سبزی، خواص سبزیجات - مطلب درباره ی خواص سبزیجات
در این بخش از سایت برگزیده ها شما را با خواص سبزیجات آشنا میکنیم ، امیدواریم که مورد توجه شما قرار گیرد.
خواص اعجاب انگیز سبزی ها
خواص سبزیجات
یکی از سالم ترین و مهم ترین بخش تغذیه سبزی ها هستند و می توانند خوراک شما را از یک غذای عادی به یک غذای فوق العاده تبدیل کنند؛ مضاف بر این که خاصیت فراوانی دارند و از زمانی که بشر به یاد دارد، به عنوان دارو نیز مصرف شده اند.هر سبک آشپزی سبزی ها ی مخصوص خود را دارد که به نوعی امضای آن سبک است، به عنوان مثال در آشپزی مکزیکی و هندی گشنیز یکی از عناصر مهم است. در آشپزی ایتالیایی رزماری ، آویشن ، جعفری و اورگانو پرمصرف ترین بوده و خوشبختانه در آشپزی ایرانی هم انواع سبزی ها مورد استفاده قرار می گیرند و به عنوان مخلفات در کنار غذا نیز خودنمایی می کنند. مقدار سبزی در غذا بسته به طعم، عطر و نوع آن دارد؛ سبزی ها یی مانند برگ بو، آویشن ، اورگانو و رزماری که عطر و طعم قوی دارند به مقدار کمتری مصرف می شوند. سبزی ها را همیشه در آخرین لحظه و هنگام اضافه کردن به غذا ساطوری کنید تا طعم و عطر آن از بین نرود. گروهی از سبزی ها مانند ریحان، گشنیز، شوید، اورگانو و تر خون برای افرادی که از مصرف نمک منع شده اند طعم دهنده مناسبی در غذاست. ممکن است بعضی از سبزی ها به صورت تازه در بازار موجود نباشد اما تمامی آن ها را می توانید به راحتی در گلدان و پشت پنجره آشپزخانه پرورش دهید.اگر از سبزی خشک استفاده می کنید، مقدار آن را به یک سوم سبزی تازه تقلیل دهید زیرا سبزی خشک عطر قوی تری دارد.
مرزنجوش: گیاهی بسیار معطر از خانواده اورگانو که تا 70 سانتی متر رشد می کند. برگ های بیضی شکل آن در آشپزی و پزشکی سنتی کاربرد دارد. معمولا گیاه تازه آن در دسترس نیست و باید خشک آن را از عطاری ها تهیه کنید.
موارد مصرف: این سبزی در ایران به عنوان طعم دهنده غذا مصرف چندانی ندارد اما در آشپزی ایتالیایی و همراه گوجه فرنگی ، انواع کلم و لوبیا سبز ، سوپ، خوراک تخم مرغی و گوشت ی کاربرد دارد. اضافه کردن مرزنجوش به انواع سس سالاد خالی از لطف نیست.
آویشن : گیاهی بسیار معطر به ارتفاع حدود 45 سانتی متر که انواع بسیار متنوعی دارد، آویشن شیرازی در ایران طرفداران بسیاری دارد و به جز مناطق اندکی در کشورمان گیاه تازه آن در دسترس نیست.
موارد مصرف: جدا از خواص دارویی آویشن ، مدتی است این سبزی خوشبو در بسیاری از رستوران های غالبا ایتالیایی در کنار نمک و فلفل روی میزها قرار می گیرد و در پخت انواع غذاها و سس ها استفاده می شود، در تهیه ماهی و سبزی ها ی کبابی توصیه نمی شود. آویشن را همراه ادویه یا سبزی ها ی معطر دیگر استفاده نکنید و در آخر پخت به خوراک خود اضافه کنید تا عطر آن از بین نرود.
پیازچه: گیاهی با عطر ملایم پیاز که ریشه و ساقه اش مصرف می شود؛ در خاک مرطوب و غنی و در هر نوع آب و هوایی کشت می شود و انواع مختلف آن شکل، عطر و طعم متفاوتی دارند.
موارد مصرف: در ایران معمولا پای ثابت سبزی خوردن است اما به همراه پوره سیب زمینی ، تخم مرغ، خامه و انواع سالاد - به جز سالاد کاهو- طعم خوبی به غذا می دهد و در انواع خوراک دریایی کاربرد دارد. هنگام تهیه غذاها ی گوشت ی، 3-2 عدد پیازچه را همراه هویج، کرفس و جعفری به غذا اضافه کنید تا بوی زهم غذا را بگیرد.
