خوی آذربایجان غربی - اماکن دیدنی وتاریخی خوی
خوی
خوی یکی از شهرهای استان آذربایجان غربی ایران است. این شهر مرکز شهرستان خوی است.
خوی دومین شهر بزرگ استان پس از ارومیه است. جمعیت این شهر بر پایه سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۱۷۸٬۷۰۸ نفر بوده‌است. نرخ باسوادی این شهرستان هفتاد درصد است.
شهر خوی به‌دلیل واقع شدن در مسیر جاده ابریشم و جاده تجارتی شرق و غرب، مورد بازدید بسیاری از جهانگردان و ایرانشناسان واقع شده‌است. از منابع تاریخی و سفرنامه‌ها از جمله سفرنامه ناصرخسرو مطالب قابل توجهی دربارهٔ خوی بدست می‌آید.
موقعیت جغرافیایی
شهرستان خوی با وسعتی بالغ بر ۵۵۴۸ کیلومتر مربع در شمال غربی‌ترین نقطهٔ ایران و آذربایجان و در مرز کشور ترکیه واقع شده‌است. فاصله آن از تهران ۷۸۰ و از تبریز ۱۶۵ کیلومتر بوده و جاده ترانزیتی ایران- اروپا از ۳۰ کیلومتری آن عبور می‌کند. شهر خوی در دشتی وسیع و محصور در بین کوههای سر به فلک کشیده واقع شده و به همین جهت نیز به «خوی چوخورو» مشهور گشته‌است. بلندترین کوه آن «اورین» (در زبان ترکی به معنی اژدها، بزرگ و باعظمت می‌باشد.) با ارتفاعی بیش از ۳۶۵۰ متر چون مادری سپید قبا شهر را در آغوش کشیده و با رودخانه‌ها و چشمه‌های جوشانش آب حیات را در رگ‌های او به جریان انداخته‌است. «قوتور»، «آغ‌چای» و «قودوق‌بوغان» از مهم ترین رودخانه‌های آن هستند که دشت حاصلخیز خوی به برکت پرآبی آنها سالیان سال است با طراوتی دل انگیز عاشقان زیبایی و سر سبزی را چون دلفریبی ماهرو به سوی خود می‌کشد. آب و هوای آن کوهستانی است و هر ساله زمستان‌هایی سخت سرد و برفی، بهارانی عطرناک، تابستان‌هایی ملایم و گاه معطوف به گرمی و پاییزهایی رنگارنگ و هزار رنگ چهره‌ای چهار فصل به منطقه می‌بخشند. جمعیت آن نزدیک نیم میلیون نفر است که بیش از ۶۰ درصد آنها در مناطق شهری زندگی می‌کنند.
اماکن دیدنی وتاریخی خوی
آثار تاریخی و مذهبی
آثار تاریخی زیادی در منطقه خوی قرار دارد از جمله دروازه سنگی، مسجد مطلب خان، برج شمس تبریز، پل خاتون، بازار خوی، کارونسراهای خوی اطراف آن، پل قطور، ساختمان شهرداری پیشین، کلیسای مهلزان، کلیساهای مارخنه و سورپ نشان، کلیسای سورپ سرکیس، مسجد شاه «سید الشهداء» خوی، مسجد ملاحسن و...
شهرستان خوی دارای اماکن متبرکه زیادی است که می‌توان به امامزاده سید بهلول واقع در محله امامزاده، بقعه مبارک شیخ نوائی و بقعه متبرک میر فتاح اشاره کرد
خوی در پهنه تاریخ
هرچند که یافته‌های باستانشناسی پیشینه سکونت انسان در دشت خوی را به ده هزار سال قبل می‌رسانند، اما آثار مکتوبی که در آنها نشانه‌هایی از منطقه یافت شود مربوط به سنگ نوشته‌ها و گل نوشته‌های سومری، آشوری و اورارتویی است. به گمان بسیاری پژوهشگران، منطقه «آراتتا»ی کتیبه‌های سومری، همان منطقه‌ای است که چندقرن بعد در کتیبه‌های آشوری با نام «سانگی بوتو» (خوی، مرند و محال گونئی) از آن یاد شده‌است. وجود آثار درخشان تمدن اورارتویی با قدمتی سه هزار ساله در جای جای این سرزمین نشانی از کهنسالی آن دارد. در دوران اسلامی این سرزمین همیشه با نام «خوی» شناخته شده و نقشی بسزا در روند حوادث تاریخی داشته‌است. مورخان مسلمان و نیز سیاحان و سفرای فرنگی در سفرنامه‌های خود گزارش‌های جالب و مبسوطی از اوضاع و احوال آن در ازمنه مختلف نگاشته‌اند که در نوع خود جالب توجهند. نقش تأثیرگذار در جنگ سرنوشت ساز ترکان سلجوقی با امپراتوری روم در ملازگرد، پایگاه مقاومت‌های سلطان شیردل جلال الدین خوارزمشاه در مقابل مغولان، میدان جنگ مشهور چالدران مابین قزلباشان صفوی و امپراتوری عثمانی، مرکز سوق الجیشی شاهزاده عباس میرزا در جنگ‌های ایران وروس در دورة قاجار از جمله آن‌هاست.
