هنر قالیبافی استان کرمانشاه -آکا - اموزشگاه قالی بافی در کرمانشاه
اموزشگاه قالی بافی در کرمانشاه
در استان کرمانشاه، دار قالیبافی داری است عمودی و یا ایستاده و نقوش به کمک گره ای ترکی بر متن قالی نقش می بندد، شیوه بافت دوپودی است. بدین ترتیب که پس از دوانیدن پود کلفت که در اصطلاح محلی «تونه پو» نامیده می شود، به بافت یک رج گره اقدام می شود، و در انتها پود نازک یا شلیه پو را عبور می دهند. پشم مورد نیاز قالیها، ابتدا از احشام منطقه تأمین می شد، ولی امروزه به واسطة افزایش روند تولید و کمبود آن، از پشم کارخانه ای نیز استفاده می کنند.
تولید فرش سیدعبدالهی که بوسیله تولید کننده ای به همین نام درکرمانشاه آغاز شد وافزایش طرح های دیگرکه متأثر از نقوش فرش ساروق ، کرمان و بیجار بود در واقع نشان دهنده سابقه بافت فرش شهری کرمانشاه درآغاز قرن حاضر شمسی است.
به طور کلی، فرشبافی اصلی و واقعی کرمانشاه راباید درمناطق روستایی وریشه آن ها رادرپهنه گسترده قالی بافی عشایری جستجوکردکه به قالی بافی تاریخی وکهنسالی ایران می پیوندد.قالی بافی به صورت یک فعالیت جنسی، باارزش خودمصرفی وبا نقشه های بومی و محلی از سالها پیش دربسیاری ازروستاهاو درمیان‌عشایر منطقه‌کرمانشاه وجود داشته‌است.
نقشه‌های محلی‌شناخته‌شده که‌نام روستاهای معینی را بر خود دارند،گواه بارزی بر این امراست.از این جمله اند نقشه های کیونانی، حسین آبادی، اکبر آبادی، وغیره که به نام روستاهای کیونان، حسین آباد و اکبرآباد نامیده شده است. روستاهایی که نامشان براین نقشه ها،نشسته، زادگاه این نقشه ها بوده اندویا ممکن است بافندگانشان دراین موردتقدم یامهارت بیشتری داشته اند.
ویژگی های قالی بافی سنتی درمنطقه کرمانشاه :
1. درهمه جازنان بافنده قالی بودند
2. قالی کمتر برای عرضه به بازار بافته می شد.
3. درهمه جا دارها ایستاده (عمومی) بود.
4. گره قالی ترکی، پرزقالی بلند وبه اصطلاح پر گوشت بود
5. نقش ها هندسی وبومی خودمنطقه ودرمسیرمواردی متأثرازنقش های بومی مناطق مجاور بود.
6. رنگ ها اغلب گیاهی ومعدنی بودودرمحل تهیه می شد.دراغلب نقاط محدودبه چند رنگ اصلی موجوددرمنطقه بود.
7. قالی ها رامعمولاً دراندازه های 5/1×3 -2×3 -1×25/1 وکناره به اندازه 1×5 ذرع می بافتند.
8. مواد اولیه آن به خصوص نخ پشم درهمان روستا تهیه می شدبه عبارت دیگر قالی بافی روستایی وایلی هم خودکفا وهم خودمصرف بود.
9. رج شماربین 20 تا 30 بوده است.
این ویژگی ها رفته یاتحولاتی که در امر قالی بافی بوجود آمد تغییر یافت. ازجمله:
1. تغییردرابزارکار= تنها تغییر عمده ای که دراین مورد دیده میشود،تغییر نوع داراست .به نظر بافندگان بادارهای جدید کارراحت تراست وقالی هم صاف تروبهترازکار درمی آید.
2. تغییردراندازه قالی = بافت قالی کناره کم شده است وعلاوه براندازه های معمولی بافتن قالی های بزرگ دراندازه پشتی رواج یافته است.دراندازه های:
90×75 -160×110- 250×140 -3×2
3. تغییر درنقش = درنتیجه جاذبه بازار ،نقش های معمول درمناطق دیگرنیزبه منطقه وارد وبافته می شود.
4. تغییر رج شمار = فرش ها با رجشمار بالاتراز30تا40بافته می شود.
در فرهنگ قالیبافی کرمانشاه، واژة «گل» به معنی نقش به کار برده می شود چنانکه در گل اکبرآباد (گل ترنجی) و غیره، منظور از گل، نقشه کلی قالی است. همچنین ریزه گل به معنی خرده نقشهاست . این نقوش که ابداع و ارائة آنها اختصاص به بومیان منطقه دارد، با نامهایی گوناگون از نتوع و ویژگیهای مخصوصی برخوردارند، به طوری که نمونة آنها را در دیگر مناطق نمی توان یافت. در میان این مناطق، منطقة کنگاور و دینور، محل تلاقی نقشهای مختلف مناطق مجاور است.
در این میان «نقش بازو بندی» که آن را در بعضی روستاهای سنقر «شیرین شکر» هم می نامند، تنها نقش بومی است که هنوز هم بازار خوبی دارد. نقشه های متداول و مرسوم در منطقه، از چندین نقش شناخته شده تشکیل یافته اند، و این نقشه ها عبارتند از: نقشه دار گل، بازوبندی سماوری، عبداللهی، اکبرآبادی، حسین آبادی، کیونانی که به نام روستای کیونان از توابع دهستان بیلوار نامیده می شود، ولی در نزد تاجران و دلالان به نامهای خانم بافت و تخت جمشیدی نیز شهرت دارد.
هر یک از نقشهای مجموعه ای از خرده نقشها را در بر می گیرند. خرده نقشها نیز تعدادشان بسیار زیاد است که به تعدادی از آنها اشاره می شود:
پنجه، حوض، ماسی (به معنی ماهی)، ملوچک (گنجشک)، ماهی، چراغ، ماه، خرس، قلاب، چکش، بازو (وردنه)، شمامه (دستنبو)، بازوبند، دارگل، بال، نان، ماه، شال، آفتابه، یقدان (صندوق و یخدان)، سماور، مسجد، پنجره، گل مروارید، گل زنگوله، گل جقه، پرچم.
در قالیبافی غیر از نقشه هایی که فقط به منطقة کرمانشاه اختصاص دارند، نقوش غیر بومی دیگری نیز که هر یک به منطقة مخصوصی تعلق دارند در بازار پذیرفته شده اند. این نقوش که اکثراً به نام خاستگاه اولیه شان مشهورند عبارتند از: نقشة اُشبن که متعلق به یکی از روستاهای نهاوند ، نقشة جوزان مربوط به منطقة ملایر ، نقشة بُرچِلو که مربوط به منطقة اراک، ماهی درهم که در کردستان و ماهی نقش بومی بیجار است .
قطع دستبافهای تولیدی که معمولاً در اندازه های 5/1*3 ذرع و 2*3 ذرغ و 1*25/1 ذرع (پنج چارکی) و کناره به اندازة 1*5 ذرع است، که امروزه با توجه به خواست بازار، تغییراتی یافته است.
گردآوری ایران شناسی برگزیده ها
,