تر خون : تر خون برگ های باریک و تیره رنگی دارد، ارتفاع آن تا یک متر می رسد و غیر از اوایل بهار در سایر مواقع ساقه آن خشک و سفت است و قابل استفاده نیست. عطری شبیه به بادیان دارد و جزو سبزی ها یی است که در فصل سرما یافت نمی شود.
موارد مصرف: یکی از بهترین طعم دهنده هاست. در ایران معمولا تنها در تهیه ترشی ، شور و به عنوان سبزی خوردن مصرف می شود اما می توانید آن را در تهیه انواع خوراک دریایی، مرغ، بوقلمون، دل، قلوه، جگر و تخم مرغ استفاده کنید. تر خون خوابانده شده در سرکه عطر و طعم خوبی به آن می دهد و برای تهیه سس کاربرد دارد.
رزماری : از معطر ترین سبزی ها ست؛ اگرچه در آشپزی ایرانی کاربرد ندارد اما به تدریج جای خود را باز می کند. گیاهی است مدیترانه ای و همیشه سبز که در زمان رشد کامل ارتفاع آن گاه به یک و نیم متر می رسد. گل های آبی رنگ دارد و در هوای آفتابی و دور از باد به راحتی رشد می کند.
موارد مصرف: عطر قوی رزماری باعث شده در کنار انواع خوراک مرغ و گوشت قرار بگیرد همچنین برای تهیه انواع سس و همراه سیب زمینی و کدوحلوایی نیز کاربرد دارد.
اگر به دنبال رزماری تازه هستید، سری به پارک نزدیک منزل تان بزنید و از برگ های جوان آن که هنوز کلفت و مخملی نشده است استفاده کنید البته رزماری موردنظر از نوع تزئینی است ولی تفاوت چندانی ندارد.
زیره : گیاهی 2 ساله با ارتفاع حداکثر 60 سانتی متر که بذر آن عطر و طعمی شگفت انگیز دارد، در هوایی آفتابی و خشک عمل می آید و بیشترین مورد مصرف آن در آشپزی هندی، عربی، ترکی و ایرانی است.
موارد مصرف: ایرانی ها معمولا زیره را در پلو آن هم گهگاه استفاده می کنند اما زیره سیاه به همراه انواع کلم، سیب زمینی و شلغم نه تنها غذای شما را خوش عطر می کند بلکه از نفخ معده نیز جلوگیری می کند. همچنین در تهیه انواع کیک ، بیسکویت و پای نیز کاربرد دارد.
گشنیز: از زیبا ترین و پرمصرف ترین سبزی ها ست. در بهار و هنگام رشد کامل، گل های صورتی و سفید می دهد و دانه آن یکی از پرکاربردترین ادویه ها در آشپزی و پزشکی سنتی است.
موارد مصرف: در آشپزی مکزیکی، هندی و تایلندی بسیار استفاده می شود. در ایران به صورت تازه و در سبزی خوردن و در بعضی سبزی ها ی ترکیبی برای خورش ها مانند قلیه، قورمه سبزی و مرغ ترش کاربرد دارد. مصرف گشنیز را همراه قارچ، گل کلم و انواع خوراکی های گوشت ی امتحان کنید.
ریحان: گیاهی یک ساله به ارتفاع حداکثر 60سانتی متر. عطر و طعم آن ترکیب ملایمی از فلفل و سیر است. بذر آن را زیر نور آفتاب در خاک مرطوب و دور از باد بکارید؛ گل های آن را جدا کنید تا ریحان بیشتر رشد کرده و عمر آن طولانی تر شود.
موارد مصرف: فقط از ریحان تازه استفاده کنید زیرا خشک آن هیچ عطری ندارد. در انواع سالاد همراه گوجه فرنگی ، انواع سس پاستا، مرغ و در کنار هویج و کدو ترکیب فوق العاده ای است. ریحان را به جای ساطوری کردن با دست خرد کنید چون اگر خیلی خرد شود، به سرعت سیاه می شود.
