تلخ و شیرین های سینما در سال 93

روزهای پایانی سال 93 به تندی در حال سپری شدن است و ما به رسم عادت رخداد های تلخ و شیرین سینمای ایران را مرور می کنیم تا بر شما نیز بگذرد آنچه در طول سال جاری بر هنرمندان سینمای ایران گذشت.

شاید آغاز گزارشی درباره رخداد های یک ساله سینمای ایران با خبر وفات هنرمندان چندان به مذاق خواننده خوش نیاید، اما متاسفانه درگذشت هنرمندان در تعطیلات نوروزی 93 انتشار خبر در این حوزه را متوقف نکرد و باعث شد یکی از خبرهای مهم این حوزه، فوت 3 هنرمند سینما باشد.

** تلخی های سینما در تعطیلات نوروز
8 فروردین ماه، خبر فوت حمید مهرآرا کام شیرین نوروزی سینماگران را تلخ کرد.

این هنرمند سینما، تئاتر و تلویزیون بعد از تحمل 8 سال بیماری دیابت، در سن 71 سالگی درگذشت و در قطعه هنرمندان آرام گرفت.

شیرین شازده احمدی طراح صحنه و لباس سینمای ایران نیز که روز پنج شنبه 7 فروردین ماه به موجب آتش سوزی در منزلش دچار 97 درصد سوختگی شد و بعد از شش روز بستری در بیمارستان، سرانجام ظهر روز 13 فروردین درگذشت.

نادر قانع کارگردان و فیلم نامه نویس قدیمی هم در تعطیلات نوروزی سپری شده راهی قطعه هنرمندان شد. این هنرمند قدیمی به علت کهولت سن در 83 سالگی درگذشت.

** رکورد بی سابقه در فروش اکران نوروزی
اما به غیر از خبر مرگ، آنچه در تعطیلات نوروزی سپری شد و در حوزه سینما به چشم آمد به روال هر ساله انتشار آمار فروش فیلم های نوروزی بود که رکوردی تازه رقم زد. فیلم هایی که به اذعان آمار پخش کنندگان سالن های سینما در سراسر کشور با استقبال علاقمندان روبرو شدند به طوری که چهار فیلم طبقه حساس، معراجی ها، خط ویژه و چ، از میان پنج فیلم اکران شده در نوروز به فروش میلیاردی رسیدند و فروش قابل توجه 8 میلیارد تومانی را در این ایام رقم زدند.

** گروه هنر و تجربه
24 فروردین انتصاب امیرحسین علم الهدی با حکم ایوبی به عنوان مدیر اجرایی و دبیر شورای سیاستگذاری سینمای هنر و تجربه، اولین زمزمه های اجابت شدن وعده ایجاد گروهی برای فیلم های خاص سینمایی عملی شد.

این گروه سینمایی ابتدا با 6 سالن سینما در تهران فعالیت خود را آغاز کرد اما آهسته آهسته بر تعداد سینما های این گروه اضافه شد و این درحالی است که گروه سینمایی هنر و تجربه در حال حاضر با در اختیار داشتن 7 سالن در تهران و سالن هایی در شهرستان هایی چون مشهد، اهواز، اصفهان دوره خوبی را سپری می کند.

** روز زن و دیدار سینماگران زن با رئیس جمهوری
آخرین روز از اولین ماه سال 93 با سخنرانی فرشته طائرپور پیشکسوت سینمای ایران در مقابل رئیس جمهوری و همزمان با تولد حضرت فاطمه زهرا (س) همراه بود.

در بخشی از متن این بانوی پیشکسوت سینما ایران آمده بود: جناب آقای روحانی، حوزه فرهنگ و هنر کشور، در حال حاضر به تعداد جریان های فعال سیاسی و اجتماعی، منتقد و مدیر و حامی مدعی دارد که تضارب آرا و اهدافشان با یکدیگر، و رقابت نابرابر اقتصادی شان با بخش خصوصی و موازی کاریشان با مدیریت دولتی، صرفا به فرسایش توان و کاهش اطمینان در جامعه هنری منجر شده و هنرمندان را با همه استعدادی که برای بالندگی فرهنگ، ایجاد امید و نشاط و آموختن اخلاق دارند، به احتیاط و حفظ فاصله کشانده است.

