باشد. صاحب کتاب اختیارات مرا اشتباها ((سکرالعشر)) دانسته است و من غیر از آن مى باشم !
خواص مشترک انگبینها
حال که مختصرى از خواص چند تن از ما خانواده را دانستید، اجازه بفرمایید خواص مشترک خودمان را که مخصوص تمام انگبین هاى غذایى و دوایى مى باشند شرح دهم .

از نظر کلى ما انگبین ها همان شراب رنگارنگ هستیم که در سوره ى نحل به آن اشاره شده است . زیرا چهل تا پنجاه درصد از ترکیب ما یک ماده ى شیرین است که در شیمى به آن مانیت مى گویند. این ماده گرچه به ظاهر نوعى قند است ، ولى از نظر علمى نوعى الکل شناخته شده است . الکلى که در اصل مایع نیست و مستى نمى آورد، مایعى است مفید که چون وارد دهان شود، آنرا خنک مى کند و عطش را برطرف مى سازد.

نیکنوشى است که شفا را در بردارد و هر دارویى با آن همراه شود اثرش ‍ چندین برابر مى شود.
ما مثل سایر الکل ها خاصیت ضدعفونى کننده داریم و میکربها را از بین مى بریم و با این حال هیچگونه ضرر و حساسیت نداریم . ما به مقدار کم ملین و به مقدار زیاد مسهل هستیم ، و اسهال ما با سایر مسهل ها فرق دارد. پس از آنکه معده را پاک کردیم ، ایجاد یبوست نمى نماییم . ضمنا صفرا و اخلاط سوخته را دفع مى نماییم . مقوى کبد ، معده و روده ها هستیم . حرارت و التهابات درونى راتسکین مى دهیم و غم و غصه را برطرف مى سازیم . سینه و گلو را نرم کرده ، سرفه را تسکین مى دهیم . اگر مبتلا به نزله و سرفه نیستید، بهتر است ما را همراه با گلاب یا هل میل نمایید. چه در این صورت مفیدتر مى باشیم . مبتلایان به حصبه و سایر امراض عفونى روده اى که احتیاج به تبرید دارند، و هندوانه به علت داشتن نفخ براى روده ى آن ها خوب نیست ، مى توانند آب هندوانه را گرفته و همراه با ما نوش نمایند، و ما همگى مخلوط با آب جوشانده ى جو (ماءالشعیر) مسهل خوبى براى مبتلایان به تب هاى حاد هستیم ، اطفال و سالخوردگان مسهلى مناسب تر از ما ندارند. ضماد ما ضدعفونى کننده پوست بوده ، رنگ چهره را باز مى نماید. اگر شیر نجوشیده را با ما مخلوط و شیرین کنید و آنرا به صورت بمالید جهت طراوات گونه بسیار مؤ ثر مى باشند. اگر دم کرده ى زیره را با ما شیرین کرده و بنوشید قرقر شکم را از بین مى بریم . اگر شیر تازه دوشیده را با ما شیرین کرده میل نمایید، شهوت را تقویت مى کنیم ، و بدن را گرم مى نماییم . در تب هاى حاد، آبله مرغان و انواع حصبه و اسهال خون ى و بواسیر و پیدا شدن خون در ادرار ، از خوردن ترنجبین خوددارى کرده ، و به جاى آن شیر خشت یا بید خشت میل نمایید زیرا در بین ما تنها ترنجبین است ، که تولید صفرا مى کند. ما همه داراى ویتامین هاى مختلف ، مخصوصا ویتامین ((د)) هستیم و املاح زیاد مخصوصا کلسیم داریم و به همین جهت است که براى معالجه و پیشگیرى نرمى استخوان اثرى نیکو و مؤ ثر داریم . این شیرین کردن داروها حتما از ما استفاده کنید، زیرا به علت داشتن اشعه رادیواکتیو، اثر داروها را چند برابر مى نماییم . شیرینى ما نه تنها براى دندان مضر نیست ، بلکه از کرم خوردن و پوسیدگى آن جلوگیرى مى نماید. در فصل زمستان صبحانه یک لیوان شیر که با ترنجبین شیرین شده باشد اضافه کنید، از عوارض آن روى کبد جلوگیرى کرده اید.
زبان خوراکیها
غیاث الدین جزایری

شیر خشت , خواص شیر خشت