شوید (شبت): گیاهی یک ساله با رشد بسیار سریع که ارتفاع آن به 90 سانتی متر می رسد که شبیه هیچ یک از سبزی ها نیست. بذر آن نیز گاه استفاده می شود و در آب و هوای معتدل رشد می کند. شوید علاوه بر عطر و طعم منحصر به فردش که شبیه هیچ کدام از سبزی ها نیست خواص دارویی فراوانی دارد.
موارد مصرف: بهترین داروی طبیعی برای مبتلایان چربی خون در ایران، پای ثابت باقالا پلوست و در ترشی هم مصرف می شود. اگر دوست دارید صیفی جات بخورید اما سیستم گوارش تان یاری نمی کند شوید خام همراه خوبی برای هضم آن هاست. مصرف شوید را به همراه سالاد سیب زمینی ، انواع سوپ، سس و خوراکی های دریایی فراموش نکنید. چند ساقه شوید در یک پیمانه سرکه ، روغن زیتون ، نمک و فلفل سیاه یک سس بی نظیر برای انواع سالاد است.
نعنا: یکی از پرمصرف ترین و پرطرفدارترین سبزی ها ی که انواع متفاوتی دارد و معروف ترین نوع آن نعنای فلفلی است؛ رشد بسیار سریعی دارد و به راحتی در خانه قابل پرورش است. خواص دارویی آن بر هیچ کس پوشیده نیست. عرق نعنا معمولا در هر خانه ای پیدا می شود و موثرترین دارو برای نفخ است.
موارد مصرف: در تهیه آدامس تا انواع نوشیدنی سرد، شیرینی، سالاد میوه و انواع خوراک کاربرد دارد. اگر در سرکه خوابانده شود، طعم خوبی به آن می دهد. در بسیاری از خورش های ایرانی مصرف شده و همراه همیشگی ماست و خیار است.
اورگانو: نام دیگر آن پونه کوهی است. در ایران تنها می توانید خشک آن را از عطاری ها تهیه کنید که معمولا عطر خود را از دست داده است. اگر بذر آن را داشته باشید می توانید به راحتی آن را در خانه پرورش دهید و از عطر و طعم اورگانو در غذاها ی گوناگون لذت ببرید.
موارد مصرف: در بسیاری از غذاها ی ایتالیایی کاربرد دارد؛ در انواع سس گوجه فرنگی و خوراک پاستا استفاده می شود و با بادنجان و خوراکی های پنیری سازگار است. اگر اورگانو در دسترس نبود- البته انواع خارجی آن به قیمت گزاف در بازار موجود است- بدون هیچ گونه نگرانی آویشن را جایگزین آن کنید.
برگ بو: درختی همیشه سبز با رشدی کند است که برگ های آن معطر است. معمولا تنها می توانید خشک آن را تهیه کنید. هنگام خرید برگ های سبز و سالم آن را انتخاب کنید.
موارد مصرف: در انواع سوپ ها، سس ها و خورش ها مصرف می شود. هنگام تهیه خوراک زبان، ژیگو، سیراب شیردان، کله پاچه و آب قلم کاربردی شگفت انگیز دارد و بوی زهم گوشت را می گیرد. اگر در جایی زندگی می کنید که درخت بلوط وجود دارد به یاد داشته باشید برگ بلوط هم تقریبا همین خاصیت را دارد و می توانید تازه آن را تهیه کنید. پس از آماده شدن غذا، برگ بو را خارج کنید.
جعفری : گیاهی 2 ساله که تا ارتفاع 60سانتی متر رشد می کند؛ به راحتی در خانه قابل کشت است، هرچند تازه آن در تمام فصول در دسترس است. جعفری منبع غنی ویتامین A و C است.
موارد مصرف: به جرات می توان گفت جعفری پرمصرف ترین سبزی است؛ جایگزینی مناسب برای بیشتر سبزی ها ست و برگ های زیبای آن در تزئین غذاها کاربرد زیادی دارد. در انواع سالاد ، سس های دریایی، غذاها ی ایتالیایی و املت ها می توانید از آن استفاده کنید. اگر در سوپ از جعفری استفاده می کنید، 5 تا 10 دقیقه قبل از سرو آن را به غذا اضافه کنید تا عطر و طعم و خود را از دست ندهد.
کارشناسان تغذیه مصرف روزانه 3 تا 5 "سروینگ" سبزیجات را به افراد توصیه می کنند
هر سروینگ یا واحد معادل یک لیوان سبزیجات خام یا نصف لیوان سبزیجات پخته است.