** لیلا حاتمی داور جشنواره کن
بدون شک مهمترین اتفاق سینمایی کشور در اردیبهشت امسال انتصاب لیلا حاتمی به عنوان داور جشنواره فیلم کن بود.

مسئولان شصت و هفتمین جشنواره فیلم کن روز 8 اردیبهشت رسما اعلام کردند که لیلا حاتمی بازیگر ایرانی در کنار نام های سرشناس سینمای جهان برای انتخاب جوایز برتر جشنواره از جمله نخل طلا صاحب رای خواهد بود.

بخش رقابتی جشنواره فیلم کن علاوه بر جین کمپیون که ریاست هیات داوران را برعهده داشت، شاهد حضور صوفیا کاپولا (بازیگر و کارگردان آمریکایی)، جئون دو یئون (بازیگر کره ای)، ویلیام دافوئه (بازیگر آمریکایی)، گائل گارسیا برنال (بازیگر و کارگردان مکزیکی)، ژانک که جیا (کارگردان، فیلمنامه نویس و تهیه کننده چینی)، نیکلاس وندینگ رفن (کارگردان، تهیه کننده و فیلمنامه نویس دانمارکی) و کارول بوکت (بازیگر فرانسوی) بود.

آیین اختتامیه شصت و هفتمین جشنواره فیلم کن شامگاه 4 خرداد ماه با اعطای جایزه نخل طلا به فیلم خواب زمستانی، ساخته نوری بیلگه جیلان، کارگردان سرشناس ترکیه به کار خود پایان داد.

** رکورد انتصاب هنرمندان ایرانی به عنوان داور جشنواره های خارجی
شاید به نوعی بتوان خرداد ماه امسال را سال رکورد انتخاب هنرمندان ایرانی در ریاست هیات داوارن جشنواره های خارجی دانست.

در این ماه اولین ریاست به تهمینه میلانی رسید که به عنوان رئیس هیات داوران نخستین جشنواره بین المللی فیلم اربیل انتخاب شد.

این جشنواره روز 14 خرداد با اهدای شش جایزه به سینمای ایران به کار خود پایان داد.

جوایزی که نصیب هنرمندان ایرانی شد از جمله؛ بهترین فیلم، آخرین زمستان به کارگردانی سالم صلواتی، بهترین کارگردانی، پیمان معادی و بهترین بازیگر زن، مهناز افشار برای فیلم برف روی کاج ها، بهترین مونتاژ محمدرضا و میثم مویینی و جایزه ویژه هیات داوران به روح الله حجازی کارگردان زندگی خانم و آقای محمودی بود.

دوشنبه 19 خرداد یعنی 5 روز بعد از جشنواره اربیل، اصغر فرهادی کارگردان برگزیده اسکار ایران رئیس هیات داوران جشنواره آسیا پاسیفیک شد.

فرهادی که سابقه کسب سه جایزه را از آسیا پاسیفیک داشت درباره انتخاب خود گفته بود: جشن گرفتن سینمای فوق العاده منطقه آسیا پاسیفیک که نیمی از فیلم های دنیا را تولید می کند واقعا خاص و متفاوت است. انتخاب برندگان جوایز سال 2014 به همراه اعضای هیات داوران در ماه دسامبر در بریسبان، هم یک چالش و هم یک لذت است.

در ادامه اتفاقات خوب اینچنینی برای سینما ایران 2 روز بعد نیز بار دیگر خبری مبنی بر انتخاب نیکی کریمی به عنوان رییس هیات داوران جشنواره فیلم ادینبورگ روی خروجی خبرگزاری ها رفت.

جشنواره فیلم ادینبورگ اسکاتلند در بخش هیات داوران بین الملل برای اعطای جایزه 10 هزار پوندی علاوه بر کریمی به عنوان رئیس از مایکل فیتزجرالد و مارک رابینویتز نیز دعوت کرد.

