شهر قدس (قلعه حسن خان) - بهترین پزشک متخصص زنان درقلعه حسن خان کجاست

شهرقدس که تا قبل ازتاسیس شهرداری درسال 1368تحت نام قلعه حسن خان شناخته می شدروستای کوچک وقلعه مانندی در حاشیه جنوب غربی تهران وهمجواری شهرداری منطقه9و18بود. جبهه آن کاووسیه وجبهه غربی آن سرخ صارقرار داشت.

درسال1368 مجموعه سه روستای مذکور تحت پوشش خدمات شهرداری قرارگرفت وبه نام شهرقدس نام گذاری شد.ساکنان جبهه شرقی(کاووسیه) راغا لبا اقشارکارمندی ومشاغ آزاد تشکیل می دهنددرحالیکه ساکنان قلعه حسن خان وسرخ حصار بیشترشامل کارگران می باشد.شهرقدس درحالیکه پرجمعیت ترین شهردرشهرستان شهریاراست ولی مرکزیت سیاسی وخدماتی این شهرستان را عهده دار نیست.مرکزسیاسی وخدماتی شهرستان شهریارشهرشهریاراست که درفاصله 3کیلومتری شهرقدس قراردارد. به همین جهت درارتباط باعملکردهای سیاسی واجتماعی منطقه شهریار شهرقدس نقش چندانی نداردوگروههای اجتماعی وابسته به ان شامل کارکنان ومدیران ادارات وموسسات مرکزی شهرستان درشهرقس سکونت ندارند.
بعدازتهران که بالاترین سهم مهاجران شهرقدس را داراست گروههای مهاجربیشترازمناطق ترک زبانکشور آذربایجان-اردبیل وزنجان درشهرقدس سکونت یافته اند وتعدادآنان ازبقیه استانهابه مراتب بیشتراست.زیرا شهرقدس از رشد روستای قلعه حسن خان وادغام آن با نقاط دیگری مانندسرخ حصار کاووسیه و شهرک بهشتی بوجود آمده است.ازاینرون می توان دودوره متمایزرا برای تحول کالبدی شهرمتصورگردید:
الف- ایجادبناها ورشد قلعه حسن خان بصورت یک روستا
ب- رشد سریع وبدون وقفه شهر دردوسه دهه اخیر
در مرحله اول قلعه حسن خان از دوقلعه اربابی تشکیل گردیده که بنام مالک آن(حسن خان) نا میده شده است وهردو قلعه دروازه بوده است (یکی ازدروازه های نزدیک مسجد جامع فعلی ودیگر نزدیک میدان اصلی موجود شهرقرارداشته است).مرحله دوم باتاسیس کارگاههاوکارخانجات متعدد درکنار جاده قدیم وکنار راه آهن وبطورکلی شروع رشد سریع تهران درچنددهه اخیر آغازگردید.دراین مرحله با رشد سریع جمعیت منطقه تهران روستای قلعه حسن خان نیز که درفاصله نسبتا کمی(حدود20کیلومتر)ازتهرا ن ودرنزیکی تعدادی ازاین کارخانجات وکارگاههای قرار گرفته است به سرعت رشد نمود. زیرامحل سکونت تعدادی ازمشاعلین این کارخانجات وبطور کلی قشر خاصی از ساکنین کلان شهر تهران گردید که امکان تهیه مسکن د رشهررا نداشتند زیرا زمینهای اطراف قلعه حسن خان عمدتا وارزان قیمت بودند.

بررسی تاریخی شهرقدس

از لحاظ تاریخی بخش قدس همان منطقه ای است که در گذشته "قلعه حسن خان" نامیده می شد. درباره ساخت قلعه مذکور و وجه تسمیه آن گفته می شود که در اواخر دوران قاجار یکی از میرشکاران که لقب "امیرتومان" را داشت طی سفری از تهران به کرج منطقه ای مستعد و آماده برای عمران و آبادانی را شناسایی کرده و آن را به تصرف خود در آورد. او با اجیر کردن و کوچ مردمانی از اهالی خمسه این سرزمین را در اندک زمانی به منطقه ای آباد و سرسبز تبدیل می کند و قلعه ای مستحکم نیز برپا می دارد.