سبزی های خوش مزه و اشتها آوری که پای ثابت سفره ی بسیاری از خانواده های ایرانی است، هر کدام ویژگی های تغذیه ای و درمانی خاص خودشان را دارند. خوب است برای شروع، کمی درباره ی خواص چند قلم از سبزی های رایج حرف بزنیم، سبزی هایی مانند شاهی، ریحان، تره، نعنا، جعفری ، تر خون ، مرزه، تربچه و …
بدانید تمام گیاهان معطر یا اسانس دار مانند ریحان، نعناع، مرزه و… در چهار خاصیت مشترک هستند: ضد نفخ، ضد درد، ضد اسپاسم و ضد میکروب. اما جدا از این خواص مشترک، هر کدا م شان ویژگی های خاص خودشان را دارند.
مثلا ریحان خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و در نتیجه ضد سرطان است. ریحان اشتها آور، خلط آور(جهت درمان سرفه ) و ضد تهوع است. باعث تحریک ترشح شیر در مادران شیرده می شود و در از بین بردن کرم های روده ای و در درمان کرامپ معده ، ورم معده ، یبوست و التهاب روده هم کاربرد دارد. ریحان بر روی سیستم عصبی تاثیر می گذارد و در درمان تحریک های عصبی، خستگی، افسردگی ، اضطراب و بی خوابی نقش قابل توجهی دارد.
یا تره تا حدی قادر است بیماری آسم را تسکین دهد. تره در جلوگیری از بروز بیماری های قلبی نقش دارد و برای بهبود بواسیر هم به کار می رود. در ضمن با افزودن تره به غذا هایی مثل گوشت و ماهی می توان بوی بد آن ها را کاهش داد.
مرزه سبزی دیگری است از خانواده ی نعناع که بوی خیلی نافذی دارد و به دلیل تند و تیزی مزه اش، کمتر به شکل تازه استفاده می شود ولی برخی خانواده ها در سبزی خوردن شان مقادیری مرزه می گذارند. مرزه خاصیت ضدمیکروب بالایی دارد، تعریق را کنترل می کند و به همین دلیل به عنوان گیاه ضد تشنگی برای افراد مبتلا به مرض قند تجویز می شود. این گیاه ضد ویروس تبخال، ضدانگل، خلط آور، محرک و تقویت کننده ی معده است.
نعناع یکی از سبزی های پُرمصرف بوده و در سبزی خوردن نیز به وفور استفاده می شود. نعناع یک گیاه بوته ای چند ساله است که انواع متعددی دارد. از خصوصیات کلی آن می شود به این موارد اشاره کرد: ضد تهوع و استفراغ، ضد ویروس تبخال، ضد خارش، ضد تب، بازکننده ی برونش و رفع احتقان، صفرا آور و خارج کننده سموم بدن. یکی دیگر از خواص نعناع ، ضددرد و مسکن بودن آن است.
جعفری هم یکی از سبزی های خوش خوراکی است که در سبزی خوردن استفاده می شود: این گیاه از خانواده ی چتریان یا همان خانواده ی جعفری است. این سبزی کاهش دهنده ی اسیداوریک بوده و در پایین آوردن فشار خون نیز مفید شناخته شده است. بنابراین مصرف آن به میانسالان توصیه می شود. به علاوه، منبع ویتامین های C و بتاکاروتن است و مواد معدنی مانند آهن و کلسیم دارد.
تر خون از دیگر سبزی های معطر سفره ی سنتی ایرانی است که خصوصیاتی کمی متفاوت از بقیه ی سبزی ها دارد. این سبزی، گیاهی از خانواده ی کاسنی و منبع مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر، آهن، منیزیم، سدیم و پتاسیم است. این ماده غذایی هم علاوه بر خصوصیات کلی گیاهان معطر یعنی ضد اسپاسم، ضد درد، ضد نفخ و ضدمیکروب بودن، خواب آور، ضد التهاب و آماس و مسکن درد دندان نیز هست. در کتاب قانون ابن سینا ذکر شده که تر خون دارای نیروی مخدر ضعیف است؛ شاید مسکن بودن اش هم به همین دلیل باشد. خوردن تر خون برای درمان زخم ها و جوش های دهان و دندان نیز مفید شناخته شده است از این رو، به شما توصیه می کنیم حتما آن را در میان اجزای سبزی خوردن تان بگنجانید.