** سه جایزه برای یک فیلم ایرانی
هفدهمین جشنواره بین المللی فیلم شانگ های 30 خرداد ماه در مراسم پایانی خود جوایز بخش رقابتی استعدادهای جدید سینمای آسیا را برگزار کرد، که رضا درمیشیان کارگردان جوان ایرانی سه جایزه بهترین کارگردانی، بهترین فیلم و جایزه وینسنت وارد را برای فیلم خلاقانه عصبانی نیستم دریافت کرد.

گفته می شود دریافت سه جایزه یک بخش توسط یک فیلم، اتفاقی عجیب بوده که کمتر در یک جشنواره فیلم دیده می شود زیرا به طور متعارف جایزه های جشنواره بین فیلم های مختلف تقسیم شده و اعطای سه جایزه نشان از علاقه هیات داوری به فیلم درمیشیان بود که سه بار برای دریافت جایزه به روی صحنه رفت.

** تیرماه و یک خبر خوب و بد
ماه ابتدایی تابستان امسال بیشتر تحت تاثیر جام جهانی فوتبال و ایام رمضان بود و کمتر شاهد اتفاقات خاص سینمایی بودیم اما دو خبر مهم در این ماه روی خروجی رسانه ها رفت که یکی تلخ و دیگری شیرین بود.

فرشته مرگ بار دیگر در اولین ماه تابستان آمد و این بار باقر صحرارودی با آن همراه شد. این بازیگر پیشکسوت تئاتر ، سینما و تلویزیون روز 9 تیر راهی دیار باقی شد.

در کنار این خبر تلخ اما خبر خوب برای سینمای ایران یک جایزه بین المللی بود. فیلم دلتنگی های عاشقانه به کارگردانی رضا اعظمیان در نخستین نمایش بین المللی در بخش مسابقه اصلی در جشنواره جهانی فیلم فیلیپین، جایزه بهترین بازیگر زن را برای میترا حجار به ارمغان آورد.

** اسکار خارجی زبان، رکورد فروش سینمای ایران و داوری دوباره فرهادی
مرداد ماه امسال و همزمان با اعلام رسمی آغاز دریافت فیلم های خارجی زبان در کن سینمای لهستان فیلم آیدا ساخته پاول پاویلوفسکی را برای حضور در بخش بهترین فیلم خارجی اسکار 2015 به آکادمی معرفی کرد که نهایتاً این فیلم توانست جایزه این بخش را در اسفند ما امسال از آن خود کند.

آخرین روز مرداد ماه امسال نیز با اکران فیلم شهر موشها 2 همراه شد که فروش این فیلم رکوردی تازه در سینمای ایران به جا گذاشت. این فیلم در طول 3 ماه اکران حدود 12 میلیارد تومان فروش داشت و در حال حاضر رکورد پرفروش ترین فیلم را نیز یدک می کشد.

در آخرین روز مرداد امسال نیز مسئولان برگزاری نوزدهمین دوره از جشنواره بین المللی فیلم بوسان اعلام کردند، اصغر فرهادی کارگردان برنده اسکار ایرانی، ریاست هیات داوران بخش اصلی جریان های نو این رویداد سینمایی را بر عهده خواهد داشت.

فرهادی سال گذشته با فیلم گذشته در بخش پنجره ای به سینمای آسیا در جشنواره فیلم بوسان حضور داشت.

** از جشن خانه سینما تا معرفی اسکار
شهریور ماه نیز همچون ماه فروردین هنرمندان زیادی با فرشته مرگ رهسپار دیار دیگر شدند. ابتدا محمدرضا خورشیدی بازیگر و کارگردان ملایری 6 شهریور ماه به دلیل سکته قلبی درگذشت. به فاصله ای اندک، حسن رضیانی بازیگر پیشکسوت سینما و تلویزیون که با نقش عین الله باقرزاده مشهور بود ، روز 8 شهریور از دنیا رفت. حسین منظوری سینمادار نیز روز 16 شهریور ماه درگذشت.

پس اخبار تلخ مرگ هنرمندان به خبر معرفی برگزیدگان جشن خانه سینما می رسیم. این دور از جشن خانه سینما با تمام کمی ها و کاستی ها روز 21 شهریور برگزار شد و فیلم سینمایی ملکه به کارگردانی محمد علی باشه آهنگر با دریافت 10 تندیس جشن خانه سینما رکوردار جوایز این جشن شد.

اما داستان نماینده اسکار ایران نیز در این ماه مشخص شد. پس از بررسی 10 فیلم نهایتاً 30 شهریورماه فیلم سینمایی امروز به عنوان نماینده ایران در اسکار 2015 معرفی شد. این فیلم به کارگردانی رضا میرکریمی نماینده ایران در هشتاد و هفتمین جایزه آکادمی سینمایی اسکار شد که نتوانست اقبالی در این جشنواره پیدا کند و به مرحله نهایی این مسابقه راه پیدا نکرد.

** سینما در تسخیر کارگردانان زن
در یک اتفاق نادر در سینمای ایران برای اولین بار همزمان در مهر ماه امسال چهار فیلمساز زن ، فیلم روی پرده سینما بردند.

مرضیه برومند کارگردان با سابقه سینما با فیلم شهر موشها 2، تهمینه میلانی دیگر کارگردان با سابقه و موفق سینمای ایران هم فیلم آتش بس2، تینا پاکروان که پیش از این به عنوان دستیار کارگردان و مدیر تولید در کنار کارگردانان صاحب نامی حضور داشته است با اولین ساخته سینمایی خود خانوم و مریم میلانی خواهر تهمینه میلانی با فیلم کاغذ خروس نشان رکوردی تازه در اکران سینمای ایران به ثبت رساندند.

البته در ادامه نیز نرگس آبیار با فیلم شیار 143 و آزیتا موگویی با فیلم تراژدی به این لیست اضافه شدند و اکران فیلم کارگردانان زن سینمای ایران به 6 رسید.

14 مهر ماه نیز همزمان با آیین اختتامیه جشنواره فیلم کودک و نوجوان اصفهان بود که در این دوره از جشنواره فیلم سینمای قول به کارگردانی محمدعلی طالبی علاوه بر دریافت پروانه زرین بهترین فیلم بلند 5 جایزه در بخش های مختلف دیگر نیز گرفت. پروانه زرین بهترین کارگردانی جشنواره نیز به غلامرضا رمضانی برای فیلم فرار از قلعه رود خان رسید.

در این ماه همچنین سینمای ایران از جوایز بین المللی بی نصیب نبود و توانست از جشنواره بین المللی فیلم بغداد دو جایزه به ارمغان آورد.

مستند 30 دقیقه ای نینجای ایرانی به کارگردانی مرجان ریاحی جایزه ویژه هیات داوران جشنواره و فرزند چهارم به کارگردانی وحید موسائیان جایزه اول بخش مسابقه فیلم های بلند را گرفتند.

همچنین فیلم با دیگران ساخته ناصر ضمیری نیز در جشنواره بمبئی جایزه بهترین فیلم از نگاه منتقدان جوان را دریافت کرد.

اما ماه مهر با همه مهربانی اش متاسفانه خالی از خبر وفات نبود و در این ماه حامد خسروی هنرمند جوان مستندساز به دیار باقی شتافت. این هنرمند که متولد سال 57 بود، روز 17 مهر در یک سانحه رانندگی جان باخت.

12 روز بعد یعنی روز 29 مهر رضا رضاپور هنرمند پیشکسوت تئاتر، سینما و تلویزیون مشهد براثر عارضه قلبی درگذشت.

** ماه رکوردار مرگ و میر هنرمندان
با شروع ماه آذر، فرشته مرگ تامل زیادی در میان هنرمندان داشت. عظیم جوان روح، انوشیروان ارجمند، حمید جدیدی و سرانجام مرتضی احمدی هنرمندانی بودند که در آخرین ماه فصل پاییز از دنیا رفتند.

عظیم جوان روح فیلمبردار سینما و تلویزیون روز 4 آذر ماه درگذشت. انوشیروان ارجمند بازیگر پیشکسوت تئاتر ، سینما و تلویزیون نیز روز 23 آذرماه بعد از یک دوره بیماری، دارفانی را وداع گفت.

به فاصله پنج روز بعد، حمید جدیدی دیگر بازیگر نیز روز 28 آذر ماه درگذشت و مرتضی احمدی بازیگر با سابقه تئاتر، سینما و تلویزیون و هنرمند مطرح عرصه رادیو و دوبلاژ، آخرین درگذشت ماه آذر بود.

