زهر ماری به اسم کولا! - گل زهر ماری
آیا می دانید این لغت از کجا آمده و با خودش چه چیزی به همراه می آورد؟
120 سال پیش، وقتی دکتر جان پمبرتون در آزمایشگاه کوچکش در آتلانتا با ترکیب چند ماده، معجون جدیدی را اختراع کرد و آن را به نام "کوکا کولا" به دنیا معرفی نمود، هیچ گاه فکر نمی کرد که این نوشیدنی و انواع مشابه آن روزی چنان مرزهای دنیا را درنوردد که در هر گوشه ای از جهان، جزء ثابتی از سفره ی غذا باشد.
با گذشت بیش از یک قرن از مصرف کولاها و مشخص شدن بسیاری از آثار سوء مصرف مداوم نوشابه‌ها، هنوز هم انواع کولاها، پرطرفدارترین نوشیدنی در سراسر دنیا به شمار می روند و کنار گذاشتن آنها از وعده‌های غذایی غیرممکن به نظر می رسد. این در حالی است که با ورود و عرضه ی انواع نوشابه‌های رژیمی و بدون قند، معدود افرادی هم که از ترس جانشان از خیر مصرف نوشابه گذشته بودند، دوباره به سمت این نوشیدنی جادویی جذب شده‌اند.
مطمئناً شما هم در اینکه مصرف انواع کولاها عوارض سوئی بر بدن دارد، شکی ندارید ولی اغلب، این طعم مطبوع نوشابه است که بر ترس از بروز عوارض آن غلبه می کند. این مطلب هم قصد ندارد شما را به طور کلی از چنین لذتی(!) محروم کند، ولی اگر شما جزو افرادی هستید که به طور مداوم نوشابه مصرف می کنید، بد نیست با چند تحقیق کاملاً علمی در مورد مصرف مداوم و طولانی مدت نوشابه آشنا شوید.
کولا چیست؟
کولا در اصطلاح به گروهی از نوشابه‌های گازدار فاقد الکل گفته می شود که اغلب دارای دی اکسید کربن (گازکربنیک)، کارامل، کافئین، شکر و... هستند. واژه ی "کولا" از نام گیاه کولا گرفته شده است. دانه ی این گیاه که در غرب آفریقا می روید، در نوشابه‌های اولیه به عنوان منبع کافئین به کار می رفت.
اولین نوشیدنی با طعم کولا در سال1881 ساخته شد، ولی واژه ی کولا به دنبال اختراع کوکا کولا در 8 مِی 1886 توسط دکتر جانز پمبرتون وارد لغات روزمره شد. کوکاکولا در اولین سال تولید ، تنها 9 بطری نوشابه در روز می فروخت ولی به تدریج گسترش پیدا کرد، تا اینکه در سال 1895 اولین کارخانه کوکا کولا در دالاس واقع در تگزاس آمریکا به بهره برداری رسید. از آن پس، انواع دیگر کولا مانند پپسی کولا و... ،تولید و وارد بازار مصرف شدند.
مصرف کولا عوارض فراوانی چون: فشار خون بالا، پوکی استخوان ، افزایش قند خون ، فساد دندان ها و چاقی را به دنبال دارد.
نوشابه= دی اکسید کربن+ اسید+ شکر
در ساخت نوشابه از مواد مختلفی استفاده می شود که خوردن آنها به صورت جداگانه کمی وحشتناک به نظر می رسد!
از جمله مهم ترین مواد تشکیل دهنده ی نوشابه، به موارد زیر می توان اشاره کرد:
- دی اکسید کربن:
احتمالاً نام آب گازدار را روی بطری‌های نوشابه دیده‌اید. این گازی که از آن نام برده می شود، اغلب دی اکسید کربن(همان گاز کربنیک خودمان) است که با فشار وارد بطری می شود و وقتی در بطری را باز می کنید، فشار برداشته می شود و به صورت حباب خارج می گردد.