تقویت حافظ ه با سبزی خوردن
سبزی های تازه نقش آنتی اکسیدانی دارند و مصرف آن ها موجب افزایش حافظ ه می شود. در واقع سبزی های تازه با خنثی کردن رادیکال های آزاد می توانند حالت ارتجاعی رگ های خون ی را حفظ کنند و موجب خون رسانی بهتر به مغز و اعصاب شوند و بدین ترتیب از کاهش توانایی های فکری و حافظ ه پیشگیری کند.
سبزی خوردن را درهم بخورید
هنگام مصرف سبزی خوردن سر سفره ی غذا هر یک از اعضا به سراغ یک گیاه خاص می روند مثلا بچه ها تره می خورند و پدر ، ریحان و نعناع را ترجیح می دهد اما مادر خانواده ترکیبی از همه این سبزی ها را میل می کند اما به نظر شما کدام درست تر رفتار کرده اند؟
سبزی ها انواع مختلفی از گیاهان هستند که در حقیقت اگرچه ترکیبات یکسانی ندارند اما از نظر مواد تشکیل دهنده مشابه هم هستند. به عنوان نمونه تمامی گیاهان با درصدهای متفاوتی از نظر وجود آب، چربی، میزان کم یا زیاد، فیبر و رنگ با هم مشترک هستند. اما در مواردی نیز برخی از مواد تشکیل دهنده فقط در یک نوع گیاه وجود دارد و این مساله باعث متمایز بودن شان می شود. به طور کلی اگر از نظر وجود B1، B6، B5، روی، املاح، پتاسیم، منگنز و… جدولی را در نظر بگیریم و در آن 10 گیاه را در کنار هم قرار دهیم اگرچه ممکن است گاهی اوقات درصد آن ها شبیه به هم باشد اما به هم ریختگی خاصی از نظر ترکیبات قابل مشاهده است.
از سوی دیگر، با توجه به این که هر گیاه املاح و ویتامین خاص خود را دارد، باید توجه داشت که مصرف نوع خاصی از آن باعث ورود پتاسیم، آهن، روی، منگنز یا ویتامین C بیشتری به بدن می شود و در نتیجه تمامی مواد مورد نیاز و ضروری با خوردن یک نوع سبزی دریافت نخواهند شد. بنابراین مصرف مخلوط سبزی خوردن به عنوان یک عادت غذایی مناسب توصیه می شود.
تمام گیاهان معطر یا اسانس دار مانند ریحان، نعناع، مرزه و… در چهار خاصیت مشترک هستند: ضد نفخ، ضد درد، ضد اسپاسم و ضد میکروب
مراقب باشید
خانم های باردار و شیرده باید با احتیاط ریحان بخورند!
در دوران بارداری و شیردهی خانم ها نباید بیش از حد معمول ریحان بخورند؛ در حد همان سبزی خوردن ایرادی ندارد ولی مقادیر زیاد و طولانی مدت ممکن است خطرناک باشد.
مرزه نبین چه ریزه!
مرزه برای انسان مسمومیت یا عوارضی ندارد اما مصرف بیش از اندازه اش، به دلیل تند و تیزی ای که دارد، ممکن است التهاباتی را در مخاط دهان ایجاد کند.
جعفری و حساسیت نوری!
جعفری گیاه قاعده آوری است مقادیر زیادش، بیش از 200 گرم در روز برای زنان باردار خطر سقط را به همراه دارد. ضمن این که بعضی افراد به گیاهان خانواده ی جعفری حساسیت دارند، به این ترتیب که اگر جعفری مصرف کنند و در معرض نور آفتاب قرار گیرند، روی پوست شان تاول و بثورات پوستی ظاهر می شود. به این عارضه حساسیت نوری می گویند و کسانی که این علایم را داشته باشند نباید گیاهان خانواده جعفری را مصرف کنند.
نگهداری سبزی خوردن در یخچال
برای نگهداری سبزی خوردن در یخچال، ابتدا آن را پاک کنید و بشویید. سپس در پارچه ی نازکی بریزید و داخل یخچال بگذارید. در صورتی که مقدار سبزی زیاد است، برای این که سالم تر بماند، پس از پاک کردن ، قسمتی را به صورت نشسته داخل کیسه بریزید و در یخچال نگه دارید و هنگام مصرف بشویید.
مطلب درباره ی خواص سبزیجات ,