امیرتومان به دلیل علاقه به فرزند ارشدش "حسن خان" قلعه مذکور را "قلعه حسن خان" می نامد. امیرتومان صاحب چند فرزند به نام های: رضاخان، حسن خان، آقابزرگ خان، موتمرالدوله و سالار همایون بود که آنان پس از مرگ پدر، قلعه حسن خان را بین خود تقسیم کردند و به هر یک از برادران نزدیک یک دانگ رسید. در آن زمان تمام اراضی این قلعه و اطراف آن قابل کشت و زرع بود و کلاً به نواحی: چمن الماس خان، ورامینک، میاندوآب، قلعه سون، اکبر نایب، چنارسوخته و ... که مجموعاً ده قطعه بوده تقسیم می شد.

هر یک از نواحی دارای قلعه ای خاص بود. برسی مدارک تاریخی نشان می دهد که در میاندوآب عده ای از اعراب ساکن بوده و به پرورش گاومیش اشتغال داشته اند. ساکنان ورامینک دامدار بوده و قلعه سون از جمله مناطقی بوده که اراضی آن تا "اکبر نایب" گسترش داشته و در آخرین بخش نیز ناحیه "سوخته چنار" قرار داشته که امروز رزنان نامسده می شود.

حسن خان فرزند ارشد امیرتومان هفت خانوار را در منطقه قلعه سکونت داد که اسامی آنها عبارت بودند از: "علیمردان خان، مشهدی خداداد، فرج الله نایب، رضا کاشی بزرگ، رضا کاشی کوچک، غلام نایب و ذبیح الله بیک". در این زمان دو قلعه به نام های قلعه بالا و قلعه پایین وجود داشت. قلعه بالا در نزدیکی محل فعلی میدان امام خمینی شهرقدس و قلعه پایین در نزدیکی مسجد جامع قرار داشت. هر یک از این قلعه ها یک برج جداگانه داشت و هر برج یک دربان مستقل داشت. دربانی قلعه ی بالا را شخصی به نام "حبیب" و دربانی قلعه پایین را شخصی به نام "شنبه" بر عهده داشتند. در های قلعه شب بسته می شد و ورود و خروج افراد بدون هماهنگی دربان ممنوع بود.

اراضی قلعه توسط سه قنات بزرگ آبیاری و پرآب آبیاری می شد. یکی از آن ها قنات بزرگ نام داشت و مبدا آن تپه و رودخانه ای به نام قروق که شاخابه ای از رود کرج بود. گویا یکی از قنات ها که قنات بزرگ نام داشت از تپه های سرخه حصار سرچشمه گرفته به سوی قلعه امتداد می یافت. آب این قنات حتی به مناطق جنوبی تری چون ورامینک نیز می رسید.

علاوه بر فعالیت های کشاورزی و باغداری، بخش دیگری از اقتصاد اهالی قلعه حسن خان بر دامپروری استوار بوده است. به دنبال تحولات اجتماعی و سیاسی دهه های اخیر، افزایش جمعیت و رشد مهاجرت به سوی تهران، امروزه قلعه حسن خان به یکی از مناطق پر جمعیت و متراکم مسکونی حومه تهران تبدیل شده است.

امامزادگان ابوالحسن و ابولحسین معروف به امامزاده حضرتین

در کنار میدان قدس پس از طی بلوار امام زاده و جاده ای درختی به دوراهی می رسیم که سمت راست آن به سمت جاده ی چیتگر به سمت شهریار می آید و سمت چپ آن پس از گذشتن از پل و طی مسافتی حدود 150 متر به محل امامزاده می رسیم.

این دو امامزاده از فرزندان امام موسی کاظم (ع) هستند و بر دو تکه سنگ که در کنار مرقد مطهر این امامزادگان قرار دارد نوشته شده است: مرقد مطهر سلاله عصمت و طهارت امامزاده ابوعبدالله الحسین (ع) فرزند موسی درری مرقد مطهر سلاله عصمت و طهارت امامزاده ابوالحسن علی (ع) فرزند محمد درری. این بقعه در حال ساخت و نوسازی کلی است و در تاریخ بازدید کارگران مشغول آماده سازی فونداسیون زیر امامزاده و اطراف آن بودند. ضریح آهنی قبلی آن که ضریحی به ابعاد حدود یک متر در یک و نیم متر می باشد، اکنون در نزدیکی درب ورودی امامزاده قرار گرفته است و زایرین نذورات خویش را در داخل آن می ریزند.
نویسنده هرمزی
منبع : شهرداری شهرقدس

بهترین پزشک متخصص زنان درقلعه حسن خان کجاست , راه تهران از قلعه حسن خان چطوری است