- شکر:
اغلب نوشابه‌ها به کمک شکر می شوند، ولی استفاده از شیرین کننده‌های مصنوعی از زمان جنگ جهانی دوم آغاز شد. اولین شیرین کننده ی مصنوعی "ساخارین" بود که بعد از اینکه در سال 1970 ثابت شد، سرطان زاست، مصرف آن ممنوع شد و آسپارتام و...جای آن را گرفت. البته بحث و بررسی در مورد فواید و خطرات شیرین کننده‌های مصنوعی همچنان ادامه دارد.
- اسید:
معروف ترین اسیدها ی به کار رفته در نوشابه اسید سیتریک و اسید فسفریک هستند. مزه تیزی که به دنبال نوشیدن کولا احساس می کنید، ناشی از همین اسیدها است.
- کافئین:
این ماده که در بسیاری از نوشابه‌ها وجود دارد، به عنوان یک عامل محرک روی قلب و سیستم اعصاب مرکزی اثر می گذارد و باعث افزایش تمرکز و هوشیاری می شود.
کافئین به طور موقت فشار خون را بالا می برد، ولی در مورد اثرات درازمدت آن روی فشار خون هنوز مدرک قابل استنادی وجود ندارد. اضطراب، احساس ناراحتی در شکم، اختلال خواب و...از سایر عوارض کافئین هستند.
از دیگر عوارض مهم کافئین، ایجاد وابستگی است، به طوری که بیش از 50 درصد کسانی که به طور مرتب کافئین مصرف می کنند، در صورت عدم مصرف آن دچار سردرد می شوند.
سایر عوارضی که در اثر محرومیت از کافئین ناشی می شوند عبارتند از: احساس خستگی، کاهش انرژی، کاهش تمرکز و هوشیاری، تغییرات خلق و... .
با توجه به موارد فوق، پزشکان اصرار دارند که افراد دچار پر‌فشاری خون ، خانم‌های باردار و کودکان تا حد امکان مصرف کافئین را کاهش دهند. به هر حال، کافئین خود مقوله ی مفصلی است که باید جداگانه به آن پرداخته شود.
- در کنار این مواد اصلی، از مواد رنگی مانند رنگ کارامل، طعم دهنده‌ها و نیز نگه دارنده‌ها هم در تولید نوشابه استفاده می شود. البته بگذریم از اینکه بعضی از انواع نوشابه‌ها حاوی مواد غیرمجاز سرطان زایی نظیر َبنزن هستند که چون وجود این مواد غیر مجاز است، حتماً مسئولین امر به آن توجه کافی دارند. بهتر است این را هم بدانید که نوشابه‌ها دارای مقادیر جزئی و یا فاقد ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر، پروتئین و سایر مواد مغذی ضروری هستند.
مصرف کولا عوارض فراوانی چون: فشار خون بالا، پوکی استخوان ، افزایش قند خون ، فساد دندان ها و چاقی را به دنبال دارد.
اندر فواید کولا
بد نیست کمی هم از خوبی‌های کولا بشنوید:
1) در بسیاری از ایالات آمریکا، گشت‌های پلیس همواره گالن‌های بزرگ کولا را به همراه دارند. اگر گفتید چرا؟ برای اینکه وقتی تصادف شد، به کمک کولا به راحتی می توان خون ها را از روی آسفالت شست!
2) تمیز کردن توالت! شما می توانید یک بطری نوشابه را روی چینی دستشویی خالی کنید و بعد از یک ساعت آن را بشویید. اسید سیتریک موجود در نوشابه، تمیزی را برای شما به ارمغان می آورد!
3) تمیز کردن رنگ سپر ماشین!
4) تمیز کردن رسوبات اطراف ترمینال‌های باطری اتومبیل!
5) برای شل کردن پیچ‌های زنگ زده می توانید کمی نوشابه روی آن بریزید و چند دقیقه صبر کنید!
بس است یا باز هم بگوییم؟!
ادامه دارد...
دکتر محمدعلی شهاب‌الدین
,