احمدی که در تمام سال های فعالیت خود خاطرات زیادی برای مردم رقم زد، روز 30 آذر ماه درگذشت تا شب یلدا را در جهانی دیگر سپری کند. پدر بزرگ طهرون با درگذشت یلدایی خود، یلدای هر سال در ذهن مردم و دوستدارانش زنده خواهد بود.

همچنین در این ماه فیلم سینمایی ملبورن ساخته نیما جاویدی در طول 24 ساعت، 4 جایزه معتبر از دو جشنواره فیلم گیخون و ماردلپلاتا دریافت کرد.

پنجاه و دومین جشنواره فیلم گیخون که آذرماه در کشور اسپانیا برگزار شد، جایزه بهترین کارگردانی، جایزه بهترین فیلمنامه و جایزه بهترین فیلم هیات داوری جوانان را به فیلم ملبورن اعطا کرد.

در ادامه نیز بیست و نهمین جشنواره فیلم ماردلپلاتا که از قدیمی ترین جشنواره های الف جهانی محسوب می شود، جایزه آستور نقره ای بهترین بازیگر زن را به نگار جواهریان در فیلم ملبورن اختصاص داد.

هشتمین جشنواره فیلم آسیا پاسیفیک نیز در حالی پایان یافت که جایزه بهترین فیلمنامه به نیما جاویدی برای فیلم ملبورن، جایزه ویژه هیات داوران به رخشان بنی اعتماد برای فیلم قصه ها، جایزه نتپک به رضا درمیشیان برای فیلم عصبانی نیستم و جایزه تقدیری بهترین بازیگر زن به مریلا زارعی برای فیلم شیار 143 رسید. ریاست هیات داوران این دور از جشنوراه را اصغر فرهادی بر عهده داشت.

** تغییرات در جشنواره فیلم فجر
دی ماه نیز در سینمای ایران همیشه تحت تاثیر اخبار داغ جشنواره فیلم فجر بوده است. در این ماه فیلم های راه یافته به بخش های مختلف جشنواره از مستند و نوعی نگاه گرفته تا بخش سودای سیمرغ اخبار داغ دی ماه بود.

البته جشنواره فیلم فجر در این دوره خود با کمی تغییر نسبت به دوره های گذشته در حال پیگیری بود که مهمترین آن می توان به جدا سازی بخش بین الملل از بخش ملی اشاره کرد.

در کنار اخبار داغ جشنواره ای خبر های درگذشت هنرمندان نیز ادامه دار بود که به لحاظ تعداد دست کمی از آذر ماه نداشت.

برگرونی بغوسیان هنرمند سینما و فیلمبردار روز 5 دی ماه درگذشت. به فاصله یک روز بعد، صادق ماهرو هنرمند پیشکسوت دوبله با نقش مشهور گوریل انگوری روز 6 دی ماه در کلن آلمان فوت کرد.

احمد رسول زاده دیگر هنرمند باسابقه عرصه دوبلاژ روز 21 دی ماه و محمد حسین پور کارگردان و تهیه کننده سینما روز 27 همین ماه دار فانی را وداع گفتند تا خاطراتی تلخ در آستانه برگزاری جشنواره برای اهالی هنر به جا گذارند.

** بهمن ماه و فقط جشنواره فیلم فجر
در طول ماه بهمن خوشبختانه خبرهای خوب جشن سی و سوم فیلم فجر با تمام گله گذار های اهالی سینما به سرانجام رسید و خبری از اخبار بیماری های هولناک هنرمندان و ... نبود.

رکوردداری فیلم رخ دیوانه در دریافت سیمرغ، انتخاب سعید آقاخانی و باران کوثری به عنوان بهترین بازیگران جشنواره، همچنین حرف های فرشته طائرپور با رییس جمهوری و تقدیر از خانواده شهدای فیلم مزار شریف از مهمترین حاشیه های جشنواره امسال بود.