مشاهیر خوی
از مشاهیر شهیر خوی می‌توان این اسامی را برشمرد:
سید ابوالقاسم خویی مرجع تقلید سابق شیعه
امیر سلمان خان دنبلی حکمران چورس وخوی
امیر احمدخان دنبلی حکمران مقتدر آذربایجان در سالهای حکومت افشاریه -زندیه و قاجاریه
امیر نجف قلی خان دنبلی بیگربیگی آذربایجان در سالهای حکومت زندیه و قاجاریه
امیر حسینقلی خان دنبلی حکمران خوی در سالهای حکومت فتحعلی شاه قاجار
جعفر قلی خان دنبلی حکمران خوی در سالهای حکومت فتحعلی شاه قاجار و حکمران خان نشین شکی واقع در جمهوری آذربایجان فعلی
فتحعلی خان دنبلی معروف به خویسکی اولین نخست وزیر جمهوری آذربایجان در سالهای ۱۹۱۸ تا ۱۹۲۱ میلادی (نوه جعفر قلیخان)
ابوالحسن خان دنبلی معروف به ابوالحسن صبا بنیانگذار موسیقی نوین ایران
مومن محمد خویی از اولین نقاشان دوره اسلامی
علامه شیخ شهاب الدین محمد خویی قاضی القضاه شام و از فضلای قرن هفتم هجری
میرزا جلیل محمدقلی‌زاده ناشر و مدیر روزنامه معروف ملانصرالدین- اولین روزنامه فکاهی شرق که بیشترین تأثیرها را در روند حوادث مشروطیت داشت اخی اَورن از بنیانگذاران و پیشروان مکتب «اخی‌لیک» در امپراتوری عثمانی حیران خانم دنبلی شاعره نام آور آذربایجانی دکترعباس زریاب خویی پژوهشگر و رئیس سابق کتابخانه مجلس شورای ملی و مجلس سنا سپهد کریم ورهرام از فرماندهان ارتش ایران عبدالرزاق بیک دنبلی مورخ و نویسنده معروف دوره قاجاریه بهروز وثوقی
آثار تاریخی- باستانی و جاذبه‌های طبیعی خوی
برج شمس تبریزی: مدفن عارف شوریده حال و مراد مولای قونیه ـ دورة سلجوقی یا صفوی، پل خاتون (خاتین کؤرپوسو) ـ دوره حکومت دنبلی‌ها، دروازه سنگی (قالا قاپیسی) ـ دوره ایلخانی، عمارت حکومتی ـ دوره قاجاریه، بازار سرپوشیده : که یکی از زیباترین و هندسی ترین بازارهای کشور محسوب می‌شود و با کاروانسراها و میدان‌های متعدد یادآور روزهای پررونق اقتصادی به هنگام عبور جاده ابریشم (ایپک یولو) از خوی است و سبک‌های معماری صفوی، دنبلی و قاجاری در آن دیده می‌شود. خانه کبیری‌ها ـ دوره صفوی یا دنبلی، حمام محمدبیگ ـ دوره دنبلی، دبیرستان خسروی ـ دوره پهلوی، کنسولخانه روسیه، مساجد قدیمی مطلب‌خان، ملاحسن، شاه، حاجی بابا و خان ـ دوره قاجاری، کلیساهای سورپ سرکیس و ماهلازان، امامزاده سید بهلول از نوادگان امام علی النقی، مقبره آقا میر یعقوب، پل هوایی بزرگ قوتور در محور مواصلاتی راه آهن آسیاـ اروپا، قلعه قهرمان حماسی آذربایجان کوراوغلو و چنلی بئل (کمره مه آلو د) مشهورش در کوهی نزدیک پل قوتور، قلعه بسطام(باسدام) در بخش چایپاره ـ دوره اورارتویی و دهها اثر کوچک و بزرگ دیگر. بارش متوسط سالیانه ۴۰۰-۳۰۰ میلی متری و وجود کوهستان‌های برف گیر در چهار طرف شهر مناظر طبیعی زیبا و بکری را در دل این منطقه از کشور به وجود آورده‌است. خصوصا اواخر بهار و اوایل تابستان بهترین روزهای گردش و انتفاع از این موهبات الهی هستند. دره‌های سرسبز، کوهسارهای پرگل و حیات وحش نادر می‌توانند نویدبخش لحظاتی آرام و لذت بخش به مردمان گریخته از دام ماشین و دود و سر و صدا باشند. تفرجگاه پئره، جهنم دره، قولو دره‌سی، ییلاق حاجی بیگ (حاجی بیگ یایلاغی)، قره دره، مامیش‌خان، قیریس، دامنه‌های کوه اورین و دهها چشمه جوشان از دل زمین تنها تعدادی از مکان‌های طبیعی و دیدنی این شهرستان هستند. یکی دیگر از آثار دیدنی شهرستان خوی آرامگاه پهلوان نامی پوریای ولی است که در منطقه قاضی محله‌سی قرار دارد.
منبع : ویکی پدیا
,