طائرپور که داور بخش نگاه نو جشنواره بود در سخنانی گفته بود: به ما وعده داده شده بود با حضور آقای روحانی جوایز داده می شود، به هرحال ظاهرا به دلیل گرفتاری های موجه ایشان از حضورشان محروم شدیم. سینمای محبوب و مفتخر ما را چه حضور داشته باشید چه نداشته باشید متعلق به جمهوری اسلامی بدانید و برای دیدن محصولات سینمای ایران زمان بگذارید.

اما شاید مهمترین خبری که در طول برگزاری جشنواره دائما تایید و تکذیب می شد، اکران فیلم سینمایی محمد (ص) به کارگردانی مجید مجیدی بود که نهایتاً بعد از چندین خبر درست و غلط روز های 20 و 23 بهمن ماه و در 6 سانس برای مسئولان و اهالی رسانه در سینما فرهنگ اکران شد.

مجید مجیدی در حاشیه آیین افتتاح رسمی نمایش این فیلم گفته بود: احساس بسیار خوبی دارم که بالاخره بعد از 7 سال تلاش موفق به اکران فیلم محمد (ص) شدیم و باید بگویم که منتظر چنین روزی بودم که بتوانم در بین مردم فیلم را ببینم.

** ماه پایانی سال و ...
هرچند در طول ماه بهمن از جامعه هنرمندان شخصی فوت نکرد، اما درست اولین روز آخرین ماه امسال با درگذشت زاون قوکاسیان منتقد و مترجم سینما همراه شد. این چهره هنری و مطبوعاتی بعد از مدتی بیماری در اصفهان زادگاهش درگذشت و در آرامستان ارامنه در کنار پدر و مادرش به خاک سپرده شد.

سعید مترصد دیگر هنرمند سینما که به عنوان دستیار کارگردان، برنامه ریز و طراح صحنه فعال بود نیز در سن 53 سالگی بعد از شش سال مبارزه با بیماری، درگذشت.

این هنرمند روز 4 اسفند ماه به دیار باقی شتافت و فردای آن روز 5 اسفند ماه بهرام ریحانی هنرمند پانتومیم کار نیز به جمع درگذشتگان هنرمند پیوست و یکی از غم انگیزترین مرگ های امسال هنرمندان رقم خورد.

از دیگر اتفاقات مهم ماه پایانی امسال انتخابات هیات مدیره خانه سینما بود که روز 11 اسفند برگزار شد و به ترتیب محمدرضا موئینی با 21 رای، ابراهیم مختاری با 20 رای، بهمن اردلان با 18 رای، کامران ملکی با 16 رای، آتیلا پسیانی با 16 رای، شادمهر راستین با 15 رای، سید مهدی خادم با 14 رای به عنوان اعضای هیات مدیره خانه سینما انتخاب شدند.

در این ماه از سال یکی از مهمترین بحث های سینماگران اکران نوروزی است که بعد از گمانه زنی های فراوان نهایتاً 5 فیلم رخ دیوانه ساخته ابوالحسن داوودی، استراحت مطلق به کارگردانی عبدالرضا کاهانی، ایران برگر ساخته مسعود جعفری جوزانی، طعم شیرین خیال ساخته کمال تبریزی و روباه به کارگردان یبهروز افخمی قرار شد در اکران نوروزی قرار گیرند.

** سخن پایانی
نوشتن گزارش درباره اتفاقاتی که در طول سال برای سینما ایران می افتد به یک اپیدمی برای ما خبرنگاران تبدیل شده است. اما امسال بدون اغراق تجربه تازه ای برای ما در نوشتن این گزارش بود.

تجربه جدید از این جهت که تقریبا غیر از بهمن ماه در تمامی ماه های سال با خبر های سرد و غمگین مرگ مجبور بودم کام خوانندگان این گزارش را تلخ و خاطر آنها را آزده کنم.

سینمای ما در سال 1393 با تمام اتفاقات خوبش محزون خبر درگذشت هنرمندان بود حال آنکه سینماگران در مراسم های خاکسپاری و یادبود، بارها و بارها از سونامی سرطان نام بردند و از مسئولان خواستند برای حل این مشکل تدبیری بیندیشند.

فرجام این گزارش نیز امیدواری ما برای سال نیکو سینما ایران است و لاغیر...

اخبارفرهنگی